-
۱۳۹۸/۰۱/۲۵
آیا در ایران استبداد ترجمه حاکم است؟
زخم سر باز ترجمه در ایران
ترجمه در ایران زخم سر بازی است که می‌بایست عاجلانه به آن رسیدگی شود. در غرب ترجمه در حوزۀ اندیشه کار محققین دانشگاهی است. اصولاً کسی برای مثال آثار کانت یا هابز را ترجمه می‌کند که سال‌ها بر روی این اندیشمندان کار تحقیقاتی و تدریس انجام داده است و با تمامی زوایای اندیشۀ آنها آشناست. این در حالی است که در ایران اصولاً کار ترجمه در حوزۀ دانشگاه انجام نمی‌شود و در حلقه‌های روشنفکری رواج پیدا کرده است. به همین دلیل است که کیفیت آثار ترجمه‌شده به زبان فارسی بسیار نازل است و هرگونه بررسی انتقادی این آثار نشان‌دهندۀ این ضعف‌های بنیادی است.
-
۱۳۹۸-۰۱-۲۴ ۱۵:۰۶
چرا علوم انسانی در ایران توسعه پیدا نکرده است؟
علوم انسانی و زندگی تراژیک
واقعیت آن است که ما در یک حالت دوگانگی و برزخی قرار داریم و همین وضعیت بر ماهیت علوم انسانی ما تاثیر گذاشته و شاید نوعی «شبه علوم انسانی» را دامن زده است. آمیختگی مفاهیم و تلقی مبنی بر انطباق ناپذیری نظریه های غربی با وضعیت تاریخی و زیستی ما، موجب شده که به بسیاری از این نظریه ها به دیده تردید نگاه کنیم و حتی آنها را در محافل دانشگاهی کمتر مورد استفاده قرار دهیم.
-
۱۳۹۸/۰۱/۲۱
پاسخ کاوه بیات به پرسش‌های «فرهنگ امروز» دربارۀ چرایی ناتوانی دانشگاه در نوشتن تاریخ؛
مسئولیت مورخان آکادمیک بر دوش مورخان عامه‌پسند
وقتی که در تحقیقات ایرانی در ادوار معاصر با نوعی نظریه‌پردازی مواجه می‌شویم، غالباً از نوعی وارونه‌کاری سخن در میان است؛ مختصر دستبردی به آرا و فرضیه‌های فلان صاحب‌نظر فرنگی در بهمان موضوع مربوط به تاریخ اجتماعی فرانسه یا بریتانیا و سوار کردن مجموعه‌ای از داده‌ها و دانسته‌های معمولاً بی‌ربط داخلی بر دوش این آرا و عقاید. خوشبختانه ماحصل این‌گونه پژوهش‌های «نظریه‌محور» از صورت پایان‌نامه‌هایی محفوظ و مضبوط در چند کتابخانۀ دانشگاهی فراتر نمی‌رود.
-
۱۳۹۸/۰۱/۱۹
گفت‌وگو با انشاءالله رحمتی در مورد مسئله مترجم؛
ترجمه راهکاری است برای دقیق خواندن یک متن
یک نویسنده، مترجم و هرکسی که به‌اصطلاح تولید فرهنگی دارد، تازمانی‌که کاری که انجام می‌دهد تبدیل به مسئله‌ای برای خودش نشود، نمی‌تواند پاسخ درخوری به آن مسئله بدهد؛ یعنی اگر مسئلۀ جامعه تبدیل به مسئلۀ من نشود که بخواهم به آن مسئله پاسخ بدهم، پاسخ من عارضی و به‌نحوی تصنعی می‌شود. باید مسئلۀ جامعه تبدیل به مسئلۀ من هم بشود و بعد من درصدد پاسخ برآیم.
