پایگاه اطلاع رسانی فرهنگ امروز

تاملی درباره عصر پساکرونا؛

زنده باد سیاست در عصر پساکرونا!

به نظر می‌رسد ویروس کرونا مجدداً تقدم و اولویت امر سیاسی را اعاده کرده است. ... جهانی‌سازی، به ویژه در چهره نولیبرالیسم، به نفع سود بیشتر روزبه‌روز از اهمیت امر سیاسی در سپهر عمومی کاست. چنان به نظر می‌رسید که زورق حیات به ساحل امن پساتاریخ رسیده است و دیگر نیاز چندانی به هیاهوی سیاست نیست. اما کرونا بار دیگر نشان داد هیچ ساحل امنی وجود ندارد. رؤیای عصر بی‌سیاست به پایان رسیده است و سیاست دیگر نمی‌تواند مسئولیتش را به دیگری واگذارد.

اگزیستانس و کنش خلاق

کنش خلاق، کنشی است در جهت متجلی ساختن صورت‌های مختلف معنا در قالب شکل و ماده و رفتار که منجر به دگرگونی در «اکنون» و «وضعیت کنونی» دازاین می‌شود و قیام ظهوری برای برون‌جستن از این وضعیت، دگرگون کردن سطح معمول زندگی و ممکن‌کردن «امکان‌های دیگر» را ممکن می‌سازد.

مقاله جدید اسلاوی ژیژک درباره کرونا و تحشیه ای بر آن؛

مشتِ فیلم «بیل را بکش» به سرمایه‌داری

اِپیدمی ویروسِ کرونا پیوسته منتشر شده و اپیدمی‌های وسیعی از ویروس‌هایی ایدئولوژیک را به راه انداخته است. ویروس‌هایی در جوامعِ ما که در سکوت به فعالیت مشغول بودند: اخبار جعلی (fake news)، تئوری‌های توطئه پارانوئیک، هیاهوهای نژادپرستانه و غیره. نیازِ پزشکی موجه برای قرنطینه‌ تحتِ فشار ایدئولوژیک پژواکی برای تاسیس مرزهای روشن به راه می‌اندازد؛ پژواکی برای قرنطینه دشمنانی که تهدیدی برای هویت ما به حساب می‌آیند.

تحلیل اسلاوی ژیژک درباره کرونا؛

ویروس ایدئولوژی

برای مردم ووهان زمان، زمانِ احساس شرم و ننگ نیست، بلکه زمان جمع آوردنِ شجاعت و دوام آوردن صبورانه در مبارزه شان است. در چین افراد شایسته تحقیر، تنها آن کسانی اند که در عین حال که از خود به شدت محافظت می‌کنند، به شکل رسمی و اداری این اپیدمی را کم اهمیت و ناچیز نشان دادند... اما کسانی که باید واقعاً شرمنده باشند، همه ما در سرتاسر جهان هستیم که به قرنطینه کردن چینی‌ها می‌اندیشیم.

گفتاری از رسول جعفریان؛

نهضت بازشناسی هویت شیعه با فهرست نویسی آثار امامیه

شیخ آقابزرگ طهرانی به همراه جمعی نهضت فهرست نگاری آثار امامیه را بر اساس سنت فهرست نویسی در میان مسلمانان و با هدف نشان دادن جایگاه شیعه در میراث مکتوب اسلامی پدید آوردند.

