-
۱۳۹۶-۰۷-۰۲ ۱۱:۲۵
داریوش شایگان، ژاله آموزگار و جواد طباطبایی در نکوداشت بزرگ نادرزاد؛
به درد ایران مبتلا بود
نادرزاد به درد ایران مبتلا بود. دغدغه دایمی فکری‌اش سرنوشت سرزمینش بود و تصور اینکه ایران دیگر برخوردار از آن منزلت والایی نیست که طی قرون و اعصار از آن بهره‌مند بوده، به سختی رنجش می‌داد و همواره در این فکر بود که شکوفایی ایران و عظمت فرهنگ کهنسالش را از نو احیا کرد. آنچه مرا به حیرت وا می‌داشت، برخی فضایل اخلاقی او بود. از هرگونه خودنمایی بیزار بود. گویی نفس اماره‌اش را در انقیاد تواضع ذاتی‌اش کاملا مهار کرده بود.
-
۱۳۹۶-۰۶-۲۷ ۱۲:۴۴
داریوش شایگان در «شب نیچه و جهان ایرانی» با حضور غلامحسین دینانی و حامد فولادوند؛
مسحور نیچه‌ام
در تفکر نیچه مفهومی وجود دارد که همواره برایم سرشار از ابهام بوده است: مفهوم «بازگشت ابدی، همان». البته من به دلیل مطالعاتم در هندشناسی و آشنایی‌ام با مفهوم «ادوار کیهانی» با ایده بازگشت ابدی بیگانه نبودم ولی مفهوم بازگشت ابدی در تفکر هندی از قانون کارما تبعیت می‌کند و مطابق با این قانون سرنوشت انسان در زندگی بعدی تعیین می‌شود.
-
۱۳۹۶-۰۶-۲۷ ۰۹:۵۰
هستیشناسی هایدگر و ملاصدرا از نگاه ابراهیم کالین؛
هایدگر، ملاصدرا و راهی به‌سوی خانه
هایدگر از «راه» سخن می‌گوید، بدون آنکه از مقصد سخنی به میان آورد. او هستی را خانۀ انسان می‌داند، اما پاسخی برای مسئلۀ انسان‌محوری توتولوژیک مضمر در نظرش ندارد. ملاصدرا نیز از سفر سخن می‌گوید، اما تأکید می‌کند که هر راهی را پایانی است. او برای راه آغاز (مبدأ) و پایانی (معاد) می‌بیند و می‌گوید صرف پیمودن راه، نمی‌تواند غایت راه باشد. انسان همواره به‌سوی مقصدی در حرکت است. این مقصد نمی‌تواند ساختۀ خود انسان باشد؛ چراکه در این‌صورت، همه‌چیز به یک طرح‌ریزی خودمحورانه تبدیل خواهد شد. انسان نیازمند اتصال به واقعیتی متعال است که اگوی خودفریب نتواند قبضه‌اش کند.
-
۱۳۹۶/۰۶/۲۶
پاسخ کاوه بیات به پرسش‌های «فرهنگ امروز» دربارۀ چرایی ناتوانی دانشگاه در نوشتن تاریخ (۲)؛
تاریخ و ادیب مورخان
طیف متنوعی از درس تاریخ نخوانده‌ها و چند نسل از «ادیب مورخان» تا حالا و ظاهراً تا اطلاع ثانوی، بخشی از مسئولیت‌های این حوزه را بر دوش کشیده و کارهای درخور توجهی نیز انجام داده‌اند، ولی می‌دانیم که چنین تمهیداتی یا به عبارت دقیق‌تر، حسن تصادف‌هایی در درازمدت کارساز نیست و دیر یا زود فکری باید کرد.
-
۱۳۹۶-۰۶-۲۵ ۱۰:۴۸
پاسخ کوین شیلبراک به پرسش فلسفۀ دین چیست؟
فلسفۀ دین در جهانی که روزبه‌روز کوچک‌تر می‌شود
فلسفۀ دین جهانی باید وظیفۀ خود را در مورد تأمل نقادانه، نه تنها دربارۀ همۀ دعاوی دینی و بُعد فلسفی مناسک و نهادهای دینی، بلکه همچنین در باب دستگاه مفهومی فلاسفۀ دین دریابد. این یعنی فلسفۀ دین برای کسانی که می‌خواهند فرض‌هایی را که در مورد طبیعت انسان، ارزش‌ها، دانش و یا واقعیت وجود دارد نقد کنند، خانۀ مناسبی است. می‌توان پیگیری این دسته از پرسش‌ها را «فلسفۀ مطالعات دینی» نام نهاد.
