به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ مقاله‌ای در شماره ۴۲۶ مجله سینما رسانه، سُپ اپرا را چنین تعریف می‌کند: «سُپ اپرا» Soap Opera در ایران با نام‌های سریال‌های عامه‌پسند یا سریال‌های آبکی ترجمه شده است، نام نمایش صابونی که منشأ آن مجموعه‌هاي نمايشي راديو آمريكا در دهه ۱۹۳۰ است از شرکت‌های سازنده صابون گرفته‌شده که به عنوان حامیان مالی این برنامه‌ها عمل می‌کردند.»
دوروتی هابسون در مقدمه این کتابِ ۲۱۱ صفحه‌ای که چاپ نخست آن در سال ۲۰۰۳ توسط انتشارات Polity منتشر شد، می‌نویسد: «برای سازمان‌های رادیو و تلویزیون، سُپ اپرا بهترین قالب تلویزیونی است؛ مخاطب را جذب و حفظ می‌کند، از پوشش مطبوعاتی برخوردار است، ایجاد جنجال می‌کند، در آمد تبلیغاتی دارد، از خدمات اجتماعی حمایت می‌کند و در طول دوران تکاملش به مباحثت و مناظرات و تفسیرهای بی‌شماری دامن می‌زند.»
این کتاب در چهار بخش کلی با عناوین «تاریخ و نظریه‌ها»، «کارکرد سُپ اپرا»، «محتوای سُپ اپرا»، «سُپ اپرا و مخاطب» تدوین شده است و به گفته نویسنده، به طور خاص به سُپ اپراهای انگلیسی و تفاوت‌های آنها با موارد مشابه در تلویزیون‌های دنیا، خواهد پرداخت.
وی مختصرا درباره سُپ اپراهای انگلیسی چنین می‌نویسد: «این سُپ اپراها به طور خاص زوایای شخصیتی مردم انگلستان وهویت ملی این سرزمین را منعکس می‌کنند و این عناصر و مشخصه‌های بومی هستند که این گونه تلویزیونی را از سایر نمونه‌های تولیدشده در تمام دنیا متفاوت می‌کند.»
این کتاب ضمن پرداختن به ریشه‌های ادبی و احیانا هنری سُپ اپراها، از تاثیرات بسیار زیادی که خواسته‌ها و نیازهای گروه‌های تولید و تهیه‌کنندگان این سریال‌ها، بر روند داستانی و روایی آنها می‌گذارند، به تفصیل سخن می‌گوید. وی برای نمونه برخی از این تاثیرات را چنین شرح می‌دهد: «برخی مواقع تصمیم یک بازیگر برای ترک همیشگی یک سریال به تغییر خط داستان در مسیر دیگر منجر می‌شود، برخی اوقات هم یک شخصیت سُپ اپرا به منطقه دیگری از کشور سفر می‌کند و برای مدتی از خط روایتی مجموعه خارج می‌شود که البته می‌توان روش‌هایی را برای بازگشت شخصیت به مجموعه طراحی کرد.»
نویسنده در بخش پایانی مقدمه کتاب با اشاره به بستر دوگانه پژوهش‌هایش که هم سیاست‌های رسانه‌ای و سازندگان این سریال‌ها و هم مخاطبان و تاثیرگیری‌های آنها را دربر می‌گیرد، درباره شیوه تحقیقاتی خود توضیح می‌دهد: «این کتاب بیان جنبه‌های مختلف و متنوع تحقیقات ۲۰ سال گذشته و همچنین نظریات دانشگاهی است. کتاب مباحثی از منظر نظریه رسانه‌ها و تحلیل‌های آکادمیک در آن حوزه را در برمی‌گیرد و همچنین شماری از نظریههای ادبی مرتبط با این گونه تلویزیونی را هم مطرح کرده است زیرا معتقدم این قالب با گونه واقعیت‌گرای ادبیات عامه‌پسند بسیار نزدیک است و به صورت مستقیم از ادبیات، قصه‌های عامیانه، رمان‌های دنباله‌دار و داستان‌های زندگی تک‌تک مردم ریشه گرفته است.»
تفاوت سریال بلند و سریال کوتاه
بخش نخست کتاب که تاریخ و نظریههای موجود درباره «سُپ اپرا» را مرور می‌کند. مباحث خود را تحت عناوینی چون «جایگاه سُپ اپرا»، «ماتیو بی‌گناه است» (درباره یکی از قسمت‌های سریال «شرق لندن» که در ۱۹۹۹ از بی‌بی‌سی پخش شد)، «چیزی جز سُپ اپرا وجود ندارد»، «۵ سُپ اپرای بزرگ انگلستان» (خیابان کرونیشن، نقطه عطف، امردیل، شرق لندن و سریال بروکساید)، «سُپ اپرا چیست؟»، «محل تولد سُپ اپرا»، «سُپ اپرا در رادیو»، «به سوی درام تلویزیونی»، «تاثیر مجموعه‌های کوتاه آمریکایی»، «سُپ اپراهای استرالیایی»، «سُپ اپراهای دهه ۱۹۸۰»، «مسائل خانوادگی متعلق به چه کسی است؟»، «سُپ اپرای «نقطه عطف» به آی‌تی‌وی بازمی‌گردد»، «پذیرش دانشگاهی و نظریههای مرتبط با گونه»، «رابطه سُپ اپرا و ادبیات»، «تنوع در مضمون- تفاوت مجموعه بلند و مجموعه کوتاه» و «ویژگی لازم- درگیرشدن مخاطب با داستان» پیش می‌برد.
