به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ علم همواره، قرین قدرت بوده است. تا جایی که شاید بتوان گفت، علم قدرت می بخشد و قدرت را نیز سلب می کند. حکومتها در پی علم می روند چرا که علم قدرت است و قدرت را تضمین می کند. اما گویا علم که اهمیتش را از حقیقت گرفته است در این کارزار عرصه را به قدرت واگذار کرده است. دیگر نشانی از حقیقت نیست وقتی علم تنها و تنها در سودای قدرت معنا یافته است. این درگیری میان نسبت علم، قدرت و حقیقت، موضوع سومین قسمت از سری دوم برنامه دریچه است.
دکتر غلامحسین مقدم حیدری، استاد فلسفه علم و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است، که تا کنون کتاب «قیاس ناپذیری پارادایم های علمی» به قلم وی منتشر شده است. در گفت وگویی تصویری، علیرضا سمیعی، مجری برنامه دریچه سخن خود را با طرح این سوال که چرا همواره حقیقت در برابر قدرت ضعیف جلوه داده می شود آغاز می کند. مقدم حیدری در پاسخ، تعریفش را از معرفت ارائه می کند؛ «حقیقتی که خالص باشد وجود ندارد یا حداقل ما به آن دسترسی نداریم. ما با توجه به معرفتمان به بخشی از حقیقت دسترسی داریم». او در ادامه پاسخ به بررسی تفاوتهای حقیقت، واقعیت بیرونی و واقعیت می‌پردازد.
مقدم حیدری در این گفت و گو در رابطه با گره خوردن پیشرفت علمی کشور و قدرتش به تفاوتهای زندگی سنتی و مدرن اشاره دارد؛ «در عصر فعلی زندگی این گونه است که تکنولوژی وارد می‌شود و بعد با مشکلاتش دست و پنجه نرم می کنیم و.... اما به نظر می‌آید که ما در ایران و به خصوص بعد از انقلاب اسلامی با عده‌ای مواجه هستیم که خواسته‌شان با پیشرفت‌های علم و تکنولوژی در تعارض است. به همین خاطر باید بررسی کنیم که دقیقا قدرت را برای چه می‌خواهیم؟» او فشارهای وارد شده از سوی باقی کشورها و نیاز ایران به تکنولوژی روز برای مقابله با آن‌ها را فقط یک جنبه از نیاز قدرت به علم می‌داند و معتقد است در کشور ما نیاز قدرت به علم با استدلالهای دیگری مثل رفع دغدغه‌های دینی نیز توجیه می‌شود. اما دقیقا معلوم نیست دغدغه‌های ما واقعا چقدر دینی هستند!
در بخش دیگر این گفت و گو مباحثی مثل عدم جدایی علم و قدرت یا جدایی مصنوعی آن‌ها مطرح می‌شود؛ «اهمیت معرفت در چند دهه اخیر به شکلی است که جایگزین دین سنتی شده و آن جنبه‌های قدسی را به خودش گرفته است. علم یکی از این معرفت‌ها است و به قدرت، سیاست و... کاری ندارد. در واقع همانطور که کلیسا از بین نرفت و جایگزین پیدا کرد دین هم جایگزین پیدا کرد. در رابطه با جدایی علم و قدرت هم باید بگویم که ما دو چیز نداریم. من نمی‌گویم معرفت چیز خالصی است که با قدرت آلوده شده است. در واقع این دو چیز یکی هستند». در ادامه این گفت و گو مقدم حیدری معرفت را زاییده قدرت معرفی می‌کند و برای نشن دادن آن، استعاره‌ای از کتاب تاریخ تنبیه و مجازات فوکو می آورد.
علاقه‌مندان می‌توانند فیلم کامل این گفت وگو و همچنین سایر قسمتهای برنامۀ دریچه را که شامل گفت وگوهای ویدئویی در حوزه های فرهنگ، تفکر و سیاست است، با مراجعه به نشانی اینترنتی www.simafekr.tv مشاهده نمایند.
نظر شما