-
۱۳۹۶-۰۶-۲۲ ۰۹:۵۵
اولریش بک؛
زیستن در جامعۀ پرمخاطرۀ جهانی
نوستالژی‌ای درون بنیادهای تفکر جامعه‌شناختی اروپا ساخته شده است که هیچ‌گاه از بین نرفته است. آیا به‌صورت تناقض‌آمیزی این نوستالژی می‌تواند به کمک نظریۀ جامعۀ پرمخاطرۀ جهانی مغلوب شود؟ هدف من یک نظریۀ غیرنوستالژیک، یک نظریۀ جدید انتقادی برای نگریستن به گذشته و آیندۀ مدرنیته است. واژگان درست برای این مفهوم نه «آرمان‌شهرگرایی» و نه «بدبینی»، بلکه «بازی» و «تزلزل» هستند.
-
۱۳۹۶-۰۶-۲۱ ۱۰:۱۵
پیتر برگر، اراسموس معاصر؛
از نقد اتوپیا تا پیشرفت جمعی
برگر درعین‌حال رویکردی ضداتوپیایی داشت، ضد آرمان‌شهری و کوشش کرد همیشه به زمین و واقعیت‌های آن پایبند بماند؛ شاید ازآن‌روست که آمریکا را آخرین و بهترین امید بشریت می‌دانست. او مخالف سرسخت پیشرفت جمعی بود، ایده‌ای که آبشخورش به ژاکوبن‌های فرانسه بازمی‌گشت و مارکس و ویگ‌ها نیز در سراسر سدۀ نوزدهم و قرن بیستم به آن دامن می‌زدند.
-
۱۳۹۶/۰۶/۲۰
پاسخ کاوه بیات به پرسش‌های «فرهنگ امروز» دربارۀ چرایی ناتوانی دانشگاه در نوشتن تاریخ (۱)؛
مسئولیت مورخان آکادمیک بر دوش مورخان عامه‌پسند
اگر بخش تاریخ معاصر دانشگاه‌های ما به وظایف خود عمل کرده بودند، حرف اول و تأثیرگذار در حوزۀ مشروطیت را ناظم‌الاسلام کرمانی و سیداحمد کسروی نمی‌زدند ... این به‌معنای خواروخفیف دانستن این حرف‌اولی‌ها نیست؛ صحبتِ روش‌مندی است و دور داشتن حب‌وبغض‌های شخصی.
-
۱۳۹۶-۰۶-۱۹ ۱۰:۰۲
تأثیر اجتماعی رسانه‌های جمعی از نگاه والتر بنیامین؛
رادیو بنیامین: والتر بنیامین و برنامه‌های رادیویی‌اش
گرچه بنیامین برای انجام کار در رادیو انگیزه‌های مالی نیز داشت، اما این رسانه به‌خودی‌خود نیز برای او مهم بود. او از رادیو (که در آن سال‌ها هنوز دوران کودکی‌اش را می‌گذراند) استقبال کرد و آن را «تئاتر آموزشی» نامید. رادیو برای او فقط یک محصول فرهنگی جدید نبود، بلکه بیش از آن، رادیو برای او ابزاری برای پرورش قدرت قضاوت مخاطبانش و تشویق آنها به تفکر مستقل بود.
-
۱۳۹۶-۰۶-۱۵ ۰۹:۵۷
نگاهی به نظریۀ رمان لوکاچ؛
پژواک‌هایی صدساله
معنای به‌لحاظ ذهنی قصدشده پایه‌ای است برای کنش‌های متقابل اجتماعی. با این حال، جهان «نظریۀ رمان» با حالت مخالف امور مشخص و شناخته می‌شود؛ با «خودداری درون‌مانی معنا از ورود به حیات تجربی». کتاب «نظریۀ رمان» با قرار دادن مقوله‌ای وبری در مرکز تحلیلش، تنها به این منظور که تناقضات حل‌ناشدنی‌اش را آشکار کند، در واقع گسست لوکاچ از وبر را نشان می‌دهد؛ امری که با ناسازگاری تلخ آنها در طول جنگ جهانی اول تسریع شد.
