فرهنگ امروز/بهار سرلك: «تي. اس. اليوت» شاعر و منتقد ادبي در نامه‌اي كه سال ١٩٢٢ براي برادرش نوشته اميدواري خود را از حل «مشكل زندگي دوگانه يا سه‌گانه» ابراز كرده بود. حالا ٥٠ سال پس از مرگش، محقق غيرحرفه‌اي بريتانيايي در بحث‌هاي مربوط به زندگي اليوت در دنياي آكادميك هياهويي را به پا كرده است؛ او معتقد است معماي هميشگي مفهومي كه مورد نظر اليوت بوده را حل كرده است: اليوت با اسامي بازي هميشگي راه انداخته كه البته هويت خود را به سه نيمه تقسيم كرده است.
اشتياق اين شاعر به جدول كلمات متقاطع، اسكربل (بازي با لغات) و جناس‌هايي كه در نامه به دوستانش مانند «گروچو ماركس» به كار مي‌برده، نخستين سرنخ‌ها را در اختيار محققان زندگي او قرار مي‌دهد. «ديويد ليستون» ٥٩ ساله، يكي از طرفداران پروپاقرص اليوت از شهر گلاسكو شروع به تحقيق روي بازي با كلمات اليوت كرده و حالا فكر مي‌كند جواب معماهايي كه اليوت پيش آورده در شعر «سرزمين هرز»، يكي از آثار شاهكار انگليسي زبان در قرن ٢٠، وجود دارد. كارشناسان زندگي و آثار اليوت مدت‌هاست از نام يكي از شخصيت‌هاي ناپاياي اين شعر در تعجب هستند. اليوت در قسمتي از شعر از حضور «استتسون» (Stetson) مي‌گويد و سال‌هاست اين اسم امريكايي توجه خوانندگان را به خود جلب كرده است: «آنجا كسي را ديدم كه مي‌شناختم و نگهش داشتم و فرياد زدم: «استتسون!»/ تو كه در كشتي‌هاي جنگ مايلا با من بودي!»
چون اليوت براي بانك «لويدز» كار مي‌كرد و زاده امريكا بود فرضيه‌هايي مبني بر اينكه استتسون خود اليوت است، وجود دارد. اما بارها چنين اسم غيرعادي‌اي را به كارخانه كلاه‌سازي «استتسون»، نظريه‌پرداز فمينيست شارلوت پركينز «استتسون» ربط داده‌اند اما همسر اليوت اين شخصيت را به منشي بانكي و همچنين به منطقه‌اي در «سن لوييس» كه محل تولد شاعر است، ربط داده است. عجيب‌تر اينكه شخصيت را به كلاهي كه آنزاك‌ها (ارتش مشترك استراليا و زلاند نو) در نبرد گاليپولي بر سر مي‌گذاشتند، نسبت داده‌اند. همچنين برخي منتقدان حدس مي‌زنند هويت جايگزيني است براي «ازرا پوند» دوست و شاعر هم‌عصر اليوت.
گرچه بخش‌هايي از شعر «سرزمين هرز» به زبان كوچه خياباني نوشته شده اما بيشتر از هر شعر مدرن ديگري مورد توجه و تحقيق و پژوهش محققان قرار گرفته است. اما ليستون كه پيش از اين به كار نشر مشغول بود، حالا سراغ «قلب» (يا آناگرام) رفته است.
علاقه اليوت به اسم سه بخشي كه شامل قهرمان شعر مطرحش «ترانه عاشقانه جي آلفرد پروفراك»، ستاره‌هاي گربه‌صفت مجموعه شعر Old Possum’s Book of Practical Cats است. بنابراين ليستون با استفاده از نام شاعر «توماس استرنز اليوت» Thomas Stearns Eliot معتقد است اگر توماس را حذف كنيم و حروف «استرنز اليوت» را پس و پيش كنيم به اسم «ايريل استتسون»Ariel Stetson مي‌رسيم كه در واقع اسامي نيروهاي شاعرانه و منشي بانك در شعر است.
متن اصلي «خاكسپاري مردگان»، بخش نخست شعر «سرزمين هرز» با نام «تام» شروع مي‌شود و منتقدان معتقد بودند اين اسم اشاره‌اي به شخصيت «ايريل» در نمايشنامه «توفان» شكسپير دارد.
با تمامي اين تفاسير «كريگ رين»، شاعر انگليسي نظريه‌هاي ليستون را قبول ندارد و مي‌گويد: «اين سطر از شعر دقيقا همان معنايي را دارد كه در شعر گفته شده است. اين سطر مهم‌ترين بخش شعر است.» از نظر كريگ، منظور اليوت از استتسون قرون ١٩ و ٢٠ امريكاست. او در ادامه مي‌گويد: «وقتي گفته ليستون امكان‌پذير است كه استتسون و راوي سرزمين هرز زندگي قبلي داشته باشند.»
نظريه «قلب» را خود اليوت تاييد كرده بود: «اينكه خودت را هر چند وقت يك بار تكه‌تكه كني و منتظر بماني و ببيني اين تكه‌ها جوانه مي‌زنند، خيلي جالب است.» همچنين او در سخنراني‌اي كه سال ١٩٣٣ در دانشگاه هاروارد داشت، گفت: «شايد دلايل فردي وجود داشته باشد تا براي شاعر امكان ابراز خود را از هر راهي و از جمله راه‌هاي مبهم فراهم كنند.»
روزنامه اعتماد
نظر شما