به گزارش «فرهنگ امروز» به نقل از پژوهشکده تاریخ اسلام؛ این نشست با حضور دکتر حسین پاینده، روز چهارشنبه دهم اردیبهشت ماه در محل پژوهشکده تاریخ اسلام برگزار خواهد شد.
تاریخ دیرینه‌ترین حوزه علوم انسانی است که رمان به منزله‌ی یک ژانر ادبی همواره با آن مرتبط بوده و از آن تأثیر پذیرفته است، چندان که یکی از گونه‌های اصلی رمان را اصطلاحاً «رمان تاریخی» می‌نامیم که سابقه‌ای طولانی در ادبیات دارد. رابطه‌ی تاریخ و ادبیات در نظریه‌های مختلف ادبی به شیوه‌های متفاوتی تبیین شده است. «تاریخ‌گرایی سنتی» این تأثیر را کاملاً یک‌سویه (از طرف تاریخ، یا با سیطره‌ی تاریخ بر ادبیات) می‌دید. «تاریخ‌گرایی نوین» رویکرد جدیدتری است که این رابطه را دوسویه (به شکلی تعاملی، یا در رابطه‌ای برابر) نظریه‌پردازی می‌کند.
در این سخنرانی، استدلال می‌شود که اگر تاریخ را برحسب نظریه‌ی هِیدن وایت نوعی روایت بدانیم که از عناصر رمان برای روایی کردن گذشته بهره می‌گیرد، در آن صورت رمان بازتاب‌دهنده‌ی رویدادهای تاریخی نیست و نباید آن را همچون سندی از تاریخ یا بازگوییِ تاریخ خواند. به جای این رویکردِ فروکاهنده، می‌توان با استفاده از نظریه‌ی بینامتنیّت یولیا کریستیوا رابطه‌ی رمان با تاریخ را از نوع رابطه‌ی دو متن درهم‌تنیده دید.
برای اثبات این دیدگاه، در این سخنرانی بازنمایی ادبی دو واقعه‌ی تاریخی (یکی شورش سمیرم در سال ۱۳۲۲ و دیگری نبرد میرمُهَنّای بندر ریگی در دوره‌ی کریمخان زند) به ترتیب در دو رمان مهم ایرانی (اولی در سَووشون نوشته‌ی سیمین دانشور و دومی در تنگسیر نوشته‌ی صادق چوبک) بررسی می‌شوند.
دو نتیجه‌ی اصلی که سخنران از این بررسی ادبی ـ تاریخی می‌گیرد این است که: ۱. تاریخ نه به صورت انعکاس مستقیم یا گزارش عینی، بلکه به صورت زمینه‌ای برای فهم کشاکش گفتمان‌ها در ادبیات بازنمایی می‌شود؛ و ۲. ادبیات همان‌قدر بر تاریخ پرتوافشانی می‌کند که تاریخ بر ادبیات.
نظر شما