اندیشه
نگاهی به آشفتگی متفکران و هیئت حاکمۀ شوروی دربارۀ منطق صوری در نیمۀ نخست قرن بیستم(۱)؛
استالین و منطق صوری
از نظر هگل منطق صوری ایستا و نتایج آن کاذب و نادرست بود. هگل منطق را امری تاریخی و انسانی میپنداشت که در بهترین حالت باید بازتابندۀ حرکت و پویایی جهان باشد؛ از طرفی موضوع نظام منطق ارسطویی جزئیات بود، اما از نظر هگل منطق باید از کلیات شروع کند.
-
۲ ساعت قبل
چالشی در باب گفتمان رسمی آکادمیک؛
«نظریه‌پردازی بچه‌مدرسه‌ای»: مواجهه با آکادمی در «اولیس»
تحمیل معیار رسمی آکادمیک، باعث در کانون قرار گرفتنِ نظامِ ارزشیِ غربی می‌شود؛ نظامی با ارزش‌هایی نظیر وضوح، شفافیت و خطی بودن که اغلب نویسندگان ادبیات جهان اکیداً در برابر آن ایستادگی می‌کنند. افزون بر این، این معیار رسمی با تقویت گونه‌ای از تمرینات ذهنی، پتانسیل انقلابی اندیشه‌هایی را که در ادبیات جهان عرضه می‌شود، تحلیل می‌برد.
-
دیروز ۰۹:۳۰
نگاهی به الگوی فعالیت احسان نراقی در ارتباط با نهاد حاکمیت دوران پهلوی؛
کنش اجتماعی در کارزار سیاسی
نراقی بر دو نفر به‌عنوان کلید جلوگیری از خشونت در کشور و حل مسالمت‌آمیز درگیری‌های ناشی از انقلاب تأکید ویژه داشت: مرتضی مطهری و مهدی بازرگان. او عنوان می‌کند که «بازرگان هم به درد رژیم شاه می‌خورد و هم به درد انقلاب، ولی قدرش را هیچ‌یک از دو رژیم ندانستند. چون مسئولان، دوراندیشی لازم را نداشتند. من از ابتدا خیلی به مطهری و بازرگان کشش داشتم و معتقد بودم تعامل این دو معجونی است که هم روشن‌فکر حقش محفوظ می‌ماند و هم روحانی.
-
۶ روز قبل
آیا مدل فقه مدرن مطلوب دنیای فعلی است؟
فقه سنتی، فقه پویا یا فقه مدرن؟
سؤالی که در این میان بسیار مطرح شده آن است که آیا شرایط جدید اقتضا می‌کند تا ما فقه اصیل و سنتی خود را کاملاً رها کنیم و از تمام اصول و چارچوب کلی آن خارج شویم یا می‌توان با حفظ همان چارچوب و تکیه بر آموزه‌های اصیل دینی و فقهی، مسائل نوظهور هر عصر را از آن استنباط نمود؟ یا دنیای مدرن فعلی اقتضائات خود را بر تفکر و مبانی فقهی تحمیل می‌کند و آن را با عقل خودبنیاد درگیر کرده و عنان فقه را به نام عقلانیت اقتضایی به دست آن می‌سپارد؟
-
۸ روز قبل
بهزاد جامه‌بزرگ/ پروژه فکری مراد فرهادپور قصد دارد گره از کدام مشکل معرفتی ما باز کند؟
کور می کند، شفا نمی دهد
مراد فرهادپور اگر به درست یا غلط مروج یک گرایش فکری خاص یا علاقه مند به یک یا چند فیلسوف و روانکاو چپ است، هرگز خطر نمی کند که در راه اشاعه مطلوب خود با سنت های فکری جغرافیا و تاریخی که پای در آن دارد، درگیر شود.
-
۱۳ روز قبل
ایران با چه موانع تاریخی مواجه است؟
تحلیل سه دشوارۀ تودرتو در تاریخ تئوریک ایران
به‌هرصورت ما ملتی تاریخ‌مندیم، ولی تاریخ ما یک مشکل بزرگ دارد: چندهزار سال تاریخ در پشت سر ما به‌مانند یک تودۀ بی‌شکل بر روی هم ریخته است بدون هیچ صورت‌بندی خاصی. لفظ کشکول برای توصیف این وضعیت مناسب است. تاریخ ما بدون هیچ استخوان‌بندی عقلانی چونان یک کشکول بزرگ است.
-
۱۴ روز قبل
کتابی جدید از سالوادور دالی منتشر شد
کتاب «راهنمای توپچی فداکار یا هنر تیز دادن» ضمیمه‌ای از کتاب زندگینامه سالوادور دالی نقاش مشهور است که توسط محمدرضا اصلانی ترجمه و منتشر شده است.
