فرهنگ امروز/ الهام نداف:

اکران «صادق کرده» ناصر تقوایی در سینماتک موزه هنرهای معاصر بعد از گذشت ۴۴ سال، بهانه‌ای شد تا این کارگردان از دورانی حرف بزند که سینمای ایران «فیلمفارسی» را رها کرد و به «فیلم ایرانی» رسید؛ هنری که به تعبیر تقوایی در ۵۰ سال گذشته بسیار رشد کرده اما سینمایی‌نویسان و منتقدان ما در معرفی‌ آن کوتاهی کرده‌اند.
او با بیان اینکه بعد از سال‌ها همچنان از ساخت «صادق کرده» راضی است، یاد فرخ غفاری، پایه‌گذار کانون فیلم و فیلمخانه ملی ایران را زنده کرد: « هر وقت در این محافل شرکت می‌کنم یاد فرخ غفاری می‌افتم که کانون فیلم را بنیان نهاد و در همین سالن‌ها بهترین فیلم‌های دنیا را برای ما به نمایش می‌گذاشت. طبیعتا از بعضی فیلم‌هایی که آن سال‌ها ساخته شده بیشتر خوشم می‌آید چون همین فیلم‌ها سینمای ملی ما را شکل دادند و امروز تولیدات سینمایی ما از نظر جهانی جایگاه خوبی دارند و امثال اصغر فرهادی را داریم.» تقوایی که حالا چند سالی است از چرخه تولید در سینمای ایران دور است، سینمای ایران را صاحب مهرِ ایرانی می‌داند. همین مساله نیز سبب شده تا بیشتر جشنواره‌های جهانی به دنبال فیلم‌های ایرانی باشند.
او در بخش دیگری از صحبت‌های خود سینمای ایران را سینمای دوگانه‌ای دانست که هم سرگرم‌کننده است و هم هنر را به رخ می‌کشد: «نباید توقع داشته باشیم هرکسی فیلم می‌سازد شاهکار بسازد، همچنین نباید انتظار داشت که فیلمسازان هنری ما زیاد باشند با این همه از این نظر دچار خلأ هم نیستیم. وقتی هنری اینقدر در مجامع رسمی و بین متفکران و منتقدان جایگاه دارد چرا نمی‌توانیم بازارهای جهانی را به دست بیاوریم؟ این وزارتخانه‌های عریض‌وطویل پس چه کار می‌کنند؟ این راه را آنها باید با مراودات فرهنگی خود باز کنند.» کارگردان «کاغذ بی‌خط» انتقادات خود را نسبت به وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی و موسسات و نهادهای متولی سینما، ادامه داد: « وزارتخانه‌ها فقط به چند فستیوال مهم نظر دارند و به بازارهای جهانی توجه نمی‌کنند. ما باید به این هنر ملی که کم‌کم جای شعر ایرانی را گرفته است احترام بگذاریم. تعداد فیلمسازان ما روز به روز رشد کرده ولی ما به کدام بازارهای جهان دست پیدا کرده‌ایم؟ ما فراموش کرده‌ایم که سینما یک امر فرهنگی است و فرهنگ مرزی نمی‌شناسد؛ دور خودمان دیواری کشیده‌ایم و در همان محدوده کار می‌کنیم.»او در میان صحبت‌های خود از علی حاتمی، داریوش مهرجویی و مسعود کیمیایی به عنوان نسلی نام برد که در رشد سینمای ملی تاثیرگذار بودند؛ نسلی که برخی از آنها از قافله فیلمسازی عقب مانده‌اند و مخاطب را با خاطرات خوش ساخته‌های قبلی شان، تنها گذاشته‌اند: «فیلم‌ساختن مسابقه‌دادن نیست؛ متاسفانه این فستیوال‌ها فیلمسازی را شبیه مسابقه اسب‌دوانی کرده که اسب می‌دود اما به سوارش جایزه می‌دهند! البته این فستیوال‌ها هم برای معرفی آثاری که چیزی به سینما اضافه می‌کنند و تازگی دارند، لازم است.»
تقوایی در بخشی از صحبت‌های خود، سینما را با شعر مقایسه کرد و تحول ادامه‌دار را نیاز امروز سینمای ایران دانست. به گفته او در دهه‌های اخیر فیلم‌های خوب پرفروش شده‌اند و فیلم‌های بد نیز از سینمای ایران کنار رفته‌اند: «این سینما را کسی نمی‌تواند ساقط کند چون توانایی رشد پیدا کرده و تقلید هم در آن به‌شدت کاهش پیدا کرده است. گرچه شاید فیلم‌های حیرت‌انگیز کم باشند اما وقتی تماشاگر از سالن بیرون می‌آید اغلب راضی است. سینمای ما دیگر به سالن‌های عهد بوق نیاز ندارد؛ من از زرق و برق حرف نمی‌زنم، از تکنولوژی حرف می‌زنم که متاسفانه در آن عقبیم.»
سعید راد، بازیگر اصلی فیلم «صادق کرده» نیز که در سالن حاضر بود، در اظهارات کوتاهی از بغضی حرف زد که همچنان در گلو دارد: «من در زندگی‌ام بغض نکرده بودم اما زمانی که بعد از ۲۰ سال به ایران برگشتم قرار شد در فیلم «رومی و زنگی» ناصر تقوایی بازی کنم و آن فیلم نیمه‌تمام ماند، بغض کردم و آن بغض را نگه داشتم تا شاید دوباره جلوی دوربین این کارگردان بروم.»
در پایان عباس گنجوی، تدوینگر فیلم‌های تقوایی نیز با نقد سیاست‌های فرهنگی و با اشاره به یکی از بانیان این مراسم یعنی «هنر و تجربه» گفت: «آیا ما با جلوگیری از کار کردن ناصر تقوایی، جلوی تجربه‌های جدید و انتقال این تجربه‌ها را نگرفته‌ایم؟ ما هنرمند مملکت را بیرون می‌کنیم بعد به او می‌گوییم فراری! کجای دنیا این‌طور است؟» او در ادامه صحبت‌هایش تقوایی را اینگونه توصیف کرد: «تقوایی هیچ‌وقت غم نان نداشته است؛ هرچند این روزها نانی نیست که غمی داشته باشد! اما چرا فیلم نمی‌سازد؟ چون نمی‌خواهد پالایشش را از دست بدهد و فیلم‌هایی بسازد که خودش آنها را دوست نداشته باشد. نمی‌دانم کارهایی از قبیل برگزاری اینگونه محافل دردی را دوا می‌کند یا نه، اما من که امیدی ندارم.»
در مراسم اکران فیلم «صادق کرده» که به همت گروه هنر و تجربه و سینماتک موزه هنرهای معاصر برگزار شد، نسخه‌ای از این فیلم که در فیلمخانه ملی موجود است با کیفیت بالا به نمایش درآمد. استقبال گسترده مخاطبان و سینمادوستان از این فیلم، نشان‌دهنده این است که نسل سینماگرانی چون ناصر تقوایی در میان هیاهوی این روزهای سینمای ایران، فراموش نشده‌اند.

اعتماد