-
۱۳۹۶-۰۶-۱۳ ۱۰:۱۷
یادداشت فرهنگ رجایی درباره جدیدترین کتابش؛
افسونگری حافظ در باغ هویت ایرانی
واقعیت این است که متفکران، هنرمندان و دردمندان هر حوزۀ تمدنی با اندیشه و بیان‌های استوارشان بهتر از هرکس دیگر روح فرهنگی و تمدنی جامعۀ خود را درمی‌یابند و به تصویر می‌کشند؛ به همین شکل، این متفکران فکر ایرانی و ضمیر درونی ایرانیان را دریافته و در آثار خود منعکس کرده‌اند، آنان زبان گویای باغ هویت ایرانی و رودخانۀ جاری و متلاطم فرهنگ و تمدن ایرانی هستند. به زبان اسلامی‌ندوشن، «کسانی چون حافظ یا فردوسی یا مولوی یا سعدی... چکیدۀ نبوغ یک ملتند؛ یعنی حرفی که از دهان آنها برمی‌آید، نه حرف یک تن بلکه حرف یک قوم در درازای تاریخی خود است».
-
۱۳۹۶-۰۶-۱۲ ۱۰:۱۹
گزارشی از مجموعه جلسات «تحکیم صلح و نفی افراط‌گری و خشونت‌ورزی»؛
دربارۀ صلح
برخی از اندیشمندان مانند ماکیاوللی، داروین، نیچه، کارل اشمیت، مارکس و وبر معتقدند خشونت امری تاریخی است و سیر تاریخی خشونت منجر به جنگ می‌شود. از آن طرف، کسانی بر مبنای تئوری تضاد اجتماعی می‌گویند دولت‌ها می‌توانند این میل را کنترل کنند و حتی در مواردی جنگ و انقلاب پدیده‌هایی اجتناب‌ناپذیرند که تاریخ بر اساسشان پیش می‌رود.
-
۱۳۹۶-۰۶-۱۱ ۱۱:۲۴
بهره‌گیری از رمان در فلسفه؛
وقتی فیلسوف‌ها هوس رمان‌نویسی می‌کنند
فلسفه معمولاً خشک و بی‌روح است و بیش از آنکه با هنر سروکار داشته باشد با ریاضیات دمخور است. اما برخی از فلسفه‌ها، در رابطه با زبان، شیطنت یا حساسیت شاعرانه نشان می‌دهند. اثر بزرگ هگل، «پدیدارشناسی روح»، را می‌توان به‌عنوان رمانی مطالعه کرد که در آن شخصیت‌ها، یعنی ارواح تجسدیافته، در جهان و تاریخ گام‌به‌گام به پیش می‌روند.
-
۱۳۹۶-۰۶-۰۸ ۱۲:۳۰
سید حسین نصر؛
اسلام، جهان اسلامی معاصر و بحران محیط‌زیست
درحال‌حاضر شماری از علمای بنام مثل مفتی سوریه، شیخ احمد کفتارو هستند که اغلب از تعالیم اسلام درخصوص محیط‌زیست سخن می‌گویند. اما اکثر علما هنوز از اهمیت و فوریت موضوع بی‌خبرند. وقتی آنها دربارۀ محیط‌زیست سخن می‌گویند، غالباً این کار سبب تحریک دولت‌ها می شود، دولت‌هایی که از مردم می‌خواهند در امر تنظیف رودخانه مجاور محل سکونتشان کوشا باشند یا پارک بغل منزلشان را کثیف نکنند.
-
۱۳۹۶-۰۶-۰۷ ۰۹:۱۵
چگونه آین رند بر ترامپ و درۀ سیلیکون پیروز شد؛
عصر جدید آین رند
ترامپ در کتاب نخواندن شهرت دارد، او فقط در مورد سه کتاب داستانی صحبت کرده است؛ یکی از این سه کتاب، رمان سرچشمه است. ترامپ در سال گذشته در مورد این کتاب گفت که «این کتاب با کسب‌وکار، زیبایی، زندگی و عواطف درونی مرتبط است. این کتاب با هر چیزی ارتباط دارد.»