-
۱۴ روز قبل
نگاهی به جامعه‌شناسی تاریخی امانوئل والرشتاین؛
دورۀ تاریخی والرشتاین
با توجه به اینکه تعریفی که والرشتاین از سرمایه‌داری می‌دهد با تعریف اکثریت متفکران مارکسیست تمایز آشکار دارد، تعریف او از سوسیالیزم نیز صورتی دیگر دارد. والرشتاین سوسیالیزم و امکان بروز انقلاب سوسیالیستی را در چهارچوب دولت‌های ملی غیرممکن می‌داند، از نظر او سوسیالیزم نیز (مانند نظام جهانی) یک سیستم اقتصادی جهانی است، سیستم اقتصادی‌ای که برخلاف نظام جهانی مدرن بر مبنای استثمار بنا نمی‌شود.
-
۱۵ روز قبل
دیدگاه انتقادی به تاریخچۀ فکر ایرانشهری (۲)؛
اندیشۀ سیاسی ایرانشهری و ماهیت سلبی آن با تجدد
اندیشۀ سیاسی ایرانشهری به علت اینکه ذاتاً ماهیتی الهیاتی دارد و اساساً مبتنی بر تاریخ سنت قدمایی است، پس بی‌درنگ می‌توان دریافت که از نظر سرشت نظری در تضاد آشکار با اندیشۀ سیاسی دوران جدید است. به سخن دیگر، اگر ما دوران جدید را دوران سکولاریزاسیون به شمار آوریم، دوران جدید بالفعل امری سلبی نسبت به دوران قدیم است؛ و همین قاعده نیز به‌صورت بالعکس نمود پیدا می‌کند.
-
۱۸ روز قبل
نگاهی به شاخصه‌های مدنظر ارسطو در اخلاقِ تعلیم و آموزش؛
حکمت عملی و ذات دانش اخلاقی
شاید شجاعت مهم‌ترین فضیلت یک معلم نباشد، گرچه گاهی در شغل یک معلم به کار می‌آید. اگر معلمی از مافوق‌های خود بترسد و هرگز نتواند با نظرات آن‌ها مخالفت کند، این معلم، معلم خوبی نخواهد بود. یک معلم باید این قدرت را داشته باشد که بر آرای خود تکیه کرده و بر آن‌ها پافشاری کند. یک معلم باید شجاعت برقراری نظم در کلاس را داشته باشد. البته زمانی که نظم را در کلاس حفظ می‌کنیم باید به حد وسط نیز توجه داشته باشیم.
-
۲۱ روز قبل
دیدگاه انتقادی به تاریخچۀ فکر ایرانشهری (۱)؛
دوران قدیم و پیدایش مفهوم سکولاریزاسیون
فلاسفه در این دوران خوب می‌دانستند برای تکوین اندیشۀ سیاسی به گونه‌ای باید طرح موضوع کنند که افق زمانه در سیر فرایندش به آنان یاری کند. به‌عنوان نمونه بسیاری از متفکرین سدۀ بیستم میلادی بر این باور بودند که حاکمیت متناسب با مشروعیتی که از سوی مردم اقتباس می‌کند بدو حق الهی می‌بخشد.
-
۲۲ روز قبل
به مناسبت درگذشت پیتر برگر؛
واکاوی روش پیتر برگر در فهم دین
اگر تصویر دین با توجه به جامعه‌شناسی معرفت، تصویری اساساً غم‌انگیز و تأسف‌بار است، و آن را محصول آدمی می‌داند، برگر می‌کوشد تا نشان دهد که این فرشینه و تابلو با یک قلم جامعه‌شناسانه ترکیب شده است و نباید به‌عنوان سخن نهایی درباره دین قلمداد شود.
-
۲۲ روز قبل
آنتونیو نگری؛
یک تجربۀ مارکسیستی از فوکو
زندگی همواره سیاسی و اجتماعی است. در فوکو، عالی‌ترین بیان این هستی، غوطه‌ور در یک هستی‌شناسی جدید از حال حاضر است: یک هستی مشترک؛ جایی که وابستگی‌های دوجانبه و چندجانبۀ افراد منفرد تنها زمینه‌ای را خلق می‌کند که در آن می‌توانیم مسئلۀ شناخت را طرح و حقیقت را جست‌وجو کنیم.
-
۱ ماه قبل
چرا فلسفه از «بازی کردن» غافل شده است؟
احیای قدرت بازی
دست‌کم ما به‌نوعی معرفت‌شناسی بازی (که به‌دنبال این باشد که چگونه بازی دانش تولید می‌کند) و اخلاقیات بازی (که مسائل هنجاری بازی را وامی‌کاود) نیاز داریم. می‌توانیم علی‌رغم بدگمانی ارسطو به بازی، از او شروع کنیم. او برای نمونه، موسیقی را نوعی سرگرمی و تفریح می‌پندارد که درخور نجیب‌زادگان و مردم آزاده است. او در «سیاست» چنین نتیجه‌گیری می‌کند: موسیقی نیاز به هیچ‌گونه برهان‌آوری و توجیهی ندارد، زیرا «در هر کجا به‌دنبال سودمندی گشتن، به‌هیچ‌روی مناسب مردم آزاده و بزرگ‌منش نیست.»
