به گزارش فرهنگ امروز به نقل از شبستان؛ شماره ۱۱۵ مجله "اطلاعات حکمت و معرفت" با عنوان «شادکامی و سعادت ۲» منتشر شد.

بنابر این گزارش، این دفتر مکمل مطالب شماره ۱۱۴ این نشریه است که با همین موضوع در ماه گذشته منتشر شد.

پرسش از عامل سعادت و خوشبختی انسان ها، قدمتی بسیار طولانی در تاریخ اندیشه دارد. در گذشته پیامبران و فیلسوفان این پرسش را طرح می کردند و پاسخ می دادند. اما اخیرا در بیشتر شاخه های علوم انسانی این پرسش مطرح است و دانشمندان رشته های مختلف متناسب با حوزۀ تخصص و حیطۀ دانش شان سعی در پاسخ گویی به این پرسش دارند.

روان شناسان، جامعه شناسان، حتی اقتصاد دانان، می کوشند از منظری این پرسش را بررسی کنند و به آن پاسخ دهند. اما پرسش اصلی این است که «آیا با در نظر گرفتن گونه گونی فرهنگی انسان ها در جهان، و نیز افزون بر آن یکسان نبودن جنس، سن، موقعیت و... آنها، حقیقتا می توان پاسخ واحدی برای این پرسش یافت؟»

به نظر می رسد در مواجهه با این مفهوم، نه با یک پرسش که با زنجیره ای از پرسش ها روبه روییم. پرسش هایی درباره ی چند و چونِ رابطه ی شادکامی و سعادتمندی با دیگر پدیده های مهم زندگی. به همین منظور نشریه اطلاعات حکمت و معرفت کوشیده است با طرح این پرسش ها موضوع را از زوایای مختلف بررسی کند.

دفتر پیشین این مجله با ابهام زدایی از واژة Happiness آغاز شد و برای این واژه که در معنای عام و مبهم خوشبختی اش نامیده می شود، معنای شادکامی و خوشی را در ساحت روانشناسی، و نیز سعادت و بهروزی را در ساحت فلسفی بررسی شد.

برخی از مهم ترین پرسش هایی که می توان در ارتباط با شادکامی و سعادت طرح کرد به این شرح است: “آیا شادکام و سعادتمند بودن انسان نقشی در معنا دادن به هدف زندگی و، ارزش زندگی و کارکرد زندگی او خواهد داشت؟”.

دومین پرسش ارتباط سلامت روانی با شادکامی است؛ “آیا سلامت روانی موجبات خوشبختی آدمی را فراهم می کند؟”، یا “این خوشبختی است که سبب سلامت روان انسان خواهد شد؟”، یا “ آیا این دو از رابطه ای دو سویه برخوردارند و هریک موجد دیگری است؟” “آیا بدون برخورداری از زیستی اخلاقی شادکام یا سعادتمند بودن امکان پذیر است؟”؛ آیا فقط با عمل به وظیفه می توان طعم سعادت و شادکامی را در زندگی چشید؟” یا “اخلاق مداری و انجام وظیفه های انسانی برای برخورداری از شادکامی و سعادت شرط لازم و کافی شمرده می شوند؟”.

چهارمین مسئله، از میزان وابسته بودن خوشبختی ما به خوشبختی دیگران پرسش می کند. به تعبیر کارل بارت، “آیا در جامعة فاقد خوشبختی فرد می تواند خوشبخت باشد؟”. بنابراین باید دید،که “آیا خوشبختی امری فردی شمرده می شود و در میان انبوه انسان هایی که از خوشبختی بهره ای ندارند، هم می توان خوشبختی زندگی کرد؟”، یا “خوشبخت بودن فقط در صورتی برای ما مهیا خواهد بود که دیگران نیز کم و بیش از آن بهره ای داشته باشند”، به عبارتی دیگر، یعنی “آیا هم شادکامی و هم سعادتمندی ما یا یکی از این دو ممکن است در گرو خوشبختی دیگران باشد؟”.

چگونگی بنا نهادن شادمانی بر شفقت (در حالت کلی) پنجمین مسئله ای است که پرسش های بسیاری را در خود جا می دهد: “آیا بدون داشتن شفقت، عشق، و مراقبت و توجه نشان دادن به سایرین شادکامی و سعادتمندی امکان پذیر است؟” و در مقابل نیز، “آیا ممکن است که بدون دریافت هرگونه شفقت، عشق و توجه و مراقبتی از سوی دیگری، احساس کنیم خوشبخت ایم؟ ”. ارتباط میان خوشبختی و موفقیت ششمین مسئلة دارای اهمیت در این وادی خواهد بود؛ “آیا خوشی و بهروزی انسان را می توان عاملی برای افزایش موفقیت های اجتماعی، اعم از ثروت، قدرت، حیثیت اجتماعی، جاه و مقام، شهرت و علم دانشگاهی تصور کرد؟” ، “آیا می توان گفت افراد بهره مند از این موفقیت ها شادمانه تر و سعادت مندانه تر می زیند؟”.