همزیستی مطبوعات و سریال‌های عامیانه
بخش دوم کتاب تحت عنوان عمومی «کارکرد سُپ اپرا»، با ارجاع و مثال آوردن بسیاری نمونه‌ها از سریال‌های موفق و ناموفق انگلیسی موضوعاتِ «ضرورت سُپ اپرا»، «ارتباط سُپ اپرا و جدول پخش برنامه‌ها»، «هزینه‌های سُپ اپرا»، «ارتباط سُپ اپرا و خدمات عمومی»، «ارتباط سُپ اپرا و مسائل اجتماعی»، «تعریف سُپ اپرا از دیدگاه حرفه‌ای»، «سُپ اپرا به‌عنوان زمینه آموزشی»، «سُپ اپرا و مستند دنباله‌دار»، «داستان الداردو – سُپ اپرایی بسیار متفاوت»، «عناصر تولید سُپ اپرا»، «رسانه تهیه‌کننده محور»، «تهیه‌کنندگان تازه‌نفس- ناجی یا ویرانگر»، «بازیگران»، «طراحی لباس و گریم»، «نقاط تعلیق در داستان»، «لوکیشن، دکور و نشانه‌شناسی فضای نمایشی»، «موسیقی»، «تیتراژ»، «همزیستی مطبوعات و سُپ اپرا»، «ارتباط سُپ اپرا با مسائل روز جامعه» و «نویسندگان سُپ اپرا» مطالعه می‌کند.
آیا سریال‌های عامیانه درباره طبقه کارگر هستند؟
بخش سوم کتاب که به محتوای سُپ اپراها می‌پردازد، تحلیل‌ها و مباحثی را تحت عناوینِ «بازیگران، شخصیت‌ها نشانه‌ها»، «ستارگان سُپ اپرا»، «شخصیت‌های سُپ اپرا-کلیشه‌ها»، «سُپ اپرا و حضور زنان»، «مادران به مثابه ستارگان سُپ اپرا»، «شخصیت‌های زن و سُپ اپرا»، «شخصیت‌های مرد- پدران، برادران، پسران»، «جوانان- سیر رشد در سُپ اپرا»، «عملکرد شخصیت‌ها»، «سپ اپرا و زندگی روزمره»، «چهل سال داستان‌گویی»، «شخصیت‌ها، موضوعات و نمایش‌ها»، «آیا سُپ اپراها درباره طبقه کارگر هستند؟»، «سپ اپرا و هویت ملی»، «موضوعات پزشکی – قصه‌های عاطفی»، «بزه‌کاری- علاقه به نمایش زندان»، «آموختن – موضوعی نه چندان مهم» و «بازتاب دوران مدرن» ارائه می‌کند.
بخش‌پایانی کتاب که ارتباط مخاطب و این سریال‌ها را مطالعه می‌کند، از موضوعاتی چون «مخاطب فعال»، «سُپ اپرا در زندگی واقعی»، »شخصیت‌های سپ اپرا فقط سفسدپوستان و زنان نیستند»، «سُپ اپرا و معضل بیکاری»،«خیال‌پردازی و واقع‌گرایی»،«مخاطب و تاریخ فرهنگی سپ اپرا»، «اجتماعات آشنا»، »سپ اپرا و قالب‌های جدید تلویزیونی»، «پخش روز هنگام؛ تضمین و تقویت محصول»، «انواع مختلف مجموعه‌های مستند دنباله‌دار»،«تلویزیون واقعیت‌محور- تماشای افراد واقعی در شرایط غیر واقعی»، «سپ اپرا و درام تلویزیونی در قرن ۲۱»، «سپ اپرا در خدمت مردم- فرهنگ عامه، برنامه های عامه پسند و خدمات عمومی» و «سپ اپرا و روایت زندگی ما» سخن می‌گوید.
براساس اطلاعات وب‌سایت amazon، برخی از دیگر کتاب‌های دوورتی هابسون در حوزه رسانه و تلویزیون، عناوین زیر هستند:
The Early Years and the Jeremy Isaacs Legacy (۲۰۰۸)
Crossroads : The Drama of a Soap Opera (۱۹۸۲)
Celestial Interim (۲۰۱۱)
Let There Be Light (۱۹۴۳)
Where is that rider? (۱۹۴۲
از این میان «سُپ اپرا» نخستین کتاب از این محقق است که به فارسی ترجمه شده است.
ترجمه فارسی این کتاب را علی رجب‌زاده طهماسبی، عضو هیئت علمی دانشکده صداو سیما، مهدی رحیمیان و نرگس معارفی بر عهده داشته‌اند.
چاپ نخست کتاب «سُپ اپرا» در ۲۱۱ صفحه با شمارگان هزار نسخه و بهای ۱۰ هزار تومان از سوس انتشارات سروش روانه بازار شده است. علیرضا امامی طراحی جلد کتاب را برعهده داشته است.
نظر شما