فرهنگ امروز/ سارا فرجی: چندی پیش در رسانه‌های داخلی و خارجی خبری مبنی بر درگذشت لوئیجی دی مارتینو منتشر شد؛ کسی که در سال‌های اخیر در ایتالیا او را با نام عمار می‌شناسند و برای شیعیان ایتالیا لقب «پدر شیعیان ایتالیا» را گرفته است. لوئیجی دی مارتینو در سال ۱۹۸۳ مسلمان شیعه شد و برای خود نام اسلامی عمار را برگزید. پس از مسلمان شدن وی، همسر و دو فرزندش نیز مسلمان شدند. این خانواده مسلمان ایتالیایی، فعالیت‌های بسیاری در جهت معرفی و آشنایی اسلام انجام دادند که ساخت حسینیه و انتشار نشریه‌ای با نام «اسلام ناب» از جمله این فعالیت‌ها بود. عمار روز جمعه ۲۰ دسامبر ۲۰۱۹ (۲۹ آذر ۱۳۹۸) در سن ۸۱ سالگی درگذشت.

پس از درگذشت وی، مجمع جهانی اهل بیت (ع) مراسم بزرگداشتی برای وی برگزار کرد که در آن جمعی از دوستان لوئیجی دی مارتینو که با وی در ایتالیا معاشرت و حشر و نشر داشتند حضور داشتند و خاطراتی را تعریف می‌کردند. پس از برگزاری مراسم سراغ دو نفر از دوستان نزدیک عمار رفتیم تا بیشتر درباره او بدانیم.

علی مسافری، یکی از اعضای انجمن اسلامی فارغ التحصیلان و دانش آموختگان ایتالیا از دوستان صمیمی و نزدیک مرحوم عمار بود که دی مارتینو نزد وی به دین اسلام مشرف شده بود.

وی در خصوص شیوه آشنایی اش با عمار دی مارتینو گفت: بنده آذرماه در سال ۱۳۵۶ برای ادامه تحصیل به ایتالیا اعزام و در آنجا با انجمن اسلامی آشنا شدم و در تمام ۱۸ سالی که ایتالیا بودم افتخار این را داشتم که در کنار برادران انجمن حضور داشته باشم. در سال ۱۹۸۳ بنده برای اولین بار در شهر ناپل که تحصیل می‌کردم، افتخار آشنایی با آقای لوئیجی دی مارتینو را پیدا کردم. در همان سال‌ها یک روز در سلف ناهارخوری بنده و یکی از دوستانم مشغول بحث بودیم که دوست من پیشنهاد داد که می‌خواهد بنده را با یک نفر آشنا کند و دفعه بعد دوست من (که اتفاقاً ایشان هم بعداً شیعه شد و علی نام گرفت)، آقای عمار را همراه خودش آورد و این اولین دیدار بنده با آن مرحوم بود. وقتی صحبت‌هایمان شروع شد، پس از ساعتی متوجه شدم که این آدم، خودساخته و با سواد است و خیلی خوب هم تاریخ می‌داند، ضمن اینکه از علاقمندان و طرفداران پروپا قرص امام خمینی (ره) بود و حقانیت امام را باور کرده بود.

دی مارتینو اسلام را با تحقیق و مطالعه انتخاب کرد

مسافری افزود: آقای لوئیجی شغلشان معلمی بود و اتفاقاً از معلم‌های خوب شهر هم بودند. ایشان عشق و علاقه زیادی به یادگیری و دانستن درباره اسلام داشتند، من هم وقتم را به خواسته ایشان در اختیارشان قرار دادم. تاجایی که علم من اجازه می‌داد به سوالات ایشان با توجه به قرآن و کتب اربعه پاسخ می‌دادم. هرسوالی هم بلد نبودم به کتاب‌ها و تفاسیری که موجود بود رفرنس می‌دادم. متأسفانه در آن سال‌ها ترجمه ایتالیایی از قرآن وجود نداشت و بنده با ترجمه‌ای که در دسترسم بود به سوالات ایشان پاسخ می‌دادم. ایشان با اصول دین آشنایی داشت، ولی در «نبوت» متأثر از تبلیغات سو سده‌های بعد از جنگ صلیبی بود. خلاصه بعد از ۵-۶ ماه بحث و گفتگو به دین اسلام مشرف شدند و نزد بنده تشهد را گفتند. نکته مهم اینکه مرحوم عمار خودش با تحقیقات و مطالعاتش دین اسلام را انتخاب کرد.

