آرشیو - فرهنگ امروز

ایووریتزر؛

تأملاتی فلسفی در باب کافکای استیون سودربرگ

سودربرگ در سکانس رنگی ۱۶ دقیقه‌ای کافکا به تصاویر خود جلای زیادی می‌دهد. شاید وسوسه شویم که این استفاده را به ایده‌ی پل ویریلیو درباره‌ی رنگ پساتاریخی نسبت دهیم، رنگ واژگونی، «رنگ شفافیت، شعاع یا درخشش فلز و ... و در آینده شاید این رنگ‌رنگی نهان‌کار باشد؛ یعنی، رنگی درآشامنده که انعکاسی ندارد... رنگی وارونه».

۱۳۹۳/۱۰/۲۵

گفت‌وگوی فرهنگ امروز با محمد تهامی‌نژاد؛

میراث ابراهیم گلستان در سینمای مستند

گلستان با نظرگاهی هنری/ فلسفی، داستان خود را از محوطه‌ی باستانی می‌ساخت. تجربه‌ی گلستان بخشی از سینمای مستند را شکل داد، ولی سینمای جدید ایران از استاد مستندسازی خود عبور کرده است. منظورم از سینمای جدید ایران، فیلم‌های بخشی از نسل دوم و نسل سوم مستندسازان سینمای ایران است که کلاً با فیلم‌های شیوه‌ی توضیحی فاصله دارند.

۱۳۹۳-۱۰-۲۴ ۱۰:۰۹

یادداشتی بر فیلم Boyhood برنده جایزه گلدن گلاب در بخش فیلم درام:

دوازده سال بچگی

بچگی توانسته بدون داستان مشخص، فارغ از نقطه اوج، بدون رعایت قوانین سینمای کلاسیک، بدون دیالوگ‌های ماندگار با گفتگوهای یک دست و معمولی فیلم جذابی باشد و به کشف آنچه که هست بپردازد نه رهایی از آن.

۱۳۹۳/۱۰/۲۰

نگاهی به نخستین فیلم نیما جاویدی و حواشی پیرامون آن؛

ملبورن؛ یک اثر تقلیدی یا مستقل

من این اثر را یک فیلم تقلیدی نمی‌بینم و تنها آن را جزئی از یک جریان سینمایی می‌بینم. سینمای فرهادی متعلق به همه‌ی دنیاست و اگر سینمای فرهادی توانسته مثل خیلی از آثار مطرح دیگر سینما روی فیلم‌سازان دیگر تأثیر بگذارد اتفاق خوبی است و از آن مهم‌تر اینکه ذکاوت و تیزهوشی نیما جاویدی را نشان می‌دهد که کار خوبی را برای الهام گرفتن انتخاب کرده و اتفاقاً به‌خوبی هم از پس آن برآمده و کار خوبی ساخته است

۱۳۹۳-۱۰-۱۷ ۱۰:۴۹

نگاهی به فیلم جدید کریستوفر نولان؛

بین‌ستاره‌ای؛ در جست‌وجوی زمان ازدست‌رفته

با نگاهی گذرا به روند فیلم‌سازی نولان می‌توان گفت که او فیلم به فیلم با افزایش تجربه در حال طی کردن مسیری است که کارگردانان متفکر پیش از او نیز آن را طی کرده‌اند؛ به‌مرور در فیلم‌های او از حجم تصاویر و لحظات صرفاً اکشن یا ماجراجویانه کاسته می‌شود و به نسبت، به آنچه می‌توان پس‌زمینه‌ی عمیق فیلم نامید که قرار است بیننده را به فکر وادار کند افزوده می‌شود.

۱۳۹۳-۱۰-۱۴ ۱۱:۳۳

به بهانۀ اظهارات اخیر کیومرث پوراحمد؛

درباره‌ی پدیده‌ی «این فیلم، فیلم من نیست»

مدعیان مذکور اظهار می‌کنند که تهیه‌کننده یا سرمایه‌گذار در مرحله‌ای از تولید فیلم دخالت کرده و برحسب سلیقه و صلاحدید مدیریتی‌اش از تدوینگر خواسته تا تغییراتی در فیلم انجام دهد. این ادعا نیز به‌اصطلاح بر روی کاغذ، ادعای معقول و مقبول است، اما اگر به این نکته توجه کنیم که سینمای ایران به‌تمامی دولتی است و سال‌هاست که کارگردان‌های مذکور به این شیوه انس گرفته‌اند، این ادعاها رنگ خواهد باخت.

