به گزارش فرهنگ امروز به نقل از شبستان؛  شماره ۱۱۶ مجله اطلاعات حکمت و معرفت با موضوع «فلسفه قاره ای علم» منتشر شد.

بنابراین گزارش، روایت غالب از فلسفه علم "روایتی تحلیلی" است اما این شماره از نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت به "روایت قاره ای" از علم پرداخته شده است.

رضا علیزاده ممقانی در سخن دبیر نوشته است:  «روایت جا افتاده و دانشگاهی از فلسفه علم، روایتی تحلیلی است؛ خوانشی که مطابق آن فلسفه علم و فلسفه‌ تحلیلی، اگر نه این‌همان، دست‌کم آن‌قدر به یکدیگر نزدیک‌اند که فهم هر کدام‌شان بدون توسل به دیگری چندان ممکن نیست. این روایت دانشگاهی هم مسبوق به سابقه است و هم دلایل خوبی از آن حمایت می‌کنند. فلسفه‌‌های تحلیلی و علم، زمینه‌ها و مقدماتی پیش‌تر از دوران معاصر دارند؛ اما شکوفایی‌شان در ابتدای قرن بیستم در یک همسایگی شناختی موجه رخ ‌داد. منطق، ریاضیات و فیزیک نظری طی این دوران، پهنه همکاری مشترک دانشمندان و فیلسوفانی با زمینه‌ها و علایق مشترک شد.» این همکاری و تعامل منجر به شکل گیری حقله های وین و برلین شد و فلسفه علم در ظهور و بروز دانشگاهی اش شکلی تحلیلی به خود گرفت.

نکتۀ مهم این است که ورود جدی فلسفه‌ علم به ایران نیز بیشتر از مسیر تحلیلی آن بوده‌است که دلایل مشابهی با وضعیت عمومی آن در جهان دارد. این در حالی است که فیلسوفان قاره ای هم به علم و مباحث مربوط به آن پرداخته اند. «مروری کوتاه بر فهرست اسامی فیلسوفان قاره‌ای که در مورد علم و شناخت سخن گفته‌اند مخاطب را با نام‌های بزرگی از تاریخ فلسفه روبرو می‌سازد؛ هگل، مارکس، نیچه، هوسرل، هایدگر، فوکو، مارکوزه، هابرماس و بسیاری دیگر، تنها بخشی از فهرست بلندبالای فیلسوفان قاره‌ای است که در مورد علم سخن گفته‌اند. مجموعه‌ همگی این تاملات قاره‌ای در مورد علم که دامنه‌ بسیار گوناگونی دارند، فلسفه‌ قاره‌ای علم را تشکیل می‌دهند.» به همین خاطر دفتر ماهِ شماره  ۱۱۶ از مجلۀاطلاعات حکمت و معرفت به این فلسفه‌های دیگرباشِ علم اختصاص یافته‌است.

دبیر دفتر ماه بر این نکته تأکید می کند که باید توجه داشت که عنوان فلسفه‌ قاره‌ای علم، بیش از آن که نمایان‌گر یک مکتب یا جریان فکری خاص باشد، دلالت بر دسته‌ فراوانی از فلسفه‌های غیرتحلیلی دارد که علم را موضوع تاملات فلسفی خویش ساخته‌اند.

این دفتر ماه از  شش نوشتار تشکیل شده است. نخستین مطلب گفت و گویی با دکتر محمدحسین ملایری است که می کوشد تا گریزی بر بسیاری از این جریان‌های گوناگون و متفاوت قاره‌ای بزند. به گفتۀ دبیر دفتر ماه «دکتر محمد حسین ملایری که یکی از معدود افرادی است که بر خلاف فضای تحلیلی غالب در کشور سعی در ارایه‌ گفتمان فلسفی خاصی در مورد علم دارد که کاملا قاره‌ای است. او کتابی نیز در همین زمینه تالیف کرده‌است و با برخی از چهره‌های به نام قاره‌ای چون پاتریک هیلان نیز در ارتباط دانشگاهی است. از این رو محمد حسین ملایری یکی از بهترین گزینه‌ها برای گفت و گویی پیرامون فلسفه‌ قاره‌ای علم محسوب می‌شود.»

