شناسهٔ خبر: 59672 - سرویس دیگر رسانه ها
نسخه قابل چاپ

یادی از عبدالهادی حائری، تاریخ‌دان پارسی‌گوی معاصر

همزمان با سالروز درگذشت «عبدالهادی حائری»، مولف و مورخ معاصر، خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) زندگی و کارنامه علمی او را به همراه کتابشناسی مهم‌ترین آثارش مرور کرد.

یادی از عبدالهادی حائری، تاریخ‌دان پارسی‌گوی معاصر

به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ عبدالهادی حائری، فرزند میرزا احمد حائری و نوه دختری عبدالکریم حائری یزدی مؤسس حوزه علمیه قم، یک سال و نیم پیش از رحلت جد بزرگوار خود، در سال ۱۳۱۴ در قم دیده به جهان گشود.

وی از کودکی به آموزش قرآن و خط و مشق در مکتب‌خانه پرداخت و پس از آن پدرش دروس مقدماتی عربی را به او آموخت. حائری به سبب تنگدستی پدر و نیز مخالفت‌های سرسختانه وی با نظام آموزش و پرورش، به مدرسه نرفت و چندی بعد، به نوشته خودش، چون پدرش او را بی‌استعداد می‌دانست، به پارچه‌بافی گمارده شد.

عبدالهادی حائری در سال ۱۳۲۸ در پی آشنایی با چند نوجوان هم‌سن و سال خود به ادامه تحصیل علاقمند شد و توانست در عین اشتغال به پارچه‌بافی، به صورت متفرقه درس بخواند و دوره شش ساله ابتدایی را در یک سال تحصیلی طی کند.

وی در ۱۳۲۹ در کتابخانه‌ای در قم به عنوان کتابدار روزمزد مشغول به کار شد و از این رهگذر با مطبوعات و دیدگاه‌های سیاسی و شیوه‌های نویسندگی و مباحث گوناگون فکری و ایدئولوژیک آشنا شد. این امر در شکل‌گیری اندیشه وی تأثیر اساسی داشت تا بدانجا که از همان زمان به فعالیت‌های قلمی در روزنامه‌ها و مجلات شهر قم و سپس تهران پرداخت.

حائری در سال ۱۳۳۶ وارد دانشگاه تهران شد؛ پس از اخذ لیسانس در سال ۱۳۴۳ با به دست آوردن یک بورس دانشگاهی به کانادا رفت و در آنجا به اخذ دکترای تاریخ نائل شد ( سال ۱۳۵۲). وی سپس به مدت چهار سال در دانشگاه کالیفرنیا در برکلی به عنوان استادیار به تدریس پرداخت و در سال ۱۳۵۷ به ایران بازگشت و با عنوان دانشیار در گروه تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی، به تدریس تاریخ مشغول شد.

پس از انقلاب فرهنگی و بسته‌شدن دانشگاه‌ها، در کمیته پژوهشگران وزارت علوم به کار خود ادامه داد و پس از بازگشایی دانشگاه‌ها نیز به کار تدریس ادامه داد و یک سال بعد هم به مرتبه استادی دست یافت و در سال تحصیلی ۱۳۷۱-۱۳۷۰ به مقام استاد نمونه کشوری نایل آمد.

حائری در سنین اوج پختگی علمی و در شرایطی که سخت شیفته و درگیر کارهای آموزشی و پژوهشی بود و به تربیت نسلی از دانشجویان جوان همت گمارده بود، به بیماری سخت و درمان‌ناپذیر سرطان دچار شد. برای معالجه مدتی راهی کشور اتریش شد و پس از بازگشت، چندی را نیز در مشهد زیر نظر پزشکان قرار داشت. سرانجام به سبب این بیماری در ۲۳ تیرماه ۱۳۷۲ دیده از جهان فرو بست.

تقابل اندیشه اسلامی و دینی با فرهنگ و تمدن غرب، بیشترین مشغله ذهنی عبدالهادی حائری را شکل می‏‌داد و در این زمینه مطالعات زیادی انجام داد و کتاب‏‌ها و مقالات متعددی به زبان‏‌های گوناگون به رشته تحریر درآورد؛ نخستین تکاپوهای قلمی حائری، در زمینه ادبیات و مسائل سیاسی و اجتماعی و دینی بود، اما بعدها مشخصاً به کار در عرصه تاریخ پرداخت و چندین کتاب و بیش از شصت مقاله تألیف کرد.

حائری‌ از نمایندگان برجسته نسل جدید مورخان ایرانی است که متأثر از تحولات معرفتی و روش‌شناسی رایج در غرب هستند. صراحت بیان، دقت و بهره‌گیری از منابع متنوع و گسترده مراکز اسناد کشورهایی مانند آمریکا و انگلستان و نیز کتابخانه‌های معتبر دنیا و همچنین روش‌مندی او در بررسی تحولات تاریخی، جایگاه ممتازی به آثار پژوهشی او بخشیده است.

