عقلانیت

کل اخبار:66

  • ۱۳۹۹-۰۶-۱۸ ۱۰:۳۰

    آشنایی با عناصر بنیادی تفکر فلسفی هابرماس/تشریح وضعیت کلامی مطلوب

    نویسنده و پژوهشگر فلسفه در یادداشتی که با موضوع آشنایی با عناصر بنیادی تفکر فلسفی هابرماس نگاشته، وضعیت کلامی مطلوب از منظر وی را تشریح کرده است.

  • ۱۳۹۸-۰۸-۲۵ ۱۵:۰۰

    قدم در طریقت عقلانیتِ دینی/ نگاهی به عقل‌گرایی و فهم دینی مرحوم علامه سیدمحمد حسین طباطبایی، مفسر بزرگ معاصر

    علامه محمدحسین طباطبایی آمده بود تا بر گوهر عقل دینی تاکید کند. آمده بود تا ظرفیت‌های فکر اسلامی را به رخ کشد. چه آن زمان که مبانی فکر فلسفی را طرح کرد و به مقابله با اندیشه‌های مارکسیستی پرداخت و چه هنگامی که در کلام الهی به تامل پرداخت و تفسیر قرآن نوشت، بر آن بود تا سیمایی از فکر دینی را نشان دهد.

  • ۱۳۹۸-۰۸-۱۴ ۱۷:۰۰

    تا آخر عمر پژوهشگر بمانیم / کریم مجتهدی

    فراموش نباید کرد که تفکر به نحوی تقابل و همچنین تعامل ذهن و عین است و حقیقت به ناچار در ادامه تفکر حاصل می‌شود، آن هم فقط به نحو تدریجی. بعضی از متفکران بزرگ غرب در ابتدای تجدید حیات فرهنگی، مدعی بوده‌اند که عقل انسانی فقط بالقوه جنبه نامتناهی دارد، در صورتی که علم خداوند به طور تام بالفعل و نامتناهی است.

  • ایمانوئل کانت ۱۳۹۸-۰۶-۱۳ ۱۲:۲۵

    طرح فلسفه کانت در ایران کم حاشیه تر است؛

    این کانت غیر جذاب

    کانت برای خود جایگاه فیلسوف سیاسی قائل نیست و این مساله در شکل گیری تفکرات پیرامون فلسفه کانت امر بدیهی می باشد که آموزه ها و جاذبیت های شخصیتی امانوئل کانت برای اهل ایدئولوژی ، سیاست بازی و روشنفکری در ایران ، جذابیت فکری سیاسی نخواهد داشت و در کشور ایران نگاه سیاسی به کانت کمتر محل مناقشه بوده است و تا کنون طرح اندیشه های کانت کمتر حاشیه ساز بوده است.

  • بینای مطلق ۱۳۹۸/۰۶/۰۲

    گفت‌وگو با سعید بینای مطلق دربارۀ نگرش هگلی به فرهنگ و سنت ایرانی (1)؛

    نیاز به عقلانیت دکارتی برای فهم سنت

    من با دو گروه اصلاً نمی‌توانم کنار بیایم. یکی آن‌هایی که می‌خواهند عقلانیت مدرن را تا جایی که به ساختار جامعه مربوط می‌شود، نفی بکنند؛ چه به نام سنت، چه به نام هایدگر! و دیگر کسانی که می‌خواهند با کنار گذاشتن عقلانیت دکارتی، دنبال نوع دیگری از عقلانیت باشند! این شدنی نیست. پذیرش همین عقلانیت است که به ما امکان می‌دهد بتوانیم دربارۀ سنت، هویت و هرآنچه در ما مشترک است، فکر کنیم. با نفی این نیست که می‌توانیم به هدف مورد نظر برسیم.

  • مصطفی ملکیان ۱۳۹۸-۰۴-۲۲ ۱۱:۲۹

    تاملی بر برخی خطاهای جدی روشی در آثار و گفتار مصطفی ملکیان؛

    وعظ او واجد مجموع پریشانی شد

    انسان بیرون از جامعه مفهومی است پیش از علوم اجتماعی جدید؛ و به همین دلیل است که جایگاه سخنان ملکیان منبر وعظ معنویت می‌شود؛ یعنی گرچه واژگان نو هستند، اما شیوۀ برخورد وی با انسان همان است که پیش از تولد مفهوم انسان در علوم انسانی جدید بود. در برخی نظریه‌های واپسین که به پساساخت‌گرایی موسوم شدند، سخن از مرگ انسان به معنای جدید نیز رفته است؛ اما بحث ملکیان ربطی به این موارد ندارد و به‌کلی پیش از مفهوم جدید انسان و فرد بودن اوست.