-
۱۳۹۶-۰۶-۰۶ ۱۰:۲۸
زرتشت، فلسفه و سیاست؛
انقلاب اخلاقی زرتشت و دامنۀ نفوذ آن در تفکر جهانی
افلاطون با ابزار اخلاق زرتشتی سوژه‌ای جدید را ساخت، به همین خاطر در بین اعضای آکادمی به «مجدد زرتشت» شهره شد. این ارزش‌های جدید سوژه‌ای که از قبل به حالت تعلیق است را دچار یک تغییر نگرش بنیادین می‌کند؛ اما درست از همین جا راه افلاطون از زرتشت و یونان از ایران جدا شد. پاسخ هستی (به قول هایدگر) به تعلیق استعلایی یونانی و اخلاق نظری افلاطون، لوگوس بود؛ درصورتی‌که اخلاق امری زرتشت حکمت یا گنوس.
-
۱۳۹۶/۰۶/۰۱
گفت‌وگوی فرهنگ امروز با حسین پاینده؛
تمهیداتی برای ورود به تحلیل متون ادبی
هر کسی که بخواهد به معانی ثانوی و دلالت‌شدۀ متون ادبی و هنری پی ببرد، ابتدا باید بتواند حساسیت خاصی نسبت به جزئیات این متون پیدا کند، جزئیاتی که در ظاهر بخشی از توصیف معمولی یک مکان یا ظاهر یک شخصیت است، یا صرفاً شرحی از یک رویداد به نظر می‌آید، اما وقتی که همان متن را با نگاهی تحلیلی بررسی کنیم، درمی‌یابیم که جزئیات توصیف‌ها در آن، زنجیرۀ هم‌پیوسته‌ای را تشکیل می‌دهند و به طور تلویحی معانی ناگفته یا تصریح‌نشده‌ای را به ذهن مخاطب القا می‌کنند.
-
۱۳۹۶-۰۶-۰۱ ۱۱:۰۷
سخنرانی طاهر بن جلون در افتتاحیه جشنواره بین‌المللی کتاب برلین ۲۰۱۱؛
ادبیات چه می‌تواند بکند؟
شک راه نزدیک شدن به واقعیت است. شک و تخیل. شک و ابداع. رمان چیزی نیست جز فرایند ابداع که در آن شخصیت‌ها با قلم رمان نویس به دنیا می‌آیند و می‌میرند. باورپذیری درونی رمان، با باورپذیریِ واقعیت متفاوت است. بی‌آنکه بخواهم کاملا این سخن پل سلان را تایید کنم که: «من هرگز خطی ننوشته‌ام که هیچ سروکاری با وجودم نداشته باشد»، می‌توانم این ایده را فراتر ببرم و بگویم ما از شبی می‌نویسیم که بر ما حکم می‌راند و نمایشی گاهاً ننگین و شرم‌آور را در پس خود پنهان کرده است.
-
۱۳۹۶/۰۵/۳۱
شکل‌گیری و تحول تاریخ‌نگاری سلطنت‌طلبان از کودتا در گفت‌وگو با عباس سلیمی‌نمین؛
یک نزاع کاذب باعث انحراف تاریخ‌نگاری کودتا شد
جلال متینی برآن است تا در کتاب خویش، ضمن نفی «کودتا»، به تنزیه و تنظیف چهرۀ پهلوی‌ها بپردازد و مهر وابستگی و وطن‌فروشی را از پیشانی آنها پاک کند. بر این مبنا، او تلاش کرده است تا با واکاوی زندگی شخصی و سیاسی دکتر مصدق از ابتدای جوانی تا واپسین روزهای نخست‌وزیری، مجموعه‌ای از ضعف‌ها و اشتباهات ایشان را در عرصۀ رفتارهای فردی یا تصمیمات و عملکردهای سیاسی بیابد.
-
۱۳۹۶/۰۵/۳۰
گفت‌وگوی فرهنگ امروز با محمدعلی ایازی در باب فقه محیط زیست؛
تعارض میان قاعده تسلیط و لاضرر در فقه محیط زیست
یا "قاعده لاضرر" که در مسئله حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از تخریب آن کاربرد دارد، مبنای فقهی استواری برای قانون‌گذاری و اجرای قانون به شمار می‌رود و بنابر آن، هرگونه تصرف و تغییر در جامعه انسانی و طبیعت که موجب تضییع حقوق دیگران شود، از نظر اسلام ممنوع و مردود است.