۱۳۹۳-۱۰-۱۱ ۰۹:۴۹

«تبلیغات» در سلسله نشست‎های هنر و زندگی روزمره‌ی شهری؛

تبلیغات و تغییر جهان‌بینی افراد در مطالعات فرهنگی

از منظر مطالعات فرهنگی آگهی‌های تجاری تأثیری در جهان‌بینی افراد در برداشت و در رفتارهای اجتماعی و فرهنگی آن‌ها دارد. آگهی‌های تجاری حتی در نظام اجتماع و در حفظ یا به‌هم‌ریختن این نظام دخیل هستند؛ پس محققی که از این منظر به مطالعه‌ی آگهی‌های تجاری می‌پردازد، می‌خواهد آن مکانیزم‌های ایدئولوژیکی را کشف کند که نهایت منجر به ابقای نظم اجتماعی موجود می‌شود.

۱۳۹۳-۰۹-۱۸ ۰۹:۲۷

تحلیلی جامعه‌شناختی از فیلم «پرویز»؛

پرویز؛ روایت طردشدگی

در سکانس بی نظیر از طرد شدگی کامل پرویز، پدر حتی برای مجلس مختصر محضر نیز پسر را دعوت نمی کند و پسر به تنهایی شیرینی وصال در نهایت دید همسایگان ناپیدا از طرد اجتماعی میل می کند، پرویز حتی با دزدیدن کالسکه کودک نتوانست آن حضور مفید خود برای کودکان مجتمع را نشان دهد، حتی اقدام به کشتن کودک کرد اگر چه با حس نوجوانانه اش منصرف شد ولی ول کردن کودک در فضای شهری شلوغ و رها کردن کودک در چنین اجتماعی را به تصویر کشید.

۱۳۹۳-۰۹-۱۶ ۱۱:۵۹

نگاهی به فیلم «مستانه» ساختۀ حسین فرح‌بخش؛

مانیفست سینمایی در فرم سینمای بدنه

فیلم «مستانه» بیشتر یک بیانیه‌ی سیاسی است در جواب توهین‌ها و اتهاماتی که به بازیگران زن سینمای ایران روا داشته شده است. فیلم می‌خواهد با پیش کشیدن سبک زندگی خاص سینماگران و سوپراستارها از پاکی و نجابت آن‌ها علی‌رغم سبک زندگی متفاوتشان دفاع کند.

۱۳۹۳-۰۸-۲۱ ۱۵:۰۹

به بهانه توزیع «گهواره‌ای برای مادر» در شبکه خانگی؛

سرگردانی میان «وجدان اخلاقی» و «عقلانیت منفعت‌اندیش»

در فیلم «گهواره‌ای برای مادر»، دختر طلبه بر مبنای «قانون» و یا «عرف» مجبور نیست دست از تحصیل و تدریس بشوید و به نگهداری از مادر پیر و ناتوان خود بپردازد؛ چراکه می‌تواند او را به خانه‎ی سالمندان بسپارد و یا حداقل فردی را به‌ کار بگیرد تا در خانه‎ی مادر پاره‌ای از توقعات او را محقق کند و به نگهداری و مراقبت از مادر بپردازد..

۱۳۹۳-۰۸-۱۴ ۱۰:۴۰

نگاهی به اولین فیلم بلند شهاب حسینی؛

«ساکن طبقه وسط»؛ طنزی رندانه

دو سکانس پایانی فیلم نقطه‌ی اوج پی‌رنگ داستان اصلی است. شخصیت اصلی فیلم پس از ناامید شدن از بازگشت همسر سابقش و ناتوانی از پیدا کردن جوابی برای سؤالش یعنی همان راه جاودانگی، سعی می‌کند ندای آسمانی درونش را در خود ساکت کند و غرق در زندگی مادی و لذات دنیوی شود، پس تصمیم می‌گیرد به سمت زن همسایه‌ی طبقه پایین برود..

۱۳۹۳-۰۷-۲۴ ۱۰:۲۶

نگاهی به فیلم «آتش‌بس۲» ساختۀ تهمینه میلانی؛

تجویز روان‌شناسانه برای حل عوارض زندگی مدرن

لوکیشن‌های آتش‌بس عمدتاً فضاهای زندگی شهری مانند کافی‌شاپ، شرکت ساختمانی، مهمانی‌های خانوادگی و ... است، فضاهایی که زندگی تکراری شهری و مدرن را القا می‌کند و هیچ‌گاه دوربین از این فضاها خارج نمی‌شود، فضاهایی که به شدت دلگیر است...