نگاهی انتقادی به یادداشت سروش دباغ در پاسخ به مقاله «جلال؛ روشنفکر بی‌دکان»؛

با میراث روشنفکری خود بر سر مهر بیاییم

نویسنده یادداشت «دلبسته میراث روشنگری‌ام» در متن اشاره شده که به اعتبار آثار این روشنفکران، چنین گزاره‌ای قابل استنتاج است، اما در ادامه ادله و رفرنسی برای اثبات آن ارایه نشده و درستی آن بدیهی در نظر گرفته شده است. در حالی که با ارجاع به مباحث آل‌احمد و شریعتی در آثارشان می‌توان نشان داد آنان یکسره میراث روشنگری را نفی نکرده‌اند و به ستیز با آن برنخاسته‌اند. جدای از این مساله باید توجه داشت فهم دقیق ماهیت اندیشه‌ها و ایده‌ها مستلزم این است که آنها را در کانتکس تاریخی-اجتماعی‌شان قرار دهیم در غیر این صورت در دام نظرورزی‌های انتزاعی می‌افتیم.

بحثی درباره زمان و تاریخ به مناسبت اتمام ترجمه فارسی مجموعه اسلام ایرانی هانری کربن؛

دم مسیحایی امام در الهیات شیعه

یکی از اساسی­ترین مسائلی که روبه‌روی کربن قرار دارد، حلّ این معماست که آیا تاریخ همان چیزی است که مردم را شکل می‌دهد و یا آن‌که انسان‌ها تاریخ را می‌سازند؟ آن­چه مسلم است، انسان تنها زمانی به حل این معما نائل می‌شود که به تولّد روحانی جدیدی دست یابد. هنگامی که این تولد رخ دهد، دیگر سنّت با تاریخ در تضاد نخواهد بود.

منورالفکران ایرانی و جهان مدرن در گفتارهایی از احسان شریعتی و حسین مصباحیان؛

خودت جسارت کن و بیندیش!

هابرماس می‌گوید با آنکه تحول فلسفی از دکارت شروع می‌شود و در کانت توسعه می‌یابد اما هیچ‌کدام از اینها قادر نبودند تشخیص دهند که ما وارد دوره(epoch) جدیدی شده‌ایم که از دوره‌های پیشین جدا می‌شود. از آنجا که هگل معتقد است، فیلسوف فرزند زمانه خودش است و آن را صورت‌بندی می‌کند با این دیدگاه قادر است تشخیص دهد که ما وارد جهان مدرن شده‌ایم.

ایران زمین ؛ در روایت حکیم ابوالقاسم فردوسی؛

بیشه شیران

سراسر شاهنامه اگر جنگ میان ایرانی ها و تورانی ها ( که هر دو از نژاد آریایی ها هستند) رخ داده ، این نزاع ، جنگ نژادی و زبانی نیست ؛ بلکه تخاصم میان اندیشه نیک و بد است ، میان آزمندی با فروتنی ، جنگ آزادگان با دشمنان آزادی است ، جنگ میان خردمندی با کینه ورزی است . نه برتری نژاد آریایی مهم است و نه زبان پارسی ، بلکه این اندیشه و پندار نیک است که خردمندی را پیشه خود می کند ، چرا که خرد افسر شهریاران است و زیور نامداران...

گفت‌وگو با غلامحسین زرگری‌نژاد؛

بر خرابه فرمانروایی کردن، هنر نیست

دوره قاجار از زمان آقامحمدخان تا احمدشاه تاریخ‌نگاری بسیار غنی دارد و در مقابل دوره پهلوی در حوزه تاریخ‌نگاری حرف چندانی برای گفتن ندارد./به فرموده عباس‌میرزا حرکت به سمت تغییر را آغاز کردیم نه بدنه جامعه. طبیعی بود تا زمانی که جامعه زمامداران آگاهی دارد، همراهی می‌کند، اما وقتی زمامداران مستبد و منحطی بر سر کار آمدند، حرکت به سمت تغییر و فرار از عقب‌ماندگی متوقف شد.