-
۱۳۹۶-۰۵-۲۹ ۱۰:۴۷
پائلو فریره و نقد نظام آموزشی لیبرالیسم؛
نظام بانکیِ آموزش
نظام بانکیِ آموزش با کاهش قدرتِ نوآوری شاگردان یا از میان بردن کامل آن به نفع اهداف و مقاصد سرکوبگران، که دوست ندارند تغییری در جهان صورت پذیرد، عمل می‌کند. نظام بانکی، ابتدا شاگرد را تبدیل به یک ظرف خالی/شیء می‌کند (ازخودبیگانگی/الیناسیون) و بعد هرچه خود می‌خواهد در آن می‌ریزد.
-
۱۳۹۶-۰۵-۲۸ ۱۰:۱۷
مارک جی. گازیوروسکی/ بازنگری سازمان سیا در حوادث کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲؛
در رد ادعای سلطنت‌طلبان
دو موضوع مهم در گزارش سیا مبهم باقی مانده است. اول اینکه این گزارش توضیح نمی‌دهد که چگونه توطئۀ اصلی برملا شد، درصورتی‌که می‌گوید که برملا شدن آن، در نتیجۀ «بی‌احتیاطی یکی از افسران ارتش ایران که در توطئه شرکت داشت»، رخ داد و دربارۀ اینکه حزب توده در همان ابتدا به توطئه پی برده بود هیچ توضیح اضافۀ دیگری داده نمی‌شود. دوم اینکه این گزارش توضیح نمی‌دهد چگونه چند تظاهرات «تا حدودی خودجوش» که در ۲۸ مرداد مصدق را از صحنۀ سیاسی حذف نمود، سازمان‌دهی شد.
-
۱۳۹۶/۰۵/۲۵
پرسش و پاسخ مکتوب فرهنگ امروز با مازیار بهروز؛
آیا چپ ایرانی همسو با چپ جهانی گام برمی‌دارد؟
تفاوت اصلی سوسیال‌دموکراسی با کمونیسم در دو محور اساسی جلوه‌گر شد. کمونیسم خواهان گذر از نظم سرمایه‌داری و ایجاد نظام شورایی (ولی در اصل سیادت حزب کمونیسم) بود و بنابراین لیبرال‌دموکراسی را مردود شناخته و «دیکتاتوری پرولتاریا» را جایگزین آن نمود. در برابر این، سوسیال‌دموکراسی با قبول فعالیت در چارچوب نظم سرمایه‌داری و قبول اصول لیبرال‌دموکراسی، قدم در جهت تعدیل و اصلاح سرمایه‌داری برداشت.
-
۱۳۹۶-۰۵-۲۳ ۱۵:۳۷
به بهانه انتشار نقد جدید جواد طباطبایی بر آرامش دوستدار در شماره هجدهم فرهنگ امروز؛
طباطبایی - دوستدار در چهار پرده
نقد طباطبایی از جنس مساله‌مندی است اینکه مساله درست فهم نمی‌شود چه از سوی دوستدار و چه از سوی منتقدان او. او اگرچه یک بار غیر مستقیم در پاسخ به اتهام دوستدار او را مورد نقد قرار داد اما اخیرا با نگارش مقاله‌ای مفصل در فرهنگ امروز با عنوان شرایط امتناع به نقد تز امتناع تفکر آرامش دوستدار پرداخته است.
-
۱۳۹۶-۰۵-۲۱ ۱۱:۰۳
عشق از منظر ارسطو؛
عشق به‌مثابۀ دوستی کامل
از نظر ارسطو، پاک‌ترین نوع عشق -یعنی عشقی که بر پایۀ خیرخواهی برای دیگران و خوبی کردن به آنها به‌خاطر خودشان، و نه فقط برای لذت قرار دارد– ماهیتاً اخلاقی است. پیوندهای اروتیک، با اینکه می‌توانند با دوستی- عشقی همراه باشند یا حتی تبدیل به دوستی-عشق شوند، اما ذاتاً پیوندهایی اخلاقی نیستند، چرا که از رهگذر میل به لذت و تملک کنترل می‌شوند.