هفتمین و آخرین مسئله ای که در اینجا مطرح می شود هنگامی رخ می نمایاند که آدمی درصدد باشد بداند “ آیا می توان به شادکامی و سعادت دست یافت در حالی که عالم از منظری فاقد هر گونه ماورایی نظاره شود” یا  “آیا خوشی و بهروزی با نگرشی کاملا ماتریالیستی و فیزیکالیستی دست یافتنی است؟” دست اندرکاران مجله اطلاعات حکمت و معرفت کوشیده اند در حد توان، در قالب دو دفتر ماه به طرح این مباحث بپردازند. دفتر شادکامی و سعادت ۲ مشتمل بر شش نوشتار است. نخستین نوشتار گفت و گویی است با امیرعباس علیزمانی با عنوان «شادکامی و معنای زندگی». محور اصلی گفت و گو این است که “آیا معنای زندگی حقیقتا شاد و خوش بودن است، یا این معنا چیزی فراتر از آن است؟” و پیرو این پرسش، رابطة مفاهیمی مانند لذت و ارضای میل و .... با معنای زندگی بررسی می شود. دومین مقاله «شادکامی به مثابه اخلاقی» نام دارد که ویلیام کی. رایت آن را نگاشته است.

مولف در این مقاله ضمن این که شادکامی را برخوردار از پشتوانة روانشناسی معرفی می کند، به معرفی گونه ای لذت و شادکامی می پردازد که والاترین و شریف ترین تجربه ایست که افرادی با منش های اخلاقی متعالی تجربه می کنند و جزء لازم خیر اعلی به شمار می آید و از این رو اصلی اخلاقی شمرده می شود.

بر همین اساس است که در عوض مبتنی ساختن شادکامی بر پرشورترین لذت ها آن را محدود به حالت آگاهانة پایبندی به آرمان اخلاقی می داند. سومین مقاله لذت جویی عنوان نام دارد و مدخلی است از دانشنامة استنفورد که با بیان تفاوت میان لذت کمی جرمی بنتام و لذت کیفی مطرح شده از سوی جان استوارت میل، به بحث لذت جویی روانشناختی و اخلاقی وارد می شود.

از آنجاکه بررسي چگونگي دست‌يابي به شادكامي از اساسي‌ترين دلمشغولی روان‌شناسان مثبت نگر است، در این دفتر با مقالۀ «به سوی شادکامی ماندگار» به قلم سونیا لیبومیرسکی و جیم ال کورتز به رهنمودهای عملی این مکتب در باب عوامل مؤثر در افزایش شادکامی پرداخته شده است.  

«درآمد مالی و شادکامی» عنوان مقاله ای است به قلم ریچارد لایر پژوهشگر حوزه ی شادکامی که با اشاره به نبود رابطه ای متناظر بین افزایش شادکامی در جوامع و افزایش آن در افراد، به توضیح این امر می پردازد که چرا افزایش درآمد، انسان را شادکام تر نخواهد ساخت.

در آخرین مقاله بخش دفتر ماه با عنوان «مفهوم سعادت از منظر غزالی»، محمد ابوالقاسم ضمن بیان ۸ مفهوم سعادت از زبان امام محمد غزالی شرح می دهد که چرا این فیلسوف و متکلم مسلمان به استثناء هشتمین دیدگاه مابقی را مردود می داند.

بخش دوم شماره ۱۱۵ مجله اطلاعت حکمت و معرفت با عنوان «گنجینه مخطوطات» دربردارندۀ مقاله «شراب روحانی» به قلم مرضیه سلیمانی است.

بخش ادب و هنر  دربرگیرندۀ دو نوشتار است. اولی با عنوان «زبان و واژه روح فرهنگ است» بخش دوم و پایانی اقتراحی است با حضور بهاءالدین خرمشاهی،کامران فانی که سید مسعود رضوی انجام داده است. مقالۀ دوم با عنوان «زیبا شناسی نقاشی در قرن هفدهم» به قلم ووادیسواف تاتارکیویچ است که ترجمه آن به عهدۀ  سید جواد فندرسکی، شادی حدادپور خیابان بوده است.

بخش سوم مجله با عنوان «اندیشه و نظر» شامل دو مقاله است که عبارتند از: مساله شر و عدل الهی به قلم جان هیک و ترجمه انشاءالله رحمتی و «شیعه پژوهی به مثابه تاریخ نگاری فکر» به قلم سید محمد هادی گرامی.

دو بخش پایانی شماره ۱۱۵ مجله اطلاعات حکمت و معرفت شامل معرفی کتاب و گزارش برخی از وقایع یک ماه اخیر حوزۀ اندیشه است: نخستین مقاله بخش کتاب تضمین های شاعرانه در قرن نهم نام دارد. سپس گفت و گویی است که منیره پنج تنی با کاوه میرعباسی دربارۀ ترجمۀ کتاب کمدی الهی دانته انجام داده است.

گفتنی است، مجله اطلاعات حکمت معرفت با قیمت دو هزار تومان در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.