به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ دوازدهمین نشست تخصصی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با عنوان «تشیع و تصوف از دیدگاه هانری کربن» باسخنرانی انشاءالله رحمتی، عرفان پژوه و استاد دانشگاه، عصر روز گذشته در ساختمان شماره دو انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد.

در این نشست که مدیریت آن را علی اکبر افراسیاب پور مدیر پژوهش انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به عهده داشت مهدی محقق، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی نیز سخنرانی کرد.

محقق، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ، نسخه پژوه و پژوهشگر تاریخ پزشکی اسلامی در ابتدای این نشست گفت: امیدواریم با برگزاری چنین مراسمی دانشجویان و اهل فضل کوشش های دانشمندان را الگو قرار بدهند و برای آموختن علم افزودن علم و دانش ترغیب بشوند. بسیار مایه تاسف است که اینگونه فکر کنیم با ازدنیا رفتن یک دانشمند دیگر راه علم بسته می شود و هیچ دانشمندی نظیر ندارد در عوض باید به این فکر باشیم که روزبه روز به تعداد دانشمندان و اهل علم و ادب اضافه کنیم. قطب الدین شیرازی در ابتدای کتاب شرح شفای ابن سینا نوشته است: ننگ آورترین جمله ای که در مدارس گفته می شود این است که هرچه بوده گفته شده و دیگر حرفی برای گفتن نمانده است.

وی افزود: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی تا به حال حدود ۱۵۷ مجلس برای بزرگان علم و ادب از استاد دانشگاه گرفته تا افراد اهل علم برگزار کرده است آخرین مراسممان هم بزرگداشت علامه ابوالحسن رفیعی قزوینی، فقیه و فیلسوف بود که در فروردین ماه برگزار شد.

رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با اشاره به موضوع نشست حاضر ادامه داد: هانری کربن بیش از ۲۰ جلد کتاب به زبان فارسی نوشته ولی متاسفانه دانشجویان دوره دکتری رشته ادبیات او را نمی شناسند و یا با آثار او آشنایی ندارند در عوض همه دانشجویان با مسائل روز و high tech آشنا هستند و همه وقت خود را صرف این امور می کنند این درحالی است که این تکنولوژی های امروزه برای ما نیست، برای ما به عنوان یک کشور اسلامی فرهنگ اهمیت دارد و باید به جای صرف این همه وقت بر روی اینگونه تکنولوژی ها کمی هم برای فرهنگ وقت بگذاریم.

محقق سخنش را با توضیحاتی درباره معانی شیعه و سنی تمام کرد و گفت: لغت تشیع به صورت های مختلفی به کار برده شده است گاهی «شاعی» نامیده شده که معنی «شیعی» را می دهد. معنی شیعه هم پیرو حضرت علی(ع) است. گاهی به جای شیعه کلمه «رافضی» استفاده و در مقابلش هم به سنی ها «ناصبی» گفته می شود. تصوف هم از کلمه «صوف» می آید برخی آن را پشم ترجمه کرده اند به این معنی که صوفیان کسانی هستند که لباس پشمی برتن دارند ولی بزرگان زبان فارسی با این ترجمه مخالفند و معتقدند «صوف» از کلمه «صفا» می آید و این ترجمه بیشتر به مذاق صوفیان خوش می آید.

پس از محقق، افراسیاب پور به صورت مختصر توضیحاتی درباره رابطه میان شیعه و سنی ارائه داد و گفت: درباره نسبت شیعه و تصوف دیدگاه های مختلفی وجود دارد. عده ای معتقدند بین تصوف و شیعه رابطه تساوی برقرار است و شیعه و تصوف یکی هستند میثم بحرانی، علامه حلی و...  هم جزو این دسته از افرادند. دسته ای دیگر معتقدند بین تشیع و تصوف رابطه تباین برقرار است یعنی باهم هیچ ارتباطی ندارند و تشیع غیر از تصوف است. مقدس اردبیلی، ابن تیمیه و شیخ جواد خراسانی جزو این دسته اند. دسته آخر گروهی هستند که معتقدند بین شیعه و تصوف رابطه عموم و خصوص من وجه برقرار است یعنی بخش های مشابه دارند. حالا در این میان برخی این مشابهات را زیاد و برخی کم می دانند. هانری کربن جزو این دسته قرار دارد.

پس از ذکر این توضیحات، رحمتی استاد دانشگاه و عرفان پژوه سخنرانی کرد. وی گفت: هانری کربن موهبتی است که نصیب فرهنگ ما شده است. در هانری کربن همه جوانبی که کمتر در یک فرد دیده می شود به صورت یکجا دیده می شود. او به بسیاری از زبان ها از سانسکریت و یونانی گرفته تا آلمانی و فرانسوی تسلط دارد، الهیات مسیحی را خوب خوانده و می داند و با تئولوژیست های مسیحی حشر و نشر داشته است.