-
۱۳۹۷-۱۲-۱۸ ۱۱:۱۱
تاثیر ترجمه بر نظام دانش؛
ترجمه مفاهیم علوم انسانی و سردرگمی نشانه ها
نگاهی به محصولات علمی بین المللی که توسط ایرانیان به زبان انگلیسی منتشر شده، نشان می دهد نظام تولید دانش علوم انسانی به زبان فارسی چندان زایا و درون‌زا نیست. بازگشت محصولات فکری به مراجع مولد را شاید بتوان بازنمود سطح زیرین این چرخه دانست که شاید نگاشته های الگویی فارسی که در پرتو مفاهیم مدرن علوم انسانی شکل گرفته اند به علت بی قراری معنا در سیر تولید و مفهوم پردازی علمی، دوباره دنبال اصل خود می روند.
-
۱۳۹۷-۱۲-۱۱ ۱۱:۱۹
گزارش کامل دوازدهمین همایش سالانه انجمن علوم سیاسی ایران؛
ایران و رخداد آینده
هگل می‌گوید: همه چیز به فهمیدن و بیان کردن منوط است. به تاسی از هگل باید بگوییم همه چیز به دیدن، شنیدن، فهمیدن و گفتن ما در شرایط کنونی مربوط است. ما امروز هم باید در مورد امر واقعی جامعه و هم امر واقع جامعه سخن بگوییم.
-
۱۳۹۷-۱۲-۰۸ ۱۱:۰۱
آیا جواد طباطبایی در بحث با مخالفان خود تندخویی می‌کند؟!
تندخویی ولتر نرم‌خوی
ولتر طی نامه‌ای از رسالۀ روسو -که از نظر ولتر، وی همان علاقه به توحش در کتاب «قرارداد اجتماعی» را دنبال کرده- ابراز ناراحتی می‌کند و با لحنی بسیار تند خطاب به روسو می‌نویسد: «شباهت روسو به یک انسان مانند شباهت یک میمون به انسان است! روسو، سگِ دیوجانس سوفیسط است که هار شده است!»
-
۱۳۹۷-۱۰-۱۶ ۱۰:۴۸
گزارشی از نشست «وظیفه دیسیپلینی مورخ» (۳)؛
غایت رشته تاریخ چیست؟
ملایی: از توصیف عمیق یک کج‌کارکردی بزرگ ظهور می‌کند؛ اینکه نگاه فرایندی و بلندمدت را از ما می‌گیرد. ضعف بزرگ مورخان همین است/ منصور بخت: حرف نهایی من این است که کسی با داده و این‌جور مسائل اصلاً مخالفت ندارد، اما علم در نهایت کارش تبیین است/حضرتی: من اصلاً ارسطویی فکر نمی‌کنم، من مثل ولتر فکر می‌کنم که می‌گفت تاریخ نه تنها علم است، بلکه اشرف علوم است.
-
۱۳۹۷-۱۰-۰۸ ۱۱:۰۷
گزارشی از نشست «وظیفه دیسیپلینی مورخ» (۲)؛
آیا تاریخ فراتر از داده‌های تاریخی است؟
ملایی: آقای دکتر حضرتی بحثشان این بود که دانش تاریخ یا وظیفۀ دیسیپلینی مورخ تولید داده و فکت‌ها است. البته این درست است، اما جملۀ کاملی نیست./منصوربخت:این دوره، پایان تمدن قدیم و ورود اجباری به عرصۀ تمدن جدید است./حضرتی:مورخان ذائقه‌شان این نیست که داده‌ها را به گزاره‌های فرازمانی و فرامکانی تبدیل کنند؛ کاری که جامعه‌شناس یا عالم علم سیاست می‌کند.
-
۱۳۹۷/۱۰/۰۵
پاسخ‌های ژوهانا دراکر استاد دانشگاه یوسی‌ال‌ای به پرسش‌های فرهنگ امروز پیرامون ماهیت علوم انسانی دیجیتال؛
علوم انسانی دیجیتال به‌دنبال تغییر پارادایم نیست
برخلاف پیشرفت‌های نظریۀ انتقادی، هیچ بینش انتقادی بزرگی سراغ ندارم که از کاربرد آن رشد پیدا کرده و درک ما از یک متن، تصویر، نویسنده، خواننده یا یک اجتماع را تغییر داده باشد. هنوز هیچ پروژۀ علوم انسانی دیجیتالی ندیده‌ایم که به‌واسطۀ استدلال‌هایش به‌وسیلۀ ابزارهای دیجیتال در رشتۀ مادر خود به یک مرجع تبدیل شده باشد.
