به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ در نشست «تقابل فعل و امر سیاسی در اندیشه هابرماس» که  با حضور دکتر کمال پولادی، نویسنده کتاب  «از دولت اقتدار تا دولت عقل»،  حسینعلی نوذری، مجید کمالی، محمد میلانی و محمد رجبی برگزار شد، مفاهیمی مانند امر سیاسی و سیاست، نظریه های مختلف در مورد حکومت و مشروعیت، نسبت تئوری و عمل، پساسیاست و نقش آگاهی اجتماعی مردم در بهبود جوامع، مورد بررسی قرار گرفتند.

ابتدا حسینعلی نوذری مسئله «امر» سیاسی، اجتماعی را به سال های بعد از دهه ۶۰ میلادی، و گفتمانی شدن علوم اجتماعی و سیاسی مربوط دانست و گفت: امروزه این گفتمان مطرح است که چرا اساسا به دولت یا حکومت نیاز داریم؟ امر سیاست باید در سایه ضرورت و عدم ضرورت وجود دولت مورد بررسی قرار بگیرد و گرنه تبدیل به بحثی انتزاعی می شود. امروز، امر سیاسی را به لحاظ تبارشناسی و دیرینه شناسی به عصر کلاسیک بر می گردانم، امری که که همواره دغدغه اساسی فلاسفه سیاسی، و یک پرسش واحد بوده است که امروز نیز هم چنان به قوت خود باقی است: چه کسی باید/بهتر است/می تواند حکومت کند؟  این مسئله به ظاهر  بسیار ساده است اما بیانگر دغدغه انسان در ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، دینی، فرهنگی و .... است که مفهوم "قدرت" در کانون آن ها قرار دارد که با حوزه های دیگر امر سیاسی، کنش، فعالیت و هویت سیاسی مرتبط است.

او  سئوال چه کسی باید بر اریکه قدرت تکیه کند و توزیع یا انباشت و اعمال قدرت را تجربه کند؟  را سئوالی دانست که گرچه تجریدی به نظر می رسد، اما با زندگی روزمره سر و کار دارد.

نوذری در ادامه توضیح داد:پاسخ این سئوال بسته به نظریه ای است که به آن پاسخ، و مشروعیت را به مفهوم خاصی می دهد که بر همان اساس، دارای عواقبی نیز هست. قدیمی ترین پاسخ به این سئوال، نظریه های دینی هستند که از زمان به وجود آمدن اولین شهرها در ایران، یونان، روم و مصر باستان مطرح شده اند. در این نظریه ها، حکومت قدسی، و حقی الهی است که مشروعیت آن نیز از قدسی بودن آن ناشی می شود. تلاش بشر همواره بر این بوده است که قدسی بودن حکومت را به مناسبات عادی تقلیل دهد.

وی افزود: رویکرد دیگری که سابقه ای طولانی دارد و در راستای نظریه حق الهی است، نظریه قدرتمندان است که از قرار گرفتن قدرت به عنوان امر سیاسی در کانون مسائل سیاسی، واهمه ندارد. در این نظریه، داعیه قدرت بر یک مفهوم اساسی است: قدرتمند به حق است. از قرن ۱۴ میلادی به بعد، قراردادهای وضع شده توسط مردم مطرح می شوند، یعنی آن چه می تواند جای اراده الهی یا اراده قدرتمندان  را بگیرد، اراده اجتماعی است که از آن قرائت های مختلفی وجود دارد.

این پژوهشگر حوزه علوم سیاسی هم چنین گفت:هابز با مطرح کردن لویاتان-استعاره های دینی در فلسفه های دینی بسیار به کار می روند- معتقد است از آن جا که بشر به شکل طبیعی با مسائل اجتناب ناپذیری مواجه است، باید عاملی از بیرون بر او اعمال کنترل کند. بنابراین ضرورت وجود دولت را بر می شمارد که وظیفه اصلی آن، برقراری امنیت، و بعد عدالت است، که با چنین شرایطی، مردم نمی توانند ضد دولت شورش کنند. اما جان لاک نظر متفاوتی دارد که دولت ها با رضایت، و نه با زور، روی کار می آیند، بدین معنی که او معتقد است قدرت می تواند به گروهی از مردم داده، و از آن ها بازخواست شود.

در ادامه، مجید کمالی یکی از مسائل قابل توجه در اندیشه هابر ماس را نسبت تئوری و عمل دانست و گفت: نظریه و عمل دو نوع حیات هستند که در اندیشه هابر ماس، هیچ کدام تابع دیگری نیست، بلکه با یکدیگر توازنی را ایجاد کرده اند. رسیدن به چنین هارمونی صرفا فلسفی نیست بلکه به شکل تاریخی، از شرایط آلمان برآمده است. اندیشه های هابر ماس نیز گرچه داعیه جهان شمول بودن دارد، کاملا بومی است.

کمالی هم چنین یکی از مولفه های اصلی تفکر  هابر ماس را مرتبط کردن اندیشه سیاسی به حوزه زبان دانست و یکی از مولفه های تفکر هابر ماس را رهایی عقل برشمرد و بیان کرد که این فیلسوف زمینه گذر سلیقه شخصی به عمومی را فراهم کرد.

کمال پولادی، نویسنده کتاب از دولت اقتدار تا دولت عقل ضمن بیان این که بین عقل سیاسی و امر سیاسی در نظریه هابر ماس تقابل وجود دارد گفت: اگر به امر سیاسی به مفهومی که اشمیت به عنوان نظریه پرداز امر سیاسی به کار برده است به نظریه های هابر ماس، به ویژه نظریه دموکراسی او نگاه کنیم، متوجه تضادی می شویم که جای بحث دارد. واژه امر سیاسی و تمایز آن با سیاست، بحثی است که اشمیت، متفکری مطرح می کند که در زمان اوج فعالیت نازی ها، به آن ها می پیوندند. او زمانی نظریه خود را مطرح کرد که لیبرالیسم سخت مورد هجمه بود. امر سیاسی همواره امر منازعه، یا دوست/دشمن است، در حالی که لیبرالیسم به اجماع اعتقاد دارد.

این پژوهشگر نتیجه گیری کرد: در مورد امر سیاسی نیز نظر واحدی وجود ندارد و ما وارد دوران پساسیاسی شده ایم که سیاست به معنای منازعه گروه ها، سازمان ها و ستادهای سیاسی و.... روز به روز بیشتر معنای خود را از دست می دهد. در حال حاضر به سمت دوره ای پیش می رویم که مسائلی که قبلا شخصی تلقی می شد ،به  امر سیاسی تبدیل شده اند.

در نهایت، محمد میلانی به نقش مردم در امر سیاسی اشاره کرد و گفت: نگاه مردم به مفهوم فعل و امر سیاسی است که تعیین می کند رفتار دولتمردان به چه شکل باشد. اگر نگاه جامعه، نگاه پخته و کاملی نباشد و مردم با مفهوم فعل سیاسی آشنایی نداشته باشند، به همان میزان یک سیاستمدار به خود اجازه می دهد تا تمام اعمال خود را با فساد پیش ببرد و عکس این موضوع نیز صادق است.  سواد سیاسی- اجتماعی مردم امروزه به عنوان یک شاخص در کشورهای در حال توسعه مطرح است که نشان می دهد شناخت مردم تا چه حد می تواند تاثیر گذار باشد. کشورهایی به مدرنیته رسیده اند که توانسته اند مسئله امر سیاسی را برای خود حل کنند.