آنها شریعت اسلامی را به مثابه مبنایی نظری برای تمهیدات حقوقی و سازوکارهای قضایی در حقوق اسلامی مطرح می نمایند. مطابق گفته ایشان بررسی حقوق اسلامی و چگونگی اعمال آن در قرن بیستم می تواند پاسخی برای شناخت روشهای سازگاری آموزه های اسلامی با نیازهای متغیر آدمی باشد.
نویسندگان در این زمینه به مطالعه و بررسی موردی نظام قضایی کشورهای اسلامی همچون ایران و پاکستان همت گمارده اند. در عین حال در این اثر از مطالعه پیدایش نظام های قضایی مدرن در جوامع اسلامی و تأثیر مکتبهای حقوقی سکولار بر شکل گیری این نظامهای حقوقی و نهایتا تشریح چرایی و چگونگی هویت یابی دوباره نظامهای حقوقی اسلامی در کشورهای اسلامی مطابق با مبانی شریعت اسلامی فروگذار نگردیده است.
به باور نویسندگان علت اصلی سربرآوردن مجدد حقوق اسلامی در جوامع اسلامی این است که نظام حقوقی غربی ناتوان از ارائه پاسخی درخور به مطالبات جامعه اسلامی است. بر همین اساس جوامع اسلامی پس از تجربه سلطه استعماری کشورهای غربی بر آنها در پی احیای نظام قضایی خود بر مبنای آموزه های شریعت اسلامی بر آمدند.
«حقوق جزای اسلامی و آیین دادرسی: یک پیش درآمد» از یک پیشگفتار و دو بخش تشکیل شده است. بازخوانی مفهوم شریعت با توجه به تنوع برداشتهای انجام گرفته از آن در جوامع مختلف اسلامی بحث اصلی پیشگفتار اثر است. مطابق مطالب کتاب باور به نوعی «شریعت هسته ای یا مرکزی» در کنار پذیرفتن تأثیرات تاریخی و اجتماعی کشور های اسلامی بر حقوق اسلامی در جوامع گوناگون منجر به دریافت درکی درست از تحولات حقوقی- قضایی متداول در جوامع اسلامی خواهد گردید. هم از این روی در این اثر مکتبهای گوناگون فقهی جهان اسلام همچون؛ حنبلی، شافعی، مالکی، حنفی، تشیع و تصوف مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته اند. نهایتا باید یادآوری نمود که در مباحث این بخش ضمن اذعان به وجود تفاوت در نظام حقوقی جوامع اسلامی به مطالعه قرائت های مختلف از شریعت و یا به عبارت نگارنده پیشگفتار «ویژگی های محلی شریعت» پرداخته شده است.
بخش نخست با عنوان «منشأ و توسعه اسلام» به مطالعه ای با رویکرد تاریخی بدل گردیده است که به بررسی اسلام به مثابه «شریعت» یا به گفته مؤلف «شیوه درست زندگی» نظر دارد. این مبحث در کنار مطالعه زمینه های تاریخی و اجتماعی پیدایش اسلام به مطالعه تاریخ کشورهای اسلامی و چگونگی گسترش اسلام در جوامع مختلف نیز می پردازد. مطالب این بخش به شیوه ای موشکافانه به ارائه مبحثی مبسوط راجع به چگونگی انطباق دستورات الهی با نیازهای بشری در دوره های مختلف زمانی ضمن مطالعه تاریخ حقوق اسلامی اختصاص می یابد.
مؤلفان در مطلب پایانی بخش نخست ضمن بررسی سابقه و گسترش اسلام بر این باور پای می فشارند که با وجود تنوع بسیار قواعد حقوقی در جوامع اسلامی قوانین اسلامی هنوز هم از کدهای مشترک و مدنی به دلیل ویژگی غیر قابل تغییر بودن و ماهیت مذهبی آن بهره می جویند.
بخش دوم اثر به مطالعه و بررسی مباحثی از این دست اختصاص دارد؛ ریشه های حقوق جزای اسلامی، آئین دادرسی کیفری اسلامی، بررسی قوانین مجازات اسلامی و چگونگی تنظیم شریعت الهی به شیوه ای مدرن و این ـ زمانی. همچنین مضامین حقوقی ای مانند اعمال مجرمانه و مسئولیت کیفری در حقوق اسلامی، روش های متداول در بازداشت پیش از محاکمه و بازجویی، حق دفاع ،جستجو و تفتیش، قوانین مربوط به شهود، شاهدان عینی، سوگند و اعترافات در ادامه مباحث گنجانده شده است. در مطالب پایانی بخش دوم نویسندگان توضیحاتی راجع به مفهوم مجازات در دوره پیش از اسلام و ویژگیهای «مجازات از دیدگاه قرآن» ارائه می دهند.
کتاب دربردارنده معرفی موضوعاتی که نیازمند مطالعه بیشتر هستند، پی نوشت، منابع و ماخذ، کتابشناسی مشروح، واژه نامه و ایندکس است.
نظر شما