-
۱۳۹۷-۱۰-۰۳ ۱۲:۰۱
تصریحات جواد طباطبایی در پاسخ به تعریضات یوسف اباذری، ناصر فکوهی و تقی آژاد ارمکی؛
قیام بالسیف القلم علیه علوم‌اجتماعی موجود
نکتۀ مهم در گزارش نشست اباذری و همسرایان، در مجموع، اعتراف آنان به عدم کارآیی دانشگاه مادر در علوم اجتماعی است. اعتراف به اینکه استادان چیزی برای گفتن ندارند، و بحثی هم که در میان آنان درمی‌گیرد موضوع آن در بیرون دانشگاه قرار دارد، به واقع، سخت رقت‌انگیز است. استادان حتیٰ این قدر نمی‌توانند از خود دفاع کنند که با سیلی صورت خود را سرخ نگاه دارند.
-
۱۳۹۷-۰۹-۱۲ ۱۱:۳۲
زبان چه نقشی در تولید دانش دارد؟
زبان، آگاهی و دنیاهای متفاوت
زبان‌ها عینک‌های ذهنی هستند که ما همواره از منظر آنها به دنیای ابژکتیو می‌نگریم. پدیدارها آن‌گونه که هستند (وجودی در خود و فی‌نفسه) برای ما قابل شناخت و دسترس نیستند، مگر با واسطۀ زبان. ما حتی وقتی در خلوت خویشتن به موضوعی می‌اندیشیم، باز هم مستقر در میدان زبان هستیم، چراکه در یک گفت‌وگوی زبانی دوطرفه با خویشتن به سر می‌بریم. ازاین‌رو بود که هایدگر، فیلسوف زبان‌اندیش قرن‌بیستمی نهیب می‌زد که «زبان خانۀ هستی است»،
-
۱۳۹۷-۰۸-۱۵ ۱۲:۰۰
رسانه، دانشگاه و علوم انسانی
آیا رسانه‌ها می‌توانند با رویکردی تخصصی به مباحث علوم انسانی و اجتماعی بپردازند؟
-
۱۳۹۷-۰۸-۰۹ ۱۲:۵۸
یادداشت مدیرمسئول؛
تاوان کم‌کاری
آنگاه که اهل درس و بحث و دانشگاه که تخصص حوزه تاریخ را دارا هستند و همچنین مسئولین مرتبط، با معضلات رشته تاریخ با خونسردی عبورکرده و تلاشی برای عرضه تاریخ برای نسل نو نمی‌کنند شاهد اتفاقاتی در کف جامعه هستیم که چیزی جز تاوان کم‌کاری آنان نیست.
-
۱۳۹۷-۰۷-۲۲ ۱۵:۲۰
زمینه و زمانه‌ی سرقت فکری
چه نسبتی میان تلقی کارخانه‌ای از دانشگاه و افزایش وقوع انتحال وجود دارد؟
-
۱۳۹۷-۰۷-۰۲ ۱۰:۲۸
نقدی بر هدررفت سرمایه‌های انسانی در حوزۀ علوم انسانی؛
انحصار نخبگانی و حلقۀ تنگ مشاهیر علوم انسانی
بزرگ و مشهور شدن در حوزۀ علوم و خصوصاً علوم انسانی خودبه‌خود کاری دشوار و زمان‌بر است. وقتی این صاحب موقعیت و تریبون شدن به سیاست و قدرت هم پیوند می‌خورد کار برای برخی دشوارتر می‌شود. بسیاری از جوانانی که در حوزۀ علوم انسانی صاحب ایده بوده و حرف برای گفتن دارند و یا اهل اندیشه بوده و استعداد تبدیل شدن به یک متفکر برجسته و متوسط را دارند، به خاطر دلایل معیشتی و سیاسی و مدیریت علمی کشور و... شناخته نمی‌شوند و استعدادهای ایشان شکوفا نمی‌شود.