وی افزود: هانری کربن اولین کسی است که هایدگر را به آلمانی ها معرفی می کند و بسیاری از افراد مشهور مثل سارتر از طریق کربن با هایدگر آشنا شدند. او پیش از اینکه یک اسلام شناس  باشد، یک آلمان شناس مشهور است. در ترجمه های فارسی و عربی او با اینکه زبان مادری اش نیست به ندرت اشتباه پیدا می کنیم. این فیلسوف فرانسوی در عین حال که یک متفکر معروف است، یک محقق برجسته هم هست، یعنی صرفا کار گزارشگری انجام نداده بلکه کار تحقیقاتی هم انجام داده است.

این عرفان پژوه کشورمان ادامه داد: هانری کربن یک فیلسوف اروپایی تبار است و برخلاف خیلی از فیلسوفان مسلمان که با تشیع همدل نبودند، همدلی افراطی داشته است. در آثار اومتوجه می شویم که با شیدایی خاص و روحی ناآرام تماما در حال آموختن است. یکی از وجوه کاری کربن تحقیق درباره تشیع و تصوف است، چون او فقط دغدغه دینی ندارد و یک فیلسوف است.

رحمتی گفت: کربن معتقد است حقیقت تصوف همان تشیع است، به بیان دیگر تصوف راستین جز تشیع نیست. اگرچه کربن گاهی منتقد تصوف می شود و بین تصوف حقیقی و تصوفی که در جهان وجود دارد فرق می گذارد. منظور کربن از صوفیه کسانی است که هرچه دارند از شیعه است ولی منبع شان را چیزی غیر از شیعه معرفی می کنند. این فیلسوف فرانسوی معتقد است شیعیان خود در طریقتی قرار دارند که این طریقت عین تصوف است. او در بخش دیگری از نظریات خود درباره تشیع و تصوف پیکارهای معنوی شیعه را مطرح می کند و می گوید شیعیان معناگرا با اهل ظاهر، اهل سنت و صوفیه پیکار می کنند. منظور از اهل ظاهر هم کسانی است که ائمه را در حد فقها پائین می آورند.

سردبیر مجله حکمت و معرفت تصریح کرد: کربن معتقد است: مذهب تشیع تنها مذهبی است که رابطه هدایت الهی را میان خدا و خلق برای همیشه نگه داشته، پیوسته ولایت را زنده و پابرجا می‌دارد. به اعتقاد او، تمامی ادیان حقیقتی را دنبال می‌نمایند؛ اما تنها مذهب تشیع است که به این حقیقت لباس دوام و استمرار پوشانیده و این ویژگی میان عالم انسانی و الوهی برای همیشه باقی است.

استاد فلسفه دانشگاه آزاد اضافه کرد: یکی از مهمترین مباحث در ولایت ‏به ویژه از دیدگاه عرفانی مبحث «ختم ولایت» است. در دایره نبوت که همان طبقه انبیاء است دایره پس از پیامبر(ص) ختم و تمام می شود. از نظر اهل ظاهر پس از ختم نبوت رابطه انسان با آسمان قطع می شود و فرشتگان دیگر به روی زمین رفت و آمد ندارند اما در دایره ولایت اینگونه تفسیر می شود که رابطه انسان با آمان قطع نشده بلکه به شکل دیگری ادامه پیدا کرده است. کربن معتقد است وقتی صحبت از ولایت می شود ولایت همان نبوت است منتها نبوت ظاهری تمام شده اما نبوت باطنه هنوز ادامه دارد. این نوع نگاه خاص شیعیان نیست و همه مسلمانان که منادی معنویت هستند این عقیده را دارند.

رحمتی افزود: محبوب ترین شخصیت کربن سهروردی و به خصوص کتاب «قصه الغربه الغربیه» اوست. البته این علاقه به معنی اینکه او را از بقیه برتر می داند نیست چون به ابن سینا و ملاصدرا هم توجه دارد. به عقیده کربن سهروردی، ابن عربی، عطار و خرقانی با اینکه سنی بودند ولی روح اندیشه شان شیعی بود. از نظراو همه صوفان اصرار خاصی دارند که نَسَب خودشان را به امام علی (ع) برسانند و خب در این باره مناقشاتی هم وجود دارد که به عقیده کربن هرچقدر این مناقشات بیشتر شود حقانیت این نظریه هم بیشتر می شود.

این نویسنده وعرفان پژوه در پایان گفت: حقیقت تشیع نوعی عرفان و معرفت نجات بخش است و معنی معرفت هم در اینجا اینگونه است؛ علم آن است که بستاند تو را.

این جلسه با پرس و پاسخ میان حاضران و سخنرانان تمام شد.