۱۳۹۳-۰۷-۱۶ ۱۰:۳۱

سید مهدی ناظمی قره‌باغ؛

سینمای هانکه؛ خوب، بد، ضد فیلم

نگارنده، هانکه را نه هماورد هیچکاک و برگمان در روایت کلاسیک و مدرن سینما می‌داند و نه حتی به اندازه‌ی آن‌ها فیلسوف؛ البته هانکه به‌عنوان یک روشن‌فکر به‌ویژه از هیچکاک مطالعات نظری بیشتری دارد، اما این مطالعات و دغدغه‌های فلسفی و اجتماعی در سینمای هانکه نمی‌تواند حضور داشته باشد. هانکه حتی نمی‌تواند در بهترین آثار خویش به‌راحتی با این دو، جز در مقام یک اقتباس‌کننده مقایسه شود.

۱۳۹۳-۰۷-۱۲ ۱۱:۳۱

تحلیل فیلم آلزایمر؛

کشمکش با تفوّق اجتماعیِ «منطق تجربه‌گرایی»

«آلزایمر» فیلمی است که هم مخاطب عام آن را می‌‌فهمد و هم مخاطب خاص؛ اما مخاطب عام تنها با لایه‌‌ی سطحی و ظاهری فیلم ارتباط برقرار می‌‌کند، در حالی که مخاطب خاص، به لایه‌‌ی معنای زیرین و اصلی فیلم – که هویتی فلسفی دارد‌‌‌‌ نیز نفوذ می‌‌کند و پیام نهفته‌‌ و ناپیدای آن را درمی‌‌یابد. فیلمی که واجد چنین خصوصیتی باشد‌‌‌‌ برقراری ارتباط همزمان با مخاطب عام و خاص‌‌‌‌ ، فیلم ارزنده‌‌ای است.

۱۳۹۳-۰۷-۰۷ ۱۱:۴۲

درباره‌ی آلبوم «بُعد یازدهم» حافظ و شهرام ناظری؛

موسیقی اندیشۀ مولانا و نفی شرق

حافظ ناظری به‌زعم خود برای اینکه مخاطب جهانی را با اثرش همراه کند کلام ایرانی را از آواز اثر حذف کرده و فقط از تحریرهای دارای ضرب‌آهنگ تندتر از تحریر موسیقی اصیل استفاده کرده و ادعا کرده است که با این کار، آواز تبدیل به یکی از سازها در رنگ‌آمیزی اثر شده است، فارغ از اینکه با این کار هویت ایرانی را از اثر خود زدوده و برای جهانی شدن (به‌زعم خود) هویت خویش را در مرحله‌ی اول نفی کرده است.

۱۳۹۳-۰۶-۱۱ ۱۱:۴۵

نگاهی به فیلم «فرشته‌ها با هم می‌آیند»؛

روحانی نباید روحانی باشد

سوال اساسی این است که آیا روحانی بودن به‌مثابه یک شغل امر مطلوبی نیست؟ چرا در فیلم‌های ایرانی، روحانی خوب کسی است که از راه تحصیل و تدریس ارتزاق نکند و راه یدی و کارگری را در پیش بگیرد؟ به نظر می‌رسد این عنصر در فیلم‌های ایرانی از عدم شناخت واقعیت زندگی روحانیون نشئت می‌گیرد؛

۱۳۹۳-۰۵-۱۹ ۰۹:۰۱

نگاهی به فیلم پرحاشیۀ «دارن آرونوفسکی»؛

نوح؛ تصویری زمینی از یک پیامبر

آرونوفسکی هرجا که توانسته، سعی کرده برای افزایش جذابیت فیلم از تصورات ذهنی‌اش بهره گیرد. یکی از بروزهای عمده‌ی این مسئله در رویکرد اسطوره‌گرا و تا حدی فانتزی‌گونه‌ی فیلم به تصویر در آمده است. زمین چیزی جز آنچه سراغ داریم نشان داده می‌شود و حتی به نظر می‌رسد آسمان نزدیک‌تر از آن چیزی است که امروزه می‌بینیم.

۱۳۹۳-۰۵-۱۸ ۱۲:۱۶

درنـگی کوتاه بر افـزایش بی‌رویه‌ی حجم تبلیغات تلویزیونی؛

رسانۀ ملی و پارادوکس ارزش‌گرایی-مصرف‌گرایی

اوج این تناقض زمانی رخ داد که سال گذشته یک محصول آرایشی بی‌کیفیت و تقلبی در آیتم‌های طولانی و در بهترین ساعات از شبکه‌های گوناگون صدا و سیما پخش شد و سرانجام پس از مدتها با توبیخ و نامه‌نگاری متولیان بهداشت و سلامت کشور از پخش آن جلوگیری به عمل آمد، غافل از اینکه آن سبو بشکست و آن پیمانه ریخت ...