-
۱۳۹۶-۰۵-۱۷ ۰۹:۳۲
ریشه‌های تاریخی پوپولیسم در سیاست آمریکا (۲)؛
ریتوریک‌های پوپولیستی در امریکا
ترویج تئوری توطئه و لیستی از بحران‌ها یا بزرگ‌نمایی تهدیدهای فرضی یا واقعی جهت بسیج توده‌ای همواره بخشی از گفتمان پوپولیسم است. این گفتمان و شیوۀ بیان سیاسی ریشه‌ای تاریخی در سیاست آمریکایی دارد و از سوی طیف وسیعی از سیاست‌مداران با گرایشات ایدئولوژیکی متفاوت در منازعۀ سیاسی به کار گرفته شده است و بیان جدید آن در شکل ترامپیسم، پدیدۀ جدیدی در دموکراسی آمریکایی نیست و تهدیدی نیز متوجه آن نخواهد ساخت.
-
۱۳۹۶-۰۵-۱۵ ۰۹:۳۵
نظام قانون در ایران و ضدیت آن با اندیشۀ سیاسی ایرانشهری؛
سرآغاز الهیاتی شدن سیاست در ایران
با پیروزی مشروطیت در ایران و از هم گسستن بافت قدمایی، ایران متناسب با حرکت جوهری مبتنی بر خاص زمانه، وارد دوران جدید تاریخ خود شد. با پیوستن ایران در مدار دوران جدید، آنچه پیش‌تر بن‌مایه‌های نظام قدمایی بود، دیگر نمی‌توانست به لحاظ ماهیت، مواد و مصالح بنای جدید ایران را تأمین کند. اگرچه از ناحیۀ دستگاه شرع برای تدوین مناسبات قانونی موادی عرضه می‌شد، اما جز با تغییر ماهیت الهیاتی آن به گیتیایی‌شده، محال بود در مناسبات جدید همچنان ماهیت نخستین خود را حفظ کند.
-
۱۳۹۶-۰۵-۱۰ ۰۹:۰۷
تحلیل سیر تحول سوژۀ مدرن؛
سوژه مدرن از دل منابع
توفق فلسفۀ اصالت وجود بر اصالت ماهیت در سرآغاز فلسفۀ معاصر غرب، ماهیتگرایی را در مباحث فلسفی به محاق راند، در ادامه پدیدارشناسی هوسرلی نیز که بعضاً با عنوان ماهیتگرایی نوین وصف می‌شد، مورد انتقاد صاحبنظرانی قرار گرفت که عمدتاً اندیشههایی چپگرایانه داشتند؛ به‌این‌ترتیب، مهمترین مکتب فلسفۀ معاصر (پدیدارشناسی) در آستانۀ قرن جدید مورد انتقادهای جدی واقع شد. بسیاری از انتقادهای متأخر به سوژۀ مدرن از منظر مسائل اجتماعی و سیاسی صورت گرفته است، مباحثی چون کنش ارتباطی یا قدرت و نقش آن در سرشت سوژه.
-
۱۳۹۶-۰۵-۰۹ ۰۸:۴۰
ریشه‌های تاریخی پوپولیسم در سیاست آمریکایی(۱)؛
رویکردهای آکادمیک در مطالعۀ پوپولیسم
پژوهشگرانی که عمدتاً مطالعاتشان حول‌وحوش مدل‌های آمریکای لاتین یا جهان‌سومی پوپولیسم متمرکز بوده است، از فهم پوپولیسم به‌مثابه نوعی استراتژی سیاسی حمایت کرده‌اند که در این خصوص بر سه جنبۀ متفاوت استراتژی سیاسی ازجمله سیاست‌گذاری سیاسی و اقتصادی، سازمان سیاسی و مدل‌های بسیج سیاسی تأکید کرده‌اند. این پژوهشگران، پوپولیسم را شکلی از سیاست‌های اقتصادی خاص جهت بسیج توده‌ای می‌دانند
-
۱۳۹۶-۰۵-۰۲ ۱۰:۵۶
دربارۀ فلسفۀ علم در تمدن اسلامی؛
فلسفه؛ عامل یا مانع رشد نظریات علمی در تمدن اسلامی
فلاسفۀ دورۀ اسلامی به تبعیت از ارسطو، نه تنها از ورود علل فاعلی یا مکانیکی به علم طبیعیات جلوگیری می‌کردند بلکه روش لمّی را یک روش معرفت‌بخش حقیقی می‌دانستند و روش انّیِ ریاضی‌دانان (منجمان، اپتیک‌دانان و...) را تنها برای شناخت ظواهر امور مفید می‌دانستند، نه علل واقعی پدیده‌ها. به همین دلیل، یک طبیعیات غیرمکانیکی و غیرریاضی را به دست منجمان می‌دادند که وافی به مقصودشان نبود.