-
۱۳۹۷-۰۶-۲۶ ۱۰:۴۱
معضلات دانشگاه مدرن ایرانی چیست؟
دانشگاه ایرانی و معضل تلنباری نمادها
بازتأسیس دانشگاه مدرن در ایران در زمانه‌ای صورت پذیرفت که نه بازار مدرنی وجود داشت و نه بورژوایی. من وضع دانشگاه مدرن در ایران و در زمان تأسیس را به وضع کارخانه‌ای تشبیه می‌کنم که تولیداتش یعنی همان نمادها (ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی) به کار هیچ‌چیز و هیچ‌کس نمی‌آمد و در هیچ‌جا مصرف نمی‌شد. ارزش‌های مادی موجود در مناسبات جمعی بیرون از دانشگاه در ایران نیازی به نمادهای تولیدشده در دانشگاه نداشت، بدون آنها نیز می‌توانست بازتولید شود، به‌عبارت‌دیگر، بازتولیدش به ارزش‌های نمادینی مربوط بود که در جای دیگری تولید می‌شد.
-
۱۳۹۷-۰۴-۲۷ ۱۰:۰۴
محدودیت‌های علوم انسانی دیجیتال (۲)؛
مسئولیت‌پذیری روشنفکرانه در مقابله با سونامی دیجیتال
بنابراین درحال‌حاضر بهترین کاری که علوم انسانی می‌تواند انجام دهد، این است که سونامی دیجیتال را نپذیرد، بلکه آن را نقد کرده و در برابر آن ایستادگی کند. این لادیسم نیست. این مسئولیت‌پذیری روشنفکرانه است.
-
۱۳۹۷-۰۴-۲۴ ۱۱:۲۰
محدودیت‌های علوم انسانی دیجیتال (۱)؛
طبقه‌ای به نام علوم انسانی دیجیتال
منصفانه نیست که بیانیه‌های ضد علوم انسانی این رشته را به تمام حوزۀ علوم انسانی دیجیتال تعمیم دهیم، زیرا این رشته فاقد یک جوهر مشترک است. علوم انسانی دیجیتال یک گونه نیست، بلکه در بهترین حالت یک طبقه است. این رشته دربرگیرندۀ طیف وسیعی از فعالیت‌هاست که ارتباط ناچیزی با یکدیگر دارند.
-
۱۳۹۶/۱۱/۲۸
آسیب‌شناسی ترجمه‌ی فلسفه‌های آلمانی در ایران، در گفت‌وگو با منوچهر آشتیانی؛
ترجمۀ متون فلسفۀ آلمان از انگلیسی فاجعه است!
بدترین ترجمه‌ی آثار آلمانی، ترجمه‌ای است که از انگلیسی به فارسی ترجمه شود. یعنی حتی یک کلمه از آلمانی را نمی‌شود به انگلیسی برگرداند که معنای واقعی آن را نشان دهد؛ مگر اینکه چیزی از خودتان سرهم کنید. یعنی هگل به انگلیسی غیرقابل ترجمه است.
-
۱۳۹۶-۱۱-۲۱ ۱۲:۰۲
حکایت احوال زار دانشگاه در ایران (بررسی موردی جواد میری) /بخش دوم؛
بانی دورهمی‌های آکادمیک!
فردی با چنان سابقه‌ای را از سال ۱۳۹۲ ــ تا گویا همین اواخر ــ مدیر بخش روابط بین‌الملل و همکاری‌های علمی پژوهشگاه هم کرده‌اند تا بودجه و اختیارات آن را صرف دوره‌همی‌های بی‌مصرف و سمینارهایی کند که خود پای ثابت اغلب آنهاست و می‌تواند از کنار آن، فقراتی بر رزومه موهوم خود بیافزاید و نامی در رسانه‌ها برای خود دست‌وپا کند. بر بعضی حضرات که پای ثابت این دوره‌همی‌ها و سمینارها هستند، حرجی نیست.