۱۳۹۳-۰۴-۳۰ ۱۰:۵۴

درباره‌ی علاقۀ عجیب «داعش» به شبکه‌های اجتماعی؛

کروماکی داعش بر پرده‌ی رسانه‌های نوین

شاید در دهه‌ی گذشته تنها استفاده‌ی تروریست‌ها از رسانه نوارهای ویدیویی بود که توسط بن‌لادن ضبط و در اختیار رسانه‌ها قرار می‌گرفت تا پیام‌های خاصی را به مخالفان و طرف‌دارانش برساند، اما گروهک داعش در شبکه‌های اجتماعی به‌خصوص توییتر فعالیت دارند، اخبار، اعلامیه‌ها و حتی پیام‌های تهدید خود را از طریق توییتر به اشتراک می‌گذارند.

۱۳۹۳-۰۴-۲۱ ۱۰:۵۷

اسلاوی ژیژک/ درباره‌ی سینمای آندری تارکوفسکی؛

چیزی از فضای درون(2)

چیزی که تارکوفسکی را زنده نگه می‌دارد ماتریالیسم سینماییِ او، تأثیر مستقیم فیزیکیِ متنیت فیلم‌اش است... چیزی که در فیلم‌های تارکوفسکی نفوذ کرده جاذبه‌ی سنگین زمینی است که انگار بر خودِ زمان هم فشار می‌آورد، اثری از آنامورفیِ موقتی که زمان را بارها از آن‌چه با نیاز به حرکت روایی، معقول می‌یابیم کش‌دارتر می‌کند.

۱۳۹۳-۰۴-۱۷ ۱۲:۰۶

اسلاوی ژیژک/ درباره‌ی سینمای آندر‌ی تارکوفسکی؛

چــیزى از فضای درون(1)

کاری که من برای انجام پیش‌ می‌نهم چیزی بس ساده‌لوحانه‌تر و ناگهانی‌تر است: تحلیل شیوه‌ای که مضمون چـیز در فضای رواییِ شرح سینمایی نمود می‌یابد؛ مختصرن طرح صحبت از آن دست فیلم‌هایی که روایت‌شان به یک چـیزِ تروماتیک/ناممکن، به چـیزِ موجودات فضایی در فیلم‌های وحشت‌زای علمی-تخیلی ربط پیدا می‌کند.

۱۳۹۳-۰۳-۲۹ ۱۰:۱۸

نگاهی به فیلم «زندگی مشترک آقای محمودی و بانو»؛

طریق انصاف در تقابل سنت و مدرنیته

در جای جای فیلم، زندگی سنتی و مدرن با هم طریق دیالکتیک را پیش می‌گیرند و در اینجاست که ضعف‌هایشان برملا می‌شود، اما زندگی سنتی در حالی آرزوی نیل به زندگی مدرن را دارد که زندگی مدرن به‌سرعت فرومی‌پاشد و نقطه‌ی عزیمت جامعه‌ی در حال گذار در این میان گم می‌شود. حالا جامعه نمی‌داند کجا قرار دارد و به کدام سوی باید حرکت کند؟

۱۳۹۳/۰۳/۲۵

گفتگو با حمیدرضا صدر/ به بهانۀ آغاز جام‌جهانى فوتبال در برزيل(5)؛

فوتبال و هم‌زمانى

سادگی و درک راحت فوتبال مهم ترین دلیل فراگیر بودن این ورزش است. فوتبال شمال شهری و جنوب شهری و دانشگاه رفته و نرفته ندارد و همه این قاعده ساده را پذیرفتند و در یک لحظه به آن نگاه می‌کنند که این پدیده، پدیده هم‌زمانی نام دارد.

۱۳۹۳-۰۳-۲۴ ۰۹:۰۵

به بهانه آغاز جام‌جهانی فوتبال در برزیل(4)؛

چرا جام جهانی فوتبال جذابيت دارد؟

آنچه براي انسان هيجان‌انگيز بوده و او را در خلسه‌اي پرسش‌آميز قرار می‌دهد، پيش‌بيني‌ناپذير بودن برخي رويدادها و پدیده‌هاست. عدم قطعيت اين وقايع و تمايل فطري بشر براي دانستن آنچه در فرجام يك فرايند رخ می‌دهد حالت مشترك در بين افراد بشر است. در طول 90 يا 120 دقيقه زمان يك مسابقه‌ی فوتبال، هر لحظه و هر اشتباه می‌تواند آبستن حوادث و رويدادهاي بزرگي شود كه...