ماجرای مسلمان شدن همسر لوئیجی دی مارتینو

این عضو انجمن اسلامی فارغ التحصیلان و دانش آموختگان ایتالیا ادامه داد: همسر ایشان هم که در طول این ۶-۵ ماه اعمال و رفتار عمار را می‌دید و تحت تأثیر قرار گرفته بود، یک شب از من خواستند که بروم آنجا و من با اینکه گفتم امتحان دارم و نمی‌توانم بیایم گفت: من به تو دستور می‌دهم بیایی و من هم قبول کردم و رفتم. به من گفت: من تا حالا گوشت خوک نخوردم چون دوست نداشتم، شراب هم به خاطر بوی بدش نمی خورم. توحید هم قبل از شما قبول داشتم، چون مسیحی بودم. نبوت هم قبول دارم و در این چند ماه که عمار را دیدم باور کردم که رسول‌الله (ص) آخرین پیامبر شماست. معاد هم که قبول داشتم. فقط مشکلم این روسری است که بچه‌ها می‌گویند می‌خواهی چه کار کنی. بعد از این رفتیم نزد سلمان غفاری سفیر کشورمان در آن زمان در واتیکان. ایشان گفتند چون سن همسر عمار بالاست دلیلی ندارد روسری بگذارند و در اسلام مانعی ندارد، ولی با این حال بعد از اینکه تشهد گفتند، روسری را از کیفشان درآوردند و روی سرشان گذاشتند. بعد از این خانم «نه رئه آ دی مارتینو» نام اسلامی «سمیه» را برای خود انتخاب کرد و پس از آن دو فرزندشان هم مسلمان شدند. متأسفانه همسر عمار بر اثر یک حادثه رانندگی در حالی که عازم شرکت در مراسم عاشورایی بود جان باخت.

تأثیر عمار در اروپا بیشتر از شهید آنیلی بود

مسافری تصریح کرد: آن مرحوم برخی اوقات با افراد وهابی که به شدت ضد ایرانی بودند و از سوی رژیم سعودی تزریق می‌شدند، هم مواجه می‌شد، اما ایمان او به مذهب دستخوش این تبلیغات نشد. خانواده عمار دی مارتینو قطعاً اثرات بسیار بیشتری از شهید ادواردو آنیلی در ترویج اسلام داشتند. شهید آنیلی به خاطر تعلقش به یک خانواده معروف و متمول در ایتالیا شهرت جهانی پیدا کرد؛ اما عمار در تمام اروپا اثر گذاشت. اگر امروز عمار دی مارتینو از بین ما رفته است، اما در تمام کشورهای اروپایی «عمار» های دیگری وجود دارند که امید جهان اسلام و تشیع هستند.

تأثیرات رنه گنون بر مسلمان شدن دی مارتینو

سید کاظم ذاکری، رئیس اداره اروپا در مجمع جهانی اهل بیت (ع) از دیگر دوستان عمار دی مارتینو در ایتالیا بوده است که در طول سال‌هایی که در ایتالیا حضور داشته با عمار رفت و آمد و معاشرت داشته است. وی در خصوص چرایی گرویدن عمار به دین اسلام گفت: مرحوم عمار یک بار برای یک نشریه ایتالیایی درباره مسلمان شدن خود گفته بود: «من مسیحی پروتستان معتقدی بودم که عادت به موعظه کردن داشتم. در مقطعی خاص، این مسیر را ترک کردم و شروع به مطالعه آثار بورکات ابولا (Burckardt Ebola) و گنون کردم. این مطالعات، مرا وارد دنیای سیاست کرد، به گونه‌ای که به یکی از گروه‌های راست‌گرا که نماینده‌ای در پارلمان داشت، احساس نزدیکی کردم. من و دوستانم گهگاهی به آلپ می‌رفتیم و هر شب در کنار آتشی جمع می‌شدیم و در مورد زشتی‌ها و بدی‌های جامعه صحبت می‌کردیم، ولی زمانی که به شهر برمی‌گشتیم خودمان رفتارهایی شبیه همان مردم و شاید بدتر از آنان را از خود بروز می‌دادیم. ناگهان فهمیدم تمام مؤلفان نوشته‌های مورد علاقه من به دین اسلام گرویده‌اند. آن موقع مصادف با زمان شکل‌گیری انقلاب اسلامی در ایران بود و از آنجایی که این انقلاب به جای مارکسیسم، با نام خدا و با نام معنویات شکل گرفته بود، به آن علاقه‌مند شدم. من از طریق مرکز فرهنگی کوچکی که در ناپل راه‌اندازی کردم، کم کم شروع به تماس با مسلمانان کردم. در سال ۱۹۸۳ میلادی، کتاب هانری کربن با نام «امام غایب» را خواندم و در همین زمان با چند دانشجوی ایرانی آشنا شدم. این کتاب پرده‌هایی را که جلوی چشمان من کشیده شده بود، پاره کرد و من آئین شیعه را در آغوش کشیدم.

وی افزود: از میان گفته‌های لوئیجی عمار دی مارتینو می‌توان به برخی ازفاکتورهای اساسی درباره راهی که تازه کیشان پیموده‌اند تا به اسلام برسند، دست یافت. از همه جالب‌تر این حقیقت است که او از طریق خواندن آثار نویسندگانی چون رنه گنون (Rene Guenon) و جولیوس ابولا (Julius Ebola) با اسلام آشنا شده است؛ مولفینی که به متفکران سنت گرا معروف و علاقمند به مطالعات عرفانی و پر رمز و راز هستند و هرکدام در دوره‌ای خاص از زندگی خود به اسلام گرویده‌اند. (هرچند مدرکی درباره مسلمان شدن ابولا در دست نیست). بسیاری ازکسانی که با جناح راست همفکری داشتند از علاقمندان مطالعه