به گزارش فرهنگ امروز به نقل از روزنامه قانون؛ هورامان را مى‌توان جایگاه خورشید هم معنى کرد.روستای اورامانات تخت در جنوب شرقى شهر مریوان در استان کردستان قرار دارد که به وسیله جاده‌اى به طول 75 کیلومتر به شهر مریوان متصل مى‌شود.این روستا را هزار ماسوله نیز مى‌نامند  زیرا معمارى آن همانند ماسوله است. حیاط هر خانه بام خانه‌اى دیگر است، اما با وسعتى بیشتر.معمارى اورامانات و سرسبزى این منطقه کوهستانى رویاى پله‌هایى به سمت بهشت را متصور مى‌کند. خانه‌هاى این روستا با سنگ و اغلب به‌صورت خشکه و   پلکانى ساخته شده است. مردم منطقه معتقدند اورامانات تخت زمانى شهرى بزرگ بوده و مرکزیتى خاص داشته به همین دلیل از آن به‌عنوان تخت یا مرکز (حکومت) ناحیه‌اى اورامان یاد مى‌کرده‌اند.به‌غیر از وضعیت خاص روستا از نظر معمارى، موقعیت چشمه‌هاى پرآب، مراسم خاص و آداب و رسوم و وجود مقبره و مسجد پیر شالیار و به‌ویژه جمعیت و تعداد سکنه قابل توجه آن نشانگر اهمیت منطقه از زمان ساسانى است.

پوشاک کردى آمیزه‌اى از رنگ و نقش است. لباس مردم اورامانات نیز کردى است. پیش از ورود پارچه و کفش‌هاى خارجى و سایر منسوجات داخلى به استان کردستان، بیشتر پارچه‌ها و پاى‌افزار مورد نیاز آنها توسط بافندگان و دوزندگان محلى بافته و ساخته مى‌شده است.از تولیدات هنرهاى سنتى این روستا می‌توان به گلیم، سجاده، نمد، سبد وگیوه به‌عنوان سوغات اشاره کرد.روستای اورامان تخت در کردستان، در دل کو‌ه‌های سر به فلک کشیده رشته کوه‌های زاگرس، در مسیر رودخانه سیروان هر ساله در آخرین چهارشنبه و پنجشنبه قبل از ۱۵ بهمن برگزار کننده آیین پیر شالیار است که بعضی از مورخان قدمت آن را هزار ساله می‌دانند.آیین باستانی پیرشالیار نماد عینی از مشارکت فعال مردم در مناسبت‌های مختلف اجتماعی و فرهنگی است.روستای اورامان تخت به‌عنوان یکی از مناطق گردشگری کشور مطرح است و در بعضی از روزهای سال علاوه‌بر گردشگران داخلی افرادی را از دیگر کشورها به خود جذب می‌کند.در این روستایی بام هر خانه، حیاط خانه دیگر محسوب می‌شود و تا پشت روستا ادامه می‌یابد. نوع معماری به کار رفته در این روستا نیز چشم هر بیننده‌ای را به‌سوی خود جلب می‌کند به‌نحوی که معماری سنتی آن مبتنی بر سنگ بوده و در ساخت خانه‌های مسکونی از ملاط به‌هیچ‌وجه استفاده نشده است.هر ساله تعداد زیادی گوسفند که نذورات مردم برای پیر شالیار است در صبح روز چهارشنبه قربانی می‌شوند که این دام‌ها توسط اهالی و یا افرادی از روستاهای دیگر در اواخر فصل پاییز برای متولی فرستاده می‌شود و او در فصل زمستان از آن دام‌ها نگهداری کرده  ودر روز جشن همه آنها را قربانی می‌کنند.مراسم در عصر روز پنجشنبه با شرکت اهالی روستا و افرادی از روستاها و شهرهای اطراف برگزار می‌شود. این مراسم توأم با برپایی سماع عرفانی به‌شکل دسته‌جمعی و نواختن دف است.هنرهای سنتی از دیرباز در میان کردها رواج داشته و با توجه به‌شرایط خاص جغرافیایی از تنوع برخوردار بوده است. تولید این آثار، هم مصرف محلی دارد و هم از نظر اقتصادی در بهبود زندگی مردم منطقه مؤثر است.