-
۱ ماه قبل
نشست «اکنون، ما و شریعتی» با سخنرانی احسان شریعتی، یوسف اباذری و هاشم آقاجری؛
احیای روشنفکری، ماموریت شریعتی بود
موقعی که راجع به شریعتی بحث می‌کنیم، با اسطوره به معنای بارتی کلمه طرفیم یعنی کسی که آنقدر دال‌های زیادی پیدا کرده که هر کس یک دال برایش ساخته و بر این اساس به سادگی نمی‌توان از یک شریعتی صحبت کرد./ما با شریعتی‌های مجازی و برداشت‌های گوناگونی از او در این چند دهه مواجه بودیم بنابراین، شعاری است با عنوان بازگشت به اصل موضوع و امری که بر سر آن نزاعی در کار است. به این معنا باید ببینیم که دعوا و نزاع بر سر چیست؟
-
۱ ماه قبل
شرح نگرش طبیعی در فلسفۀ ادموند هوسرل(۲)؛
جهان هوسرل
جهان بیشتر شبیه به یک متن، یک زمینه یا یک افق است برای تمام چیزهایی که می‌تواند وجود داشته باشد و تمام چیزهایی که می‌توان به آن‌ها روی آورد یا به ما داده شود. جهان شیئی در کنار اشیای دیگر نیست تا با آن‌ها مقایسه شود، بلکه برای تمام آن‌ها و نه مجموع آن‌ها یک کل است و به‌عنوان گونۀ خاصی از این‌همانی به ما داده می‌شود. هرگز نمی‌توانیم جهان داده‌شده به ما را به‌عنوان یک چیز در میان چیزهای دیگر و حتی به‌عنوان یک چیز منفرد داشته باشیم.
-
۱ ماه قبل
نگاهی به آشفتگی متفکران و هیئت حاکمۀ شوروی دربارۀ منطق صوری در نیمۀ نخست قرن بیستم(۲)؛
فرج بعد از شدت
اعلامیۀ استالین از یک طرف دگماتیسم حاکم بر زبانشناسی شوروی را به چالش کشید و از طرف دیگر ایدئولوگهای حزب و دانشگاهیان را به سردرگمی دربارۀ منطق کشاند. سردرگمی و تذبذب در سیاستگذاری دربارۀ منطق حرکتی نوسانی در بر تخت نشاندن و به زیر کشیدن منطق در طول کمتر از ۱۵ سال را ایجاد نمود که منجر به مواضع متناقض منطقدانان شد.
-
۱ ماه قبل
بهزاد جامه‌بزرگ/ نگاهی به کتاب «لویاتان در نظریۀ دولت تامس هابز» اثر کارل اشمیت؛
تفسیر اشمیت از هابز و تیزبینی آن یهودی مغضوب
آنچه در بررسی نسبت هابز و اشمیت باید مدنظر قرار گیرد این است که قرابت اندیشه‌های هابز و اشمیت هرگز به معنی تبعیت کامل اشمیت از هابز نیست. اشمیت عقل نقاد خود را حتی در قبال هابز که نزدیک‌ترین نظرات را در اندیشۀ سیاسی و نظریۀ دولت را به او دارد، تعطیل نمی‌کند.
-
۱ ماه قبل
نگاهی به آشفتگی متفکران و هیئت حاکمۀ شوروی دربارۀ منطق صوری در نیمۀ نخست قرن بیستم(۱)؛
استالین و منطق صوری
از نظر هگل منطق صوری ایستا و نتایج آن کاذب و نادرست بود. هگل منطق را امری تاریخی و انسانی میپنداشت که در بهترین حالت باید بازتابندۀ حرکت و پویایی جهان باشد؛ از طرفی موضوع نظام منطق ارسطویی جزئیات بود، اما از نظر هگل منطق باید از کلیات شروع کند.
-
۱ ماه قبل
ساموئل هازو؛
اهمیت شعر در حیات دولت و ملت
شعر از جایی آغاز می‌شود که منطق ایست می‌کند. در واقع از جایی که منطق دیگر کاری از پیش نمی‌برد. از اینجا به بعد، شعر از منطق خود پیروی می‌کند که منطق عقل نیست. سرچشمۀ آن نه مفاهیم و نتیجه‌گیری‌ها، بلکه انگاره‌هاست. برای مثال، از نظر یک آدم منطقی، سکوت معنایی جز بی‌صدایی ندارد. دایلن توماس، سکوت را «عبور سوزن از آب» معنی می‌کرد.
-
۱ ماه قبل
تفکر جدید دربارۀ شالودۀ علوم اجتماعی (۳)؛
آیا می‌توان به قانون کلی دست یافت؟
ما نباید چنین فکر کنیم که دنیای اجتماعی به‌مثابه سیستمی از پدیده‌ها است و نباید انتظار داشته باشیم که می‌توانیم پایۀ نیرومند نظم و ترتیبی را پیدا کنیم، بلکه پدیده‌های اجتماعی به‌شدت متنوع بوده و تابع شکل‌های مختلف علیت هستند؛ بنابراین، نتیجه این است که نیرومندترین نظم و ترتیبی که می‌توان مشاهده کرد، عبارت از نظم و ترتیب پدیده‌ای استثناپذیر است که در اینجا و در پیش‌بینی‌هایی با کیفیت بالایی از نظم و ترتیب می‌باشد که از تحلیل ساختاری کارگزار حاصل می‌شود.