شریف حسین قاسمی - غلامعلی حداد عادل

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) آیینبزرگداشت پروفسور شریف حسین قاسمی، پیشکسوت زبان و ادبیات فارسی در هند، شامگاه یکشنبه (۲۸ شهریورماه) با حضور مهدی محقق، رئیس انجمن علمی آثار و مفاخر فرهنگی، غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، محمدمهدی مظاهری، مشاور ارشد و قائم مقام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، حجت‌الاسلام سیدهادی خامنه‌ای، مدیر موسسه پژوهشکده تاریخ اسلام، کریم نجفی برزگر، معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه پیام نور، عبدالقادر هاشمی و علاقه‌مندان ادبیات در تالار اجتماعات شهید مطهری انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد.

ایران و هند تبادلات فرهنگی زیادی دارند

مهدی محقق در ابتدای این برنامه اظهار کرد:‌ شریف حسین قاسمی از چهره‌های برجسته زبان و ادبیات فارسی، از سال‌ها پیش به آموزش زبان فارسی در هند مشغول است و ما در سفرهایی که به هند داشتیم، از نزدیک با فعالیت‌های این مرد بزرگ آشنا شدیم. رابطه ایران و هند از زمان‌های گذشته برقرار بوده و تبادلات فرهنگی زیادی انجام شده است. کتاب‌های ترجمه شده از زبان سانسکریت به فارسی تایید کننده حرف من است و این گواهی را می‌دهد که تبادلات فرهنگی میان دو کشور وجود داشته است.

وی ادامه داد: ترجمه کتاب‌هایی مانند «کلیله و دمنه»، «رامایانا» و «فردوس الحکمه فی الطب» نمونه‌ای از این تبادلات فرهنگی است. همه این موارد بیانگر آن است که ارتباطات همیشه میان این دو کشور برقرار بوده و بر اثر این تبادلات، کلمات بسیار زیادی از هندی وارد زبان فارسی و از فارسی وارد زبان هندی شده است؛ بنابراین وظیفه ماست که از اساتیدی مانند پروفسور شریف حسین قاسمی که برای زبان فارسی زحمت می‌کشند، تقدیر و تشکر کنیم.

۸ قرن برای رشد زبان فارسی تلاش کردیم

شریف حسین قاسمی نیز با تشکر از زحمات انجمن مفاخر فرهنگی برای برگزاری این آیین گفت: از صمیم قلب از دوستان انجمن مفاخر فرهنگی تشکر می‌کنم که چنین آیینی را برای این دانشجوی فقیر زبان و ادبیات فارسی ترتیب دادند. پیش از من نیز چنین برنامه‌هایی برای اساتید هندیِ زبان فارسی انجام شده بود و خوشحالم که امروز نوبت به من رسیده است.

وی افزود: ما هندی‌ها از قرن ۱۳ میلادی تا به امروز برای پیشرفت زبان فارسی تلاش‌های بسیار زیادی انجام داده‌ایم و خوشحالم که امروز شما ایرانی‌ها قدردان ۸ قرن تلاش ما هستید.

این استاد برجسته زبان فارسی با اشاره به روابط نزدیک ایران و هند اظهار کرد: روابط سیاسی، علمی، فرهنگی و تجاری میان ایران و هند سابقه طولانی دارد. در این سال‌ها در حوزه ادبیات سعی بر این بوده تا ابعاد ناشناخته زبان فارسی را معرفی کنیم. هندی‌ها در طول این سال‌ها، زبان فارسی را یاد گرفتند و آن را به بهترین شکل ممکن و در قالب شعر و ادب به ایرانی‌ها تحویل داده‌اند.

شریف حسین قاسمی ادامه داد: نباید از یاد ببریم که هندی‌ها گام‌های مهمی در راه رشد زبان فارسی برداشته‌اند و نقش بسیار پررنگی در تعالی این زبان داشته‌اند. ما در برخی حوزه‌ها گام‌هایی برداشتیم که دیگران مجبور شدند تا به امروز آن را ادامه دهند. ما به شعر فارسی شور و نشاط دادیم و این موارد تنها بخشی از خدمات ما به زبان فارسی است.

وی در توضیح شناسایی نسخ خطی فارسی در هند بیان کرد: در تلاش‌های انجام شده موفق شدیم ۲ هزار و ۵۱۷ نسخه خطی فارسی را در کتابخانه‌های مهم هند شناسایی کنیم؛ البته این آمار رسمی نیست، چراکه کتابخانه‌های عمومی و شخصی زیادی در هندوستان وجود دارد که ما به آن‌ها دسترسی نداریم.

فارسی بخشی از هویت تاریخی هندوستان است

غلامعلی حداد عادل که از دیگر سخنرانان این نشست بود، با اشاره به اقدامات مثبت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی گفت:‌ باید از مهدی محقق برای تلاش‌های خستگی‌ناپذیرش تشکر کنیم، چراکه کارهایی که بر عهده من و امثال من است را انجام می‌دهد و بار زیادی را از روی دوش ما برمی‌دارد. تقدیر از مقام پروفسور شریف حسین قاسمی، کار بسیار شایسته‌ای بود که با همت انجمن مفاخر برگزار شد، البته این نخستین باری نبود که از یک استاد زبان فارسی در هند تقدیر می‌شود و پیش از این نیز چنین آیین‌هایی برگزار شده بود.

