به گزارش «فرهنگ امروز» به نقل از ایکنا؛ مقاله «منطق صوری فهم معنای واژه‌های قرآن» از حجت‌السلام محمدتقی فعالی، یکی از مقالات شماره ۳۳ فصلنامه علمی ـ پژوهشی «اندیشه نوین دینی» است که نویسنده آن در نظر داشته تا با طرح منطق صوری واژه‌های قرآنی، آن را به عنوان روش‌شناسی کشف معنای مفردات آیات به کار برد.

به بیان نویسنده قرآن کریم دارای سطوح مختلفی است؛ گاهی قرآن را به عنوان یک «کل منسجم» در نظر می گیریم، گاهی آن را در حد یک سوره تقلیل می‌دهیم، زمانی یک آیه را در نظر داریم و در نهایت ممکن است به یک واژه از قرآن بسنده کنیم و هر یک از این چهار سطح، ویژگی‌ها و ارکان خاصی دارد و هر کدام روش‌شناسی خاص خود را می‌طلبد.

نگاه اخیر، یعنی در نظر گرفتن واژه‌های قرآن، که در متون سنتی به عنوان «مفردات» دیده می‌شود، در رویکردی که سیری از جزء به کل می‌پیماید جایگاه و اهمیت ویژه دارد.

مقاله مذکور در پی این پرسش که «چگونه می‌توان معنای واژه‌ای خاص را تشخیص داد؟»، به تبیین روش‌شناسی کشف معنای واژه‌های قرآنی پرداخته است و در حالی که می‌توان این پرسش را به دو نحو و در مراجعه به «محتوا» و یا «صورت» آیات مطرح کرد، این پژوهش سعی کرده است که مهم‌ترین روش‌های کشف معنای واژه‌های قرآن را در ارتباط با صورت و قالب آیات، تشریح کند.

این روش‌ها و یا به تعبیر بهتر نکات روش‌شناختی، در این مقاله تحت عناوینی همچون ریشه‌شناسی واژه، منحصر به فرد بودن معنای واژه‌ها و جایگزین‌ناپذیری آن‌ها، توصیف بافتی توجه به بافت آیات و رابطه افقی واژه‌های قرآن، توصیف جانشینی یا توجه به رابطه عمودی مفردات قرآن، توصیف به تضاد، توصیف سلبی، ساختار موازنه‌ای، توصیف علّی و تصنیف یا تقسیم پرداخته است.

نویسنده در ادامه مقاله خود به لزوم توجه به منطق صوری فهم واژه‌های قرآن با رویکرد معرفت‌شناختی هم اشاره‌ای کرده و از این جهت «ایضاح درونی» را راهی مطلوب و اسلوبی مناسب برای کشف معنا یا مراد واژه‌های قرآن دانسته و شرحی نیز از مراحل این روش به دست داده است.

یادآور می‌شود فصلنامه «اندیشه نوین دینی» نشریه‌ای علمی ـ پژوهشی است که به صاحب امتیازی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری دانشگاه معارف اسلامی، معاونت پژوهشی و مدیرمسئولی ابراهیم کلانتری و سردبیری احمد بهشتی منتشر می‌شود.