-
۱۳۹۶-۱۱-۱۸ ۰۹:۱۸
حکایت احوال زار دانشگاه در ایران (بررسی موردی جواد میری) /بخش نخست؛
رزومههای خیالی
ابهام در عنوان رشته‌های جواد میری و محل تحصیل او ما را به مکاتبه با دانشگاه گوتنبرگ واداشت. خلاصه پاسخ دانشگاه گوتنبرگ چنین بود که نامبرده چهار سال پس از ورود به دانشگاه سوئد، «در مقطع کارشناسی ارشد رشته مطالعات ادیان» فارغ‌التحصیل شده و دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد او شامل برنامه‌ای پیوسته و چهارساله بوده است (دوره کارشناسی + یک سال کلاس‌های کارشناسی ارشد). نه نشانی از کارشناسی «ادبیات عرب و تاریخ اندیشه‌های علمی» است، نه خبری از کارشناسی ارشد «فلسفه علم».
-
۱۳۹۶-۱۱-۱۷ ۰۹:۲۸
نقدی بر اخلاق دانشگاهی در ایران؛
دانشگاه در مثلثِ دانش، قدرت، اخلاق
کاربرد عناوینی چون «خانم دکتر» و «آقای دکتر» که زینتبخش کلام دانشگاهیان ما شده است چه سازوکاری از قدرت را بهکار میاندازد؟ بیشک استفاده از این عناوین به ضرورتی در دستگاه تولید دانش پاسخ می‌دهد و احیاناً به تولید شکل خاصی از دانش در کشور یاری میرساند و کارکردی دارد که کم‌وبیش از آن آگاهیم. شاید یکی از مسائل سیاسیـاخلاقی ما این است که بپرسیم این عناوین درنظام آموزشی چه امکانی را برای سوژۀ چنین نظامی فراهم میآورد و چه امکانی را از او می‌گیرد؟
-
۱۳۹۶-۱۰-۲۷ ۱۱:۰۲
نگاهی به مقاله « تالیف: صداهای پنهان دانشجویان تحصیلات تکمیلی...»؛
سوءاستفادۀ استادان راهنما از اقتدارِ دانشگاهی
ما با نوعی «بی‌عدالتیِ ساختاری» روبروایم که در آن به جای استحقاق افراد، روابط قدرت تعیین‌کننده مناسبات بین استاد و دانشجوست. کافی‌ست اعضای هیئت علمی به مرتبه‌ای برسند اعتبار کارهای دانشجویان به آنان نیز می‌رسد، حتا اگر برای آن رنجی نبرده باشند. ساختارهای دانشگاهی، رویه‌ها و قواعد، به این بی‌عدالتی دامن می‌زنند.
-
۱۳۹۶-۱۰-۲۶ ۰۹:۰۴
بهزاد جامه‌بزرگ؛
مصائبِ در ترجمه، مصائبِ از ترجمه
از آثار اندیشمندان بزرگ غرب چند کتاب و رساله تا کنون ترجمه شده است؟ از بیش از صد رساله‌ی فلسفی کانت چند رساله به زبان فارسی ترجمه شده است؟ از حدود 35 جلد آثار ماکس وبر چند مجلد آن امروز برای مخاطب فارسی‌زبان در دسترس است؟ جامعه‌ی آکادمیک پست‌مدرن‌زده‌ی امروز ایران با چند درصد از آثار بزرگان این نحله آشنایی (و نه تسلط) دارند؟
-
۱۳۹۶-۰۸-۲۲ ۱۰:۰۸
ملاحظاتی جامعه‌شناختی دربارۀ جایگاه ادبیات معاصر در دانشگاه؛
نوعی ادبیات، نوعی زندگی
آنچه امروز حجم اعظم (و نزدیک به همه‌ی) مثلاً محتوای دورۀ دانشگاهی ادبیات فارسی را به نام ادبیات «اصیل»، «فاخر» و «ارزشمند» اشغال کرده، غالباً همان ادبیاتی است که در روزگار معاصر خودشان خارج از «نُرم» بودند و آنچه امروز در دایرۀ دوره‌های آکادمیک ادبیات فارسی، مغفول، مسکوت یا مطرود واقع می‌شوند، در بسی موارد، جرمشان معاصر بودن است.