  • جهان موازی ۱۳۹۸-۰۳-۰۷ ۱۱:۲۹

    تقریراتی در فرضیۀ جهان‎های موازی؛

    آن خطاط سه گونه نوشتی

    حرکت در وجوه مختلفی در هستی به شکل خط قابل مشاهده است. یکی از وجوه این حرکات در سیر خطی، خط مستقیم است که خود شامل سه وجه میل به بالا، پایین و راست خواهد داشت. خطوط سه‎گانۀ فوق در سیر خلق، تکامل و معاد قرار دارند و با توجه به سه حالت جسمی، عقلی و روحانی به صورت موازی در عوالم سه‎گانۀ هستی در حال حرکت هستند؛ بنابراین، این سه حالت که بیان داشتیم در چند نقطه و اوقات بر هم منطبق می‎شوند، خود موجب شکل‎گیری جریانات و مکاتب معرفت علمی، فلسفی و عرفانی شده است.

  • ۱۳۹۸-۰۳-۰۵ ۱۲:۰۰

    پروژه میرزا حسن رشدیه رواج عقلانیت در ایران بود/جهل مقدسی که گریبان رشدیه را گرفت

    مقصود فراستخواه در مراسم شب رشدیه گفت: پروژه رشدیه رواج عقلانیت در ایران بود و برای همه ما فضلیت‌های تازه ایجاد کرد.

  • منطق ۱۳۹۸-۰۲-۳۱ ۱۱:۴۴

    معرفی منطق تفکرات و شرحی بر سکولاریسمِ حوزه اندیشه (۱)؛

    نوع اولِ منطق تفکرات؛ منطق علمی-عقلانی

    مدل‌های ریاضی، زبان و چارچوب اکثر فرضیه‌های علمی را تشکیل می‌دهند. تبیین‌های حاصله از فرمالیسم ریاضی از قیدوبند شرایط مکانی، موردی و کنونی آزمایش و پدیده مورد مطالعه، رها هستند و قادرند در پیکان زمان رو به جلو حرکت کنند؛ ازاین‌رو، توانایی پیش‌بینی کردن را به نظریه‌ها می‌بخشند. به علاوه، عینیت فرمالیستی، مانع تفاسیر موردی و مصلحت‌اندیشانۀ نتایج تجربیات می‌شود، زیرا ملاکی عینی برای پذیرش و نقد نظریه فراهم می‌سازد.

  • ۱۳۹۸-۰۲-۳۰ ۱۴:۳۰

    وقتی که "عقل" از پس مشکلات برنمی آید! / سید یحیی یثربی

    به نظر من، مشکل اصلی ما در اینجا است که عقلانیت ما به گونه‌ای است که باید بی‌اثر باشد. جامعه فکری ما خود را در زمره عقل گرایان می‌شمارد، ولی با مشکلی روبه‌رو است که عقلانیتش را بی‌اثر می‌کند!

  • ۱۳۹۸-۰۲-۱۰ ۱۲:۰۰

    حضور «طرح نو» پس از ۱۳سال در نمایشگاه با عرضه «عقلانیت در کنش»

    نشر «طرح نو» پس از ۱۳ سال غیبت در نمایشگاه کتاب، امسال با عرضه ترجمه جدیدی از کتاب «انسان خداگون» و نخستین ترجمه «عقلانیت در کنش» اثر «جان سرل» در نمایشگاه کتاب تهران حضور پیدا کرده است.

  • ملکیان ۱۳۹۷-۱۱-۲۹ ۱۰:۲۹

    نقدی بر تفسیر مصطفی ملکیان از تعبد در حوزۀ دین؛

    تعبد عاقلانه

    مصطفی ملکیان در مواجهه با دین، یکی از ذاتیات دین‌داری را تعبد تام‌وتمام نسبت به آموزه‌های دینی می‌داند؛ به همین دلیل وقتی سخن از جایگاه عقل و پرسشگری به میان می‌آید صریحاً عقلانیت را در مقابل دین‌مداری و دیانت قرار داده و این دو را خصم یکدیگر می‌شناسد. در این میان معلوم نیست چرا ملکیان توجهی به پشت صحنۀ تعبد دینی در اسلام نداشته و آموزه‌های الهیات مسیحی در تعریف ایمان به مصادیق غیرعقلانی دین تحریف‌شده مسیح را با اسلام یک‌سان می‌پندارد؟

  • ۱۳۹۷-۱۰-۲۲ ۱۵:۴۰

    مروری بر کتاب «هابرماس زبان و کنش هم رسانشی»

    هابرماس می‌کوشد عقلانیت‌های مندرج در سه حوزه‌ علم و تکنولوژی، اخلاق و سیاست، و هنر و ادبیات را درون عقلانیت فراگیرتری به نام «عقلانیت هم‌رسانشی» بازیابی کند.