نگاهی به زندگی سیاسی و همکاری اولین نخست‌وزیر انقلاب با روحانیت؛

راه طی‌نشده مهندس بازرگان

مهندس بازرگان بعد از شهریور ۱۳۲۰ که امکان فعالیت اجتماعی- سیاسی تا حدی به وجود آمد، رویکردی را در پیش گرفت که بر مبنای آن با نوشتن و گفتن تلاش می‌کرد به جامعه آگاهی و خودباوری بدهد. از دیانتی سخن گفت که با اجتماع، سیاست و مردم بیگانه نیست و صرفا به بعضی اعمال فردی و زندگی پس از مرگ بسنده نمی‌کند. علاوه بر کار فکری، مهندس از همان زمان به تشکل و نهادسازی همت وافر داشت.

مروری بر جایگاه روزنامه پرچم، ماهنامۀ همایون و نشریۀ پیمان در عرصه جریان اصلاح دینی؛

از اسلام‌گرایی تا اسلام‌ستیزی

اصلاح‌طلبی کسروی، در مقایسه با آنچه در همایون منتشر می‌شد، جنس متفاوتی داشت، ضمن آنکه شامل جنبه‌های شیعی نیز می‌شد. وی زمانی که از همۀ خط قرمزها عبور کرده و حس کرد صحبت‌کردن‌ها و اشارت گذشتۀ او به صورت کلی در حوزۀ اصلاح مذهب منتج به نتیجه‌ای مشخص نشده، در سال ۱۳۲۲ شیعی‌گری را نوشت. سابقاً هم جسته‌گریخته در لابه‌لای آثارش انتقادهای گزنده‌ای از تشیع کرده بود، اما به این روشنی مطلب را ننوشته بود.

فتح‌الله مجتبایی؛

سهروردی و فرهنگ ایران باستان

در دورۀ اسلامی دو مکتب عمدۀ فکری در ایران بوده است: یکی مکتب یا فلسفۀ مشّاء، و دیگری حکمت یا فلسفۀ اشراق. اولی یک میراث یونانی اسلامی‌شده است که به زبان عربی بیان شده و اصل یونانی و بیشتر ارسطویی دارد، با اضافات و عناصری که در مغرب‌زمین و از زمان ارسطو به بعد از آثار نوافلاطونیان و رواقیان با آن درآمیخته است. این مجموعه در دوران اسلامی به نام «حکمت مشّاء» به عالم اسلامی وارد شده و رواج گرفته است. یکی دیگر جریان حکمت اشراق بوده است که به «حکمت فَهلویون» و «حکمت خسروانی» معروف شده و آشکارا اصل ایرانی دارد.

تاملی در نسبت بتهوون و انقلاب فرانسه؛

انقلاب در گوش‌ها

ویژگی‌های شنیداری و ریتوریقایی انقلاب فرانسه در بسیاری از آثار بتهوون نقشی مطلقاً مرکزی ایفا می‌کنند. اگرچه برخی گمان می‌کنند که اندیشه‌ی انقلابی بتهوون با غلبه‌ی رویکرد رمانتیک در قرن نوزدهم رو به تباهی رفت و بتهوون در این دوره وارد قلمروی ناشناخته شد که کاملاً جدا از جهان محسوس پیرامون او بود و تلاش کرد تا آن اشتیاق بیان‌ناپذیر را در آغوش بکشد، اما به هیچ وجه نمی‌توان ترس‌های سیاسی بتهوون در این دوره را نادیده انگاشت.

گزارشی از همایش بزرگداشت یعقوب لیث صفاری و آغاز رستاخیز زبان پارسی؛

خروش سیستان؛ خروش زبان فارسی

خالقی مطلق: یکی از کسانی که برای زبان فارسی کوشش کردند، یعقوب لیث صفار است. آن‌گونه که بایدوشاید اهمیت جمله (آنچه من اندر نیابم، چرا باید گفت؟) در ظرف زمان خودش بیش از آن چیزی است که ما می­گوییم. درزمانی که شاعران و دانشمندان بر عربی تسلط داشتند، قطعاً یعقوب هم بر عربی تسلط داشت، اما این سخن او معنای دیگری دارد و نشان از علاقه او به میهنش است.