به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایسنا؛ برج میلاد تهران، عصر پنجشنبه 22 آبان میزبان تعدادی از شاعران بود تا از دو کتاب شعر «عمان سامانی» و «دیوان محبی» رونمایی کند. در این برنامه که در ادامه سلسله نشست های «یک فنجان شعر» و این‌بار با عنوان «یک فنجان شعر» برگزار می شد، علیرضا بهرامی - شاعر - که اجرای نشست را برعهده داشت، با اشاره به برپایی این محفل همزمان با ماه محرم، گفت: این برنامه را تقدیم می‌کنیم به استاد عباس مشفق کاشانی که چند دهه در این حوزه کوشیده و خداوند ایشان را برای ما سلامت نگه دارد.

سپس ساعد باقری پیش از آنکه شعر بخواند، درباره تاثیر شعر عمان سامانی بر شاعران پس از خود سخن گفت. او نمونه‌های شعری مختلفی را که متاثر از شعر عمان سروده شده‌اند، برای حاضران خواند و در جای جای اشعار، نکات و جزئیات ادبی و محتوایی را به‌طور خلاصه تفسیر می‌کرد.

باقری در ادامه گفت: ما شاعرانی داریم که در حوزه ادبیات عاشورایی، هر یک بر تارک یکی از قالب‌های شعری می‌درخشند و از تاثیرگذاری آن‌ها در این عرصه می‌توان صحبت کرد. بسیاری هم هستند که توانسته‌اند در آثارشان به ساحت عمان سامانی نزدیک شوند.

او افزود: بخش‌هایی از اشعار عاشورایی عمان، معرفت خالص است. بخصوص بخشی که مربوط به حضرت علی‌اکبر (ع) است، غوغاست و خواننده با خواندن این اشعار به قدرت توصیف و درک معنوی شاعر پی می‌برد.

باقری همچنین به اشعار صابر همدانی در این زمینه اشاره کرد و بخش‌هایی از «بیت‌الاحزان» او را برای حاضران خواند. او همچنین به خاطره مشفق کاشانی و مهرداد اوستا از صابر همدانی و حضورشان در چند دهه پیش در همدان برای شرکت در مراسم عزاداری صابر اشاره کرد و گفت: استاد مشفق می‌گفتند وقتی به همدان می‌رسیدیم، استاد صابر را با هیبت و حالتی در پیشاپیش دسته‌ی عزاداری مشاهده می‌کردیم که انگار مصیبت همین حالا بر او حادث شده و راوی پیام‌آور این مصیبت است.

این پژوهشگر همچنین در سخنانی از برخی اظهار نظرها انتقاد کرد که برای نمونه، آثار خوبی چون مثنوی حسین مسرور را با عنوان‌ها و توصیف‌هایی مبالغه‌آمیز توصیف می‌کنند و از این طرق باعث می‌شوند هم به این آثار هم آثار دیگر ظلم شود.

زهیر توکلی

پس از آنکه ساعد باقری بخش مربوط به حضرت علی‌اکبر (ع) را از دیوان عمان سامانی قرائت کرد و حاضران را تحت تاثیر قرار داد، نوبت به زهیر توکلی رسید که دیوان عمان با شرح و تفسیر وی توسط نشر آرادمان منتشر شده و در این نشست رونمایی می‌شد.

توکلی با بیان اینکه ابتدا هیچ قصدی برای جمع‌آوری و مقدمه‌نویسی بر این شعرها نداشته و اصرارهای علیرضا بهرامی که از یک نذر برای امام حسین (ع) صحبت می‌کرده، باعث شده تا کار لازم را روی این کتاب صورت دهد، پیگیری‌ها و همت ناشر را طبق نذری که وجود داشته، در چاپ کتاب مؤثر دانست.

وی همچنین گفت: وقتی دیوان عمان را استاد محمدعلی مجاهدی گردآوری و چاپ کرد، بعدها چند نفر از روی کار او، دست به چاپ آن اشعار زدند. از مجاهدی که درباره انتشار این کتاب‌ها از روی دست کتاب او سوال می کردیم، می‌گفت که از این نوع سرقت ادبی نه تنها ناراحت نیست، بلکه خوشحال است؛ چون کار متعلق به امام حسین (ع) است و هرچه بیشتر منتشر شود بهتر است. فکر کنم این از معدود موارد یا تنها جایی است که مؤلف از این‌که حاصل کارش مورد سرقت ادبی واقع شده ابراز خوشحالی می‌کند.

وی به خاستگاه روستایی و زیست ساده عمان سامانی اشاره کرد و ادامه داد: همان‌طور که الان دیوان محبی با تصحیح علیرضا بهرامی حاوی شعرهایای آیینی از یک شاعر گمنام منتشر شده، چه بسیار اشعار آئینی و قدیمی و حتی کسانی که سینه‌شان منبع این اشعار است، در روستاها و نقاط دورافتاده بوده‌اند که ما از آن‌ها بی‌اطلاعیم و معلوم نیست که روزی ورثه‌شان بتوانند یا بخواهند اشعاری را که سینه به سینه به آنها رسیده، به انتشار برسانند.