  • ۱۳۹۷-۱۰-۲۲ ۱۴:۲۰

    نشست «جنسیت و عقلانیت» برگزار می شود

    نشست «جنسیت و عقلانیت» به همراه نقد و بررسی کتاب «عقل مذکر» در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار می شود.

  • ۱۳۹۷-۱۰-۱۵ ۱۴:۰۰

    بررسی کتاب عقل مذکر در نشست جنسیت و عقلانیت

    سومین نشست باشگاه کتابخوانی تخصصی مطالعات زنان با عنوان «جنسیت و عقلانیت» برگزار می شود.

  • اراسموس ۱۳۹۷/۰۹/۱۴

    اراسموس و آثار او در گفت‌وگو با دکتر موسی اکرمی؛

    مرد «شپشو» یا منادی عقلانیت؟

    شخصیتی نظیر اراسموس بر زمینۀ موج رنسانس آنقدر خوانش مترقی و انسانگرایانه ای از مسیحیت داشت که از چارچوب‌های مسیحیت زمانه خود بسیار فراتر ‌رود. در واقع او درک خود از مسیحیت را چنان گسترش می‌دهد که حکیمانی نظیر سقراط و افلاطون را در معنائی ژرفتر در برمی‌گیرد. مسیح را در چارچوب تنگ‌نظرانه دگماتیک نمی‌بیند. بلکه خوانش او از اناجیل بسیار فراتر از برخی قرائت‌های تنگ‌نظرانه بود. در این خوانش وسیع اراسموس از مسیحیت، می‌توان گفت که سقراط و افلاطون و همچنین سایر حکمای پیشامسیح نیز جای داشته‌اند.

  • آصف بیات ۱۳۹۷/۰۹/۱۱

    آصف بیات در مصاحبه با احمد العوفی؛

    اسلامگرایی، پسااسلامگرایی و جنبش‌های اجتماعی

    هر دو تفکر پسااسلامگرا و نواسلامگرا، قرابتی گزینشی با عقلانیت نولیبرال پیدا کرده‌اند. پسااسلامگرایی محصول دوران پس از جنگ سرد است با گفتمان مسلطش در باب فرد، جامعه مدنی و بازار؛ در حالی‌که جنبش‌های اسلامگرا، هم‌چون بسیاری دیگر از جنبش‌ها و احزاب سکولار، در ظرف چنین چارچوب گفتمانی‌ای «جامعه‌پذیر» شده‌اند.

  • هیوم ۱۳۹۷-۰۷-۰۳ ۱۵:۲۸

    گفت‌وگوهایی درباره دین طبیعی (خوانشی دیگر)

    دیوید هیوم

    گفت‌وگوهایی دربارۀ دین طبیعی مجموعه بحث‌ها و جدل‌هایی در خصوص عقلانیت باور دینی است که هیوم در گفت‌وگویی میان سه شخصیت خیالی آن را به رشته تحریر درآورده است.

  • ۱۳۹۷-۰۳-۲۱ ۱۳:۲۰

    هبوط، آمدن برای بازگشتن است/ اخلاق با عقلانیت پیش می رود

    چهره ماندگار فلسفه در برنامه معرفت با بیان تفاوت میان هبوط و سقوط گفت: هبوط، آمدن برای بازگشتن است.

  • ۱۳۹۷-۰۲-۰۵ ۱۲:۲۰

    نشست «عقلانیت و تمدن اسلامی» برگزار می‌شود

    نشست «عقلانیت و تمدن اسلامی ۱» از سوی مجمع فلاسفه ایران ۵ اردیبهشت ماه برگزار می‌شود.

  • ۱۳۹۷-۰۱-۲۷ ۱۴:۲۰

    نشست مفهوم‌شناسی شاخصه‌های عقلانیت وحیانی برگزار می‌شود

    نشست مفهوم شناسی شاخصه های عقلانیت وحیانی، سومین پیش نشست کنگره توسعه و تعالی علوم بر پایه عقلانیت وحیانی برگزار می شود.

  • شماره 21 ۱۳۹۶-۱۲-۱۳ ۱۰:۳۹

    شمارۀ ۲۱ فرهنگ امروز منتشر شد؛

    شماره بیست و یکم نشریه «فرهنگ امروز» منتشر شد

    در این شماره آرای یکی دیگر از روشنفکران پرمخاطب ایرانی یعنی مصطفی ملکیان مورد نقد و بررسی قرار گرفته است؛ در واقع پروندۀ برهان عقیم که پرونده‌ای است دربارۀ تبعات و نتایج پروژۀ عقلانیت و معنویت مصطفی ملکیان، در ادامۀ راهی است که فرهنگ امروز جهت سنجش عیار اندیشۀ متفکران ایرانی در پیش گرفته است. اما این پرونده یک تفاوت اساسی با پرونده‌های پیشین دارد...