-
۱۳۹۶-۰۶-۲۸ ۱۰:۳۲
«ساختار نظام دانشگاه ایرانی» چه تأثیری در ناکام ماندن ظهور «پرسشگری تاریخی» در آموزش رشتۀ تاریخ داشته است؟
پرسشگری تاریخی و دانشکدۀ ایرانی تاریخ
دانشگاه از دل حکومتی که در حال مدرن شدن بود بیرون آمد و در این میان، تاریخ که پیش از آن «پیوند ناگسستنی» با دربار و حکومت داشت، همچنان درون نهاد دانشگاه این ارتباط و پیوند را در دنیای «در حال مدرن شدن ایرانی» نیز حفظ کرد و تا امروز که دانشگاه و دولت به‌عنوان ابربوروکراسی درهم تنیده شده‌اند، این ارتباط میان حکومت و رشتۀ تاریخ برقرار و باقی است.
-
۱۳۹۶-۰۶-۱۴ ۱۱:۴۱
بررسی انسان شناختی در زمینه تولید علم و چالش های علوم انسانی در ایران؛
کدام معیار؟
زمانی جواهر لعل نهرو وزیر وقت هندوستان به ایران آمده بود و وی را به بازدید برخی صنایع برده بودند تا ایشان عقب ماندگی صنایع ابتدایی هند را بهتر درک کند. ایشان در موقعیتی مناسب گفته بود: آنچه می باید گفت این است که من کارخانه های معظمی دیدم اما صنعتی ندیدم. این سخن برای میزبانان گران آمد. امیدوارم امروز هم وجود دانشگاه های بزرگ و ارقام مربوط به رشد تولیدات علمی در رشته های غیر علوم انسانی ما را گمراه نکند.
-
۱۳۹۶-۰۶-۰۵ ۰۹:۰۸
به بهانه دریافت جایزۀ یک‌میلیون‌دلاری افتتاحیۀ بِرگروئِن توسط چارلز تیلور؛
چرا آکادمیسین‌های رده‌بالا برای پولدار شدن نیازی به گرفتن نوبل ندارند
چارلز تیلور کانادایی در دهۀ هشتم زندگی خود جایزۀ افتتاحیۀ مؤسسۀ بِرگروئِن را برای ایدۀ «شکل‌دهی خودادراکی انسان و ترقی بشریت» دریافت کرد. نیویورک‌تایمز طی لیستی آمار شگفت‌آوری از ارزش پولی کل عایدی تیلور در طول حیاتش ارائه می‌دهد که حدود ۵/۴ میلیون دلار آن فقط از جایزه بوده است.
-
۱۳۹۶-۰۶-۰۴ ۱۰:۱۱
موسی اکرمی/ به بهانۀ پخش سخنانی از دکتر بیژن عبدالکریمی و واکنش‌ها در برابر آنها؛
در ستایش فلسفه‌ورزی راستین و ورزش سالم
آقای عبدالکریمی مسلماً اغراق کرده‌اند که گفته‌اند در برابر پنت هاوس ۱۷۵۰ متر مربعی آقای علی دایی خودشان دارای دو متر مربع هم نیستند. البته ممکن است یک استاد به هر علت و دلیل نتوانسته باشد هنوز به منزل مسکونی با مالکیت شخصی دست یابد. جناب میلانی هم از این سو گرفتار اغراق شده و به شمار زیادی از استادان اشاره کرده است که درآمد زیاد و خانۀ ویلایی دارند.