مطلب دوم گفت و گویی است که پریسا صادقیه، مترجم کتاب فلسفه های قاره‌ای علم، با پرفسور جوزف روز انجام داده است. روز از شارحان به نام مارتین هایدگر است، این گفت و گو بهانه‌ خوبی برای طرح پرسش‌هایی نقادانه پیرامون یکی از مهم‌ترین گرایش‌های قاره‌ای درباره‌ علم را فراهم‌ می‌آورد و پرفسور روز نیز با صبر و حوصله‌ فراوانی به این پرسش‌ها پاسخ داده‌است.

مطلب بعدی یادداشتی انتقادی از رضا علیزاده ممقانی با نام «حاشیه ای انتقادی بر یک دفاعیه»  در مورد پاسخ‌های پرفسور روز است که به واکاوی دیدگاه‌های او و نقد فلسفه‌ علم هایدگر می‌پردازد. دامنه‌ نقدهای مطرح در این یادداشت شامل بسیاری از گرایش‌های پدیدارشناختی می‌شود.

چهارمین نوشتار، ترجمه‌ مقاله‌ای است با عنوان « فلسفه قاره ای علم آغازین » به قلم پرفسور بابت بابیچ که یکی از مهم‌ترین فیلسوفان قاره‌ای علم معاصر به شمار می رود. بابیچ در این مقاله به برخی ریشه‌ها و زمینه‌های پیدایش نگرش قاره‌ای در مورد علم پرداخته‌ و از سویی نیز برخی تحولات موثر در این جریان‌ها را مورد اشاره قرار داده است.

پنجمین مقاله قلبه م جلال نبهانی‌زاده «کارنپ در برابر هیدگر» نام دارد. مولف در این مقاله به موردکاویِ نمونه‌ای تطبیقی از رودلف کارناپ و مارتین هایدگر و مقایسه‌ دو رهیافت قاره‌ای و تحلیلی در مورد علم پرداخته‌است. «هر دو فیلسوف انتخاب شده در این موردکاوی از چهره‌های شاخص گرایش‌های تحلیلی و قاره‌ای و هم‌عصر محسوب می‌شوند و بنابراین مقایسه‌ ایشان زمینه‌ خوبی را برای آشنایی و فهم برخی تمایزها بین این دو فضا فراهم می‌آورد.»

آخرین مطلب دفتر ماهِ این نشریه با هدف آشنایی بیشتر با ادبیات امروزین قاره‌ای دربارۀ علم، ترجمۀ بخشی از فصل ششم کتاب استعاره و فلسفه‌ قاره‌ای از کانت تا دریدا است. «استعاره موضوعی است که در این قسمت به عنوان یک شاخص تمیز بین دو جریان در شناخت‌شناسی علم مورد بحث قرار گرفته‌است.

بخش دوم نشریه با عنوان «گنجینۀ مخطوطات» مشتمل بر بخش دوم مقالۀ «شراب روحانی» به قلم مرضیه سلیمانی است. سومین بخش مجله با عنوان «ادب و هنر» مشتمل بر دو نوشتار است. اولی گفت و گویی است با مصطفی با مکلیان با نام «راز پنهان» و پس از آن مقالۀ «شرحی بر داستان صیاد و عفریت» به قلم محمدعلی علومی  آمده است.

چهارمین بخش مجله «اندیشه و نظر» نام دارد و چهار نوشتار را در بر می گیرد. نخستین مطلب گفت و گویی است که منوچهر دین پرست با شهرام باقری با عنوان «جهان دانشگاهی رویکردی تاریخی به هایدگر ندارد» انجام داده است. سپس انشاءالله رحمتی بخش نخست مقالۀ عبهرالعاشقین به قلم هانری کربن را ترجمه کرده است. هوشنگ شکری مقاله ای با نام «تأثیر تصوف بر ایلخانان مغول» نوشته است و در آخرین مقاله این بخش مجتبی جلیلی مقدم «رابطۀ دو اندیشۀ ویتگنشتاین» را واکاوی کرده است.

در هفتمین بخش از مقالۀ «در آینۀ تذکره ها» آمده است. در ادامه منیره پنج تنی  گفت و گویی با ناصر فکوهی با محوریت «انسان شناسی هنر» انجام داده است. همچنین در این بخش چند کتاب فارسی و انگلیسی معرفی شده است.

آخرین بخش صد و شانزدهمین شمارۀ نشریه اطلاعات حکمت و معرفت به گزارش مهم ترین وقایع حوزۀ اندیشه در یک ماه اخیر اختصاص دارد.

گفتنی است، نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت با مدیرمسئولی و سردبیری انشاءالله رحمتی و قیمت ۲۰۰۰ تومان در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.