  • شهر ۱۳۹۶-۱۱-۱۱ ۱۰:۳۵

    تاثیر مصرف‌گرایی بر ماهیت شهر؛

    عقلانی شدن مصرف

    بودریار این ایده را مطرح می‌کند که جوامع پسامدرن از تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات اشباع و به عصر وانمایی (شبیه‌سازی) وارد شده‌اند. به نظر بودریار، فرهنگ‌های مصرفی اساساً مرزبندی‌های معمول بین هنر والا و هنر نازل، امور عمیق و امور سطحی، فرهنگ و کالا، دال و مدلول و نفس ایدۀ نیازهای انسانی را برای برآورده ساختن آن‌ها در ورطۀ تردید افکنده است. وی استدلال می‌کند، مصرف حاصل اشتیاق از پیش شکل‌گرفتۀ سوژۀ مجسم به اشیا یا ابژه‌ها نیست؛ کالاهای اجتماعی برای تأمین نیازهای از پیش موجود مصرف نمی‌شوند، بلکه برای دلالت بر تمایزات اجتماعی مصرف می‌شوند.

  • ۱۳۹۶-۱۱-۰۸ ۱۳:۲۰

    اختیار آدمی زاییده عقل آدمی است

    چهره ماندگار فلسفه گفت: اختیار آدمی زاییده عقل آدمی است انسان تا آنجایی مختار است که عاقلانه می اندیشد، اختیار در محدوده عقل است. تا آنجا که هر آدمی عاقل است دارای اختیار است.

  • ۱۳۹۶-۱۰-۲۷ ۱۵:۰۰

    قرآن، کتاب عقل / دکتر دینانی

    به تازگی انتشارات اطلاعات کتاب «قرآن، عقل‌الله» را در دسترس علاقه‌مندان به معارف قرآنی گذاشته که حاصل گفتگوهایی با استاد دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی پیرامون قرآن کریم است. آنچه در پی می‌آید، مقدمه استاد بر این کتاب است.

  • فلسفه ۱۳۹۶-۰۹-۲۰ ۱۰:۴۴

    مواجهه ایرانی‌ها با غرب چگونه باید باشد؟

    باید از فرق سر تا نوک پا غربی شویم؟

    باید غربی شویم، غربی فکر کنیم و از عقلانیت غربی استفاده کنیم. تجربۀ غرب را ابزار کنیم و مدرنیزاسیون و مدرنیتۀ غربی را به‌طور کامل به کشور منتقل کنیم. این کار دریچۀ جدیدی از تمدن را بر ما خواهد گشود و ما را با جهانی که از آن انزوا گزیدیم آشتی خواهد داد.

  • ۱۳۹۶-۰۸-۲۳ ۱۴:۴۰

    امر طبیعی در بستر اجتماعی/ جستاری جامعه شناسانه به حوادث طبیعی

    مقصود فراستخواه: عقلانیت اجتماعی می‌تواند شر طبیعت را تبدیل به خیرکند

  • ۱۳۹۶-۰۷-۱۸ ۱۱:۴۰

    عقلانیت مدرن در معنا و مفهوم زندگی، آدمی را دچار چالش کرده است

    آیت الله مظاهری در پیامی به کنگره «عقلانیّت وحیانی» نوشت: عقلانیّت مدرن در بخش معنا و مفهوم زندگی و اصالت و ارزش آن، آدمی را به شدّت، دچار چالش‌های جدّی ساخته است.

  • ایدالیسم ۱۳۹۶-۰۳-۰۲ ۰۹:۳۸

    نامه‎ای علیه دوگانگی ایدئالیسم؛

    در جهت آغاز عقلانیتی نو

    واقعیت این است که عقلانیت در هیچ‌یک از دوره‌های تاریخی بنیادین نبوده است. عقل محض یک افسانه است و در واقع امر، عقلانیت همیشه پس از یک غلبه وارد میدان شده است؛ این غلبه بسته به شرایط تاریخی می‌توانسته طبقاتی، قومی، مذهبی یا ایدئولوژیک باشد. به عبارتی در پیش‌زمینۀ هر عقلانیتی یک خشونت سربه‌مهر نشسته و این خشونت توسط همین عقلانیت مشروعیت می‌یابد.

  • ۱۳۹۶-۰۲-۱۰ ۱۱:۱۴

    کرسی ترویجی نقد مبانی معنویت مدرن؛ تعبد با عقلانیت و استدلال ورزی منافات ندارد

    حجت الاسلام جعفری در کرسی ترویجی نقد مبانی معنویت مدرن گفت: نه انسان مدرن همیشه استدلال گراست و نه تعبد با عقلانیّت و استدلال ورزی منافات دارد.