به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ کتاب «معارف و معاریف: دایرةالمعارف جامع اسلامی» مجموعه‌ای ۸ جلدی است که توسط سیدمصطفی حسینی دشتی گردآوری و تنظیم شده است.
جلد اول: حروف «آ» و «ا»؛ جلد دوم: ادامه «ا»، «ب»، «پ»؛ جلد سوم: «ت» تا «ح»؛ جلد چهارم: «خ» تا «س»؛ جلد پنجم: «ش» تا «غ»؛ جلد ششم: «ف» تا «ل»؛ جلد هفتم: «م» و جلد هشتم «ن» تا «ی» را شامل می‌شوند.
مؤلف در بخش مقدمه، هدف از نگارش کتاب را این‌گونه عنوان می‌کند که مخاطبان با مطالعه آن به آسانی به آن معارف اسلام که مورد نیازشان است، دست پیدا کنند و با صرف کمترین زمان به خواسته خود برسند.
جلد نخست کتاب «معارف و معاریف» با واژه «آب» آغاز می‌شود. نویسنده ابتدا به معرفی جامعی از این کلمه می‌پردازد و سپس با اشاره به ریشه عربی، تعداد تکرار آن را در آیات قرآن کریم می‌آورد. در ادامه به برخی احادیث با ذکر منابع آنها درباره آب اشاره می‌کند. «احکام فقهی آب» آخرین بخش توضیحی محقق درباره این واژه است که در مجموع اطلاعاتی جامع درباره این کلمه در اسلام به خواننده ارائه می‌کند. این سبک، روش ثابت نویسنده در دیگر مدخل‌های این دایرةالمعارف است با این تفاوت که گاهی برخی از کلمه‌ها نیاز به توضیح کمتری دارند و بعضی کلمات با شرح و بسط بیشتری توضیح داده شده‌اند.
در بعضی مدخل‌های این دایرةالمعارف اسلامی نام شخصیت‌های دینی و علمی به چشم می‌خورد. برای آشنایی مخاطبان با نوع معرفی این افراد توسط مؤلف، مدخل «ابن تَیمیّه» را می‌آوریم:
«ابن تَیمیّه: منسوب به تیما شهرکی در شام. تقی‌الدین ابوالعباس احمد بن عبدالحلیم بن عبدالسلام بن عبدالله بن محمد بن تیمیه حرّانی. (۶۶۱ ــ ۷۲۸) تولد در حران نزدیکی دمشق. پدرش مانند خود او از علمای دینی بوده و از جور مغول گریخته و به دمشق پناه برده است. ابن تیمیه ابتدا نزد پدر خود و بعضی دانشمندان دیگر علوم اسلامی را فرا گرفت در فقه پیرو مذهب حنبلی و در کلام طریقت سلفیان داشت و تجاوز از قرآن و حدیث را روا نمی‌شمرد اما چون در مجادله بی‌باک بود علمای مذاهب دیگر به خصومت او برخاستند.
ابن تیمیه فتوی به جهاد با مغول داده و خود در جنگ شقحب حاضر بوده و چندین مرتبه به واسطه مخالفت با سلاطین وقت در مسائل سیاسی یا دینی گرفتار حبس و توقیف گردیده. وقتی او را از دادن فتوی منع کردند در آخر عمر نیز مدتی از مراوده مردم ممنوع بوده و فقط برادرش او را خدمت می‌کرده. در حبس به نوشتن تفسیر و رسائل اشتغال داشت. دشمنان او وسیله انگیختند تا از کتاب و نوشتن رسائل نیز محروم گردید. با وجود این عامه را به او اعتقاد کامل بود چنان که در تشییع او قریب به ۲۰۰ هزار مرد و ۱۵ هزار زن حاضر آمدند.
ابن تیمیه با اشاعره و حکما و صوفیه و کلیه فرق اسلام جز سلفیین معارضه کرده و همه را باطل شمرده و به تجسم معتقد بوده و از ظاهر لفظ قرآن و حدیث تجاوز روا نمی‌داشته. و زیارت قبول اولیاء را بدعت می‌شمرده چنان که در این امر او را پیشرو وهابیان می‌توان گفت. کتب بسیاری نزدیک پانصد جلد به او نسبت داده‌اند که عده‌ای از آنها در دست است.
از این خاندان چند تن دیگر به نام ابن‌تیمیه مشهورند از جمله فخرالدین ابوعبدالله محمد بن ابی القاسم خطیب و واعظ حرّانی (۵۴۲ ــ ۶۲۱) و او راست کتاب تفسیر القرآن و بعض کتب در فقه و نیز دیوانی جامع خطب او و قطعات اشعاری نیز داشته است. او در بغداد اکمال تحصیلات کرده و بیشتر به تدریس اشتغال می‌ورزیده است.
یکی از تألیفات مشهور ابن‌تیمیه کتاب منهاج السنة النبوة فی نقض الشیعة القدریّه، ردّی است بر کتاب منهاج الکرامة فی معرفة الامامة علامه حلی (م ۷۲۷). وی در این کتاب انواع تهمت‌ها و افتراها را نثار مذهب شیعه کرده و اقوالی را از قول دیگران نقل نموده که یکسره دروغ محض و خالی از هرگونه تحقیق و تأمل است. بالاترین نشانه غرض در کتاب منهاج السنة همان نام آن است: فی الرد علی الشیعة القدریة. حال آن‌که شیعه امامیه به تصریح احادیث ائمه (ع) و اقوال متکلمین و علمای امامیه منکر قدریه و منکر جبریه هستند و روایت معروف «لا جبر و لا تفویض بل امر بین الامرین» اصل مسلم شیعه است. در طعن و تقبیح ابن تیمیه بر شیعه یک مسئله اساسی سیاسی را نباید از نظر دور داشت و آن دشمنی سخت میان دولت ممالیک مصر و دولت ایلخانان مغول در ایران بود که به مذهب تشیع گرایش داشتند و چه خوب گفته است علامه حلی وقتی که کتاب ابن تیمیه را دیده بود: «اگر سخن مرا فهم می‌کرد پاسخش می‌دادم». (لغت‌نامه دهخدا و دایرة المعارف تشیع) (جلد اول، ص ۲۲۵ و ۲۲۶)
چاپ نخست ویراست پنجم مجموعه «معارف و معاریف: دایرةالمعارف جامع اسلامی» نوشته سید مصطفی حسینی با شمارگان دو هزار نسخه به بهای ۳۵۰ هزار تومان توسط انتشارات «سپید موی اندیشه» منتشر شده است.
نظر شما