به مناسبت فرارسیدن سالروز درگذشت این نویسنده، پژوهشگر و مورخ معاصر، در زیر اطلاعات کتابشناسی مهم‌ترین آثار وی مرور شده است.

نخستین رویارویی‌های اندیشه‌گران ایران: با دو رویه تمدن بورژوازی غرب
نویسنده: عبدالهادی حائری، موسسه‌ انتشارات‌ امیرکبیر، ۶۴۰ صفحه، وزیری (گالینگور)، چاپ ۶ سال ۱۳۹۴، ۱۰۰۰ نسخه، ۳۵۰۰۰۰ ریال

تاریخ الحرکات و النشاطات الماسونیه فی العالم الاسلامی
نویسنده: عبدالهادی حائری: مترجم: علی اسدی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، ۲۱۶ صفحه، وزیری (شومیز)، چاپ ۲ سال ۱۳۹۳، ۱۰۰۰ نسخه، ۸۵۰۰۰ ریال

تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق
نویسنده: عبدالهادی حائری، موسسه‌ انتشارات‌ امیرکبیر، ۴۰۰ صفحه، وزیری (شومیز)، چاپ ۵ سال ۱۳۹۲، ۱۰۰۰ نسخه، ۱۱۲۰۰۰ ریال
 
آزادی‌های سیاسی و اجتماعی از دیدگاه اندیشه‌گران

نویسنده: عبدالهادی حائری، جهاد دانشگاهی (دانشگاه فردوسی مشهد)، ۲۸۶ صفحه، وزیری (شومیز)، چاپ ۱ سال ۱۳۷۴، ۳۰۰۰ نسخه.

آنچه گذشت ... نقشی از نیم قرن تکاپو
مترجم: عبدالهادی حائری، معین، ۲۰۸ صفحه، وزیری، چاپ ۱ سال ۱۳۷۱.

ایران و جهان اسلام پژوهش‌هایی تاریخی پیرامون چهره‌ها، اندیشه‌ها و جشن‌ها
نویسنده: عبدالهادی حائری، آستان قدس رضوی، موسسه چاپ و انتشارات، ۲۸۱ صفحه، چاپ ۱ سال ۱۳۶۹، ۳۰۰۰ نسخه.

تاریخ جنبش‌ها و تکاپوی فراماسونگری در کشورهای اسلامی
نویسنده: عبدالهادی حائری، آستان قدس رضوی، موسسه چاپ و انتشارات، ۲۵۱ صفحه، چاپ ۱ سال ۱۳۶۸، ۵۰۰۰ نسخه

نخستین سمینار بررسی تحلیلی موانع و عوامل موثر در پیشرفت‌های فرهنگی ...
نویسنده: عبدالهادی حائری، مجتمع آموزش عالی بیرجند، ۴۶۶ صفحه، وزیری، چاپ ۱ سال ۱۳۶۶، ۱۰۰۰ نسخه

همگامی ایران و لیبی بر ضدامپریالیسم: دو سند تاریخی
نویسنده: عبدالهادی حائری، آموی، ۶۴ صفحه، چاپ ۱ سال ۱۳۶۰،

در پایان این گزارش مروری می‌کنیم اثری را که در سال‌های اخیر پیرامون این مورخ بزرگ معاصر منتشر شده است.
 


 

زندگی، آثار و اندیشه‌های تاریخ‌نگارانه دکتر عبدالهادی حائری 
نویسنده: حجت فلاح‌توتکار، پژوهشکده تاریخ اسلام، ۳۲۴ صفحه، وزیری (شومیز)، چاپ ۱ سال ۱۳۹۵، ۱۰۰۰ نسخه، ۲۰۰۰۰۰ ریال

این کتاب دربردارنده زندگی و شیوه تاریخ‌نگاری دکتر عبدالهادی حائری (۱۳۱۱- ۱۳۷۲) و در سه فصل تنظیم شده است:

در فصل اول به زندگی عبدالهادی حائری پرداخته شده است. او زندگی پرفراز و نشیبی در پرحادثه‌ترین روزگاران تاریخ معاصر ایران داشته است. در این بررسی تلاش شده بر بنیاد روشی عین‌گرا تاریخی او یا به تعبیر نگارنده روش‌شناسی انتقادی یا دیالکتیک عین و ذهن، زندگی او در متن رویدادها مطالعه شود.

در فصل دوم به تبیین ویژگی‌های روش‌شناسی او پرداخته شده و بر بنیاد دریافتی که نگارنده از روش‌شناسی او داشته است، اصول روش‌شناسی و نیز واحد مطالعاتی او روشن شده است.

در فصل سوم برای روشن‌شدن و بازنمودن بیشتر روش‌شناسی او و نوآوری‌های پژوهشی‌اش، به بررسی تک‌تک آثار تاریخ‌نگارانه او بر اساس تاریخ پراکنده شدن آنها پرداخته شده است.

در دو ضمیمه‌ای که آورده شده، ابتدا سال‌شمار زندگی و سپس آثار او بیان شده است.

نظر شما