این شاعر به تلمذ از قربان ولیئی – از شاعران آئینی‌سرا – اشاره کرد و افزود: او نکته‌هایی را درباره شعر عرفانی به من آموخته که می‌توان آنها را ارکان اصلی شعر عرفانی دانست. به قول ایشان، اگر در شعری هیجاناتی هست که خواننده را به حالات معنوی دعوت می‌کند، آن شعر لزوما اثری عرفانی نیست. چون در شعر عرفانی، هیجان خیلی کم است و بیشتر معرفت و شناخت وجود دارد؛ چراکه شناخت، هیجان را کم می‌کند.

وی به نقل از ولیئی اضافه کرد: یکی دیگر از علائم شعر عرفانی این است که این نوع شعر حاصل تجربه عرفانی شاعر است که به ذهن او القا می‌شود و رد این تاثیر را در ذهن و شعر شاعر باقی می‌گذارد. یعنی وقتی شعر کسی را که تجربه عارفانه داشته بخوانیم، می‌فهمیم که دارد از یک تجربه شخصی صحبت می کند. دیگر اینکه، شعر عرفانی معمولا ساده است، چون عارف هرچه بالاتر می‌رود، ساده تر می‌شود. همچنان که متن قرآن هم ساده است و هر آدم عادی می‌تواند آن‌را بخواند. بنابراین با این معیارها می‌توان شعر عرفانی را سنجید. من وقتی شعر عمان را می‌خواندم، متوجه شدم که او به صراحت می‌گوید که حرف‌های کسی دیگر را نقل می کند.

زهیر توکلی سپس تعدادی ازشعرهای عاشورایی خودش را برای حاضران خواند.

سپس محمدسعید میرزایی پیش از شعرخوانی، در سخنانی کوتاه از تاثیر ناخودآگاه شاعر در سرودن صحبت کرد و ضمن شرح آنچه سوررئالیست‌های فرانسوی از ناخودآگاه بیان می‌کنند، بر تاثیر شهود و ناخودآگاه در ارائه اشعار مذهبی و معنوی تاکید کرد.

سعید میرزایی

او در این باره گفت: من در اشعار نوذر پرنگ و استاد شهریار نفوذ پررنگ این دریافت شهودی و حضور ناخودآگاه را احساس می کنم که به خلق شعرهای معنوی خوبی از سوی آن‌ها منجر شده است.

میرزایی همچنین گفت: به اعتقاد من، تا زمانی که شاعر نتواند شعر عاشقانه بگوید، شعر مذهبی و عاشورایی را هم‌ نمی‌تواند تجربه کند.

این شاعر معاصر سپس علاوه بر یکی از غزل‌های مجموعه‌ی در دست انتشارش، آثاری از یک مجموعه‌ی به هم پیوسته را خواند که با عنوان «رخم عتیق» در دست انتشار است و او ماکتی از این کتاب حجیم را با خود در این نشست همراه داشت.

محسن وطنی دیگر شاعری بود که هشت پاره از یک منظومه‌ی بلند را برای حاضران خواند که به‌گفته‌ی خودش، در محرم امسال سروده است.

سیدوحید حسینی، مینا اروجلو (با یک مسمط در چندین مخمس)، امیر بختیاری، حسین آهی، زنبق سلیمان‌نژاد و علیرضا بهرامی از دیگر شاعرانی بودند که در پنجمین نشست «یک فنجان شعر» برج میلاد که به‌مناسبت ماه محرم با عنوان «یک جرعه شعر» برگزار می شد، شعرخوانی کردند. همچنین در این برنامه دو کتاب «ایده‌آل فرقانی (دیوان محبی)» (اشعار محمد فرقانی) و «دیوان عمان سامانی» (شرح و تفسیر زهیر توکلی) رونمایی و به حاضران اهدا شد.

میرزا نورالله عمان سامانی ملقب به تاج الشعراء و متخلص به عمان از شعرای آئینی نیمة دوم سدة 13 و اوایل سدة 14 هجری است که به سال 1258ه.ق در سامان (مرکز بخش لار استان چهارمحال بختیاری) به دنیا آمده و به سال 1322ه.ق در سن 64 سالگی در زادگاهش بدرود حیات گفته است. آثاری که از او به یادگار مانده، عبارتند از: گنجینه اسرار، معراج‌نامه، محزن‌الدُّرر و دیوان اشعار.

محسن وطنی

محمدسعید میرزایی

یک فنجان شعر 5

سعید میرزایی - وحید حسینی - علیرضا بهرامی