۱۳۹۳-۰۳-۲۲ ۰۹:۴۳

محمدعلی مرادی/به بهانه آغاز جام‌جهانی فوتبال در برزیل(3)؛

گسترۀ اثرگذاری فوتبال

فوتبال به‌تدریج روند خودبسندگی خود را طی کرد و اکنون می‌کوشد به‌مثابه‌ی نه یک ورزش بلکه سازوکار اقتصادی و فرهنگی خود را تثبیت کند و از جنبه‌ی سیاسی نیز استقلال خود را از دولت حفظ کند.

۱۳۹۳-۰۳-۲۲ ۰۹:۲۷

رضا داوری اردکانی/به بهانه آغاز جام‌جهانی فوتبال در برزیل(2)؛

جهان ما به فوتبال چه نیازی دارد؟

پیوند فوتبال با تلویزیون هم امر اتفاقی نیست. تلویزیون به جهانی شدن فوتبال و شیوع آن در همه جا کمک کرده است ولی سخن این است که فوتبال استعداد جهانی شدن داشته و به آسانی می‌توانسته است تلویزیونی شود. اگر لوازم جهان جدید همه به هم بسته‌اند، پیوند تلویزیون و فوتبال را هم از این حکم مستثنی نمی‌توان کرد. در این نسبت نه فوتبال از تلویزیون بی‌نیاز بود و نه تلویزیون می‌توانست و می‌تواند از فوتبال چشم بپوشد.

۱۳۹۳-۰۳-۱۹ ۰۸:۴۵

به بهانۀ اکران «اشباح» و «متروپل»؛

پایان تراژیک دو کارگردان

مسئله‌ی عدم اقناع مخاطب نسبت به ترتیب و توالی و نسبت علت و معلولی وقایع، پاشنه‌آشیل این ۲ فیلم و بسیاری از فیلم‌های سینمای ایران است، چیزی که مخاطب را از سینماها دور می‌کند؛ چراکه با وجود این فیلم‌ها مخاطب نه تنها از حضورش در سینما لذت نمی‌برد بلکه فیلم را نوعی توهین به درک و شعور خود می‌داند.

۱۳۹۳-۰۲-۲۲ ۱۵:۳۹

فیلم‌هایی که می‌توانند سیاسی دیده شوند؛

علوم سیاسی و سینما

فیلم‌های داستانی و سینمایی و حتی فیلم‌های عامه پسند سابقه‌ای مهم از اشتیاق‌ها، وسوسه‌ها و سرخوردگی و رویاهای یک جامعه را به نمایش می‌گذارند. چنین نگرشی دانشجوی علوم‌سیاسی را به نحوی بهتری برای ورود به جهان معاصر آماده می‌کند.

۱۳۹۳-۰۲-۱۱ ۱۰:۲۲

در بررسی چرایی ایجاد گروه سینمایی هنر و تجربه؛

تنفس مصنوعی برای سینمای جشنواره‌ای

منطق این افراد، منطق همان خیاط عهد قجری بود که اگر کت و شلوار را کوچک‌تر از اندازه می‌دوخت، می‌گفت باید لاغر شوی تا اندازه‌ات شود و اگر بزرگ‌تر از اندازه می‌دوخت، می‌گفت سال بعد بزرگ می‌شوی و اندازه‌ات می‌شود و به‌هرحال به جای اینکه لباس را اندازه‌ی فرد بدوزد، فرد را به اندازه‌ی لباس چاق و لاغر می‌کرد. فراهم کردن شرایطی که به هر ترتیب شده مردم فیلم‌های به‌اصطلاح هنر و تجربه را ببینند دقیقاً مثل همین اندازه کردن فرد با لباس است.

۱۳۹۳-۰۱-۳۰ ۰۹:۴۱

یادداشت میهمان/ به بهانۀ مناظرۀ شبکه‌ی یک با موضوع شهید آوینی؛

چرا آوینی را محل نزاع سیاسی قرار می‌دهیم؟

ترکیب مناظره‌کننده‌ها نیز طوری بود که بیشتر دل‌بخواه مخاطب عام باشد، البته مخالف و منتقد جدی شهید آوینی هم حضور نداشته باشد تا مسئولین برنامه دچار مشکل نشوند و مورد انتقاد علاقه‌مندان شهید و علما و نهادهای مذهبی، انقلابی قرار نگیرند.