وی افزود:‌ روابط تاریخی و فرهنگی ایران و هند چنان شناخته شده است که نیازی به صحبت درباره آن نیست. همه ما می‌دانیم که در حدود ۸۰۰ سال زبان فارسی، زبان اداری، حکومتی و زبان دانشمندان و ادیبان هند بوده و این تسخیر برای ما فارسی‌زبانان باعث افتخار است. ما اگر امروز فرهنگ هندوستان را بررسی کنیم به یک آینه می‌رسیم که تصویر خودمان در آن نمایان است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به حضور زبان فارسی در مکتوبات هندوستان اظهار کرد: زبان فارسی بخشی از هویت تاریخی هندوستان است، چراکه کتاب‌های بسیار زیادی در این کشور به فارسی نوشته شده و امروز هزاران کتاب و ده‌ها میلیون سند تاریخی به زبان فارسی در کتابخانه‌های هندوستان وجود دارد.

حداد عادل ادامه داد: همه ما علاقه‌مند هستیم که زبان فارسی در هندوستان رواج پیدا کند و از آن طرف آن‌ها نیز علاقه‌مند به یادگیری زبان فارسی هستند و باید به این دو نکته توجه ویژه‌ای شود.

وی در توضیح دلایل افول زبان فارسی در هند گفت: با استعمار هندوستان از سوی انگلیسی‌ها، زبان فارسی در این کشور افول کرد و زبان انگلیسی جایگزین آن شد. برای درک جایگاه زبان فارسی در گذشته هندوستان، کافی است که به جایگاه امروز زبان انگلیسی در هند توجه کنید؛ زبان فارسی در گذشته دقیقا جایگاهی برابر با جایگاه امروز زبان انگلیسی در این کشور داشته است.

رئیس بنیاد سعدی افزود: اگر چه زبان فارسی امروز منزلت گذشته را ندارد، اما عشق و علاقه به آن در مردم هند از بین نرفته و آن‌ها علاقه‌مند هستند که این زبان را یاد بگیرند؛ بنابراین در چنین شرایطی باید قدرشناس اساتیدی مانند شریف حسین قاسمی باشیم که با کوشش فراوان تلاش‌ ‌می‌کنند تا زبان فارسی را در این کشور زنده نگه‌ دارند.

حداد عادل با اشاره به جایگاه پروفسور شریف حسین قاسمی اظهار کرد: از سال ۵۲ که برای نخستین‌بار به هند سفر کردم، هر سه چهار سال یک بار به این کشور سفر می‌کنم و همیشه شاهد فعالیت‌های فراوان قاسمی بوده‌ام. او با بسیاری از نهادهای ایرانی همکاری دارد و هر جا که صحبت از زبان فارسی در هند است، نام شریف حسین قاسمی مطرح می‌شود.

وی ادامه داد: شریف حسین قاسمی ادامه‌دهنده راه استادان بزرگ زبان فارسی در هند است و قطعا در این سال‌ها شاگردانی را تربیت کرده تا این راه را آموزش دهد.
 
قاسمی شخصیت خستگی‌ناپذیری دارد

کریم نجفی برزگر، معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه پیام نور نیز در این آیین گفت:‌ حضور شریف حسین قاسمی در سال‌های گذشته، همواره باعث رشد و ایجاد شور و نشاط زبان فارسی شده است. ممکن است امروز زبان فارسی عظمت گذشته را نداشته باشد، اما همچنان نقش و نگار آن در این کشور قابل مشاهده است.

وی افزود: حدود ۲۰ سال است که شریف حسین قاسمی را می‌شناسم، با او در ارتباط هستم و از نزدیک شاهد فعالیت‌های او بوده‌ام. به‌نظرم او شخصیت خستگی‌ناپذیری دارد و برای رشد زبان فارسی یک لحظه هم از تلاش دست نمی‌کشد.

۶۵ درصد واژه‌های زبان اردو از فارسی تشکیل شده است

رضا مصطفوی سبزواری نیز که از افراد حاضر در این آیین بزرگداشت بود، عنوان کرد: هندیان در پایداری زبان فارسی تلاش دارند، ما با هندیان اشتراکات فرهنگی بسیار زیادی داریم و کمتر ملت‌هایی را می‌توان پیدا کرد که دارای چنین اشتراکات فرهنگی‌ای باشند؛ برای مثال هر دو ریشه آریایی داریم و ۶۵ درصد واژه‌های زبان اردو از فارسی تشکیل شده است.

وی با اشاره به فعالیت‌های شریف حسین قاسمی گفت:‌ قاسمی از معدود پژوهشگران خارجی زبان فارسی است که تحقیقات و تالیفات بسیار زیادی دارد و برای زبان فارسی تلاش‌های بسیار زیادی انجام داده است. جای تاسف است که چراغ زبان فارسی در شبه‌جزیره کم‌فروغ شده و می‌ترسم که اگر فکری نکنیم، چراغ این زبان در هند خاموش شود. جالب است که بدانید در گذشته ۳۰۰ مرکز آموزش زبان فارسی در هند وجود داشته که این مراکز امروز کمتر از انگشتان یک دست است.

در بخش پایانی این آیین نرگس جابری نسب، استاد دانشگاه آزاد به بیان زندگینامه این استاد برجسته هندی پرداخت و بعد از آن با حضور شخصیت‌های حاضر از پروفسور شریف حسین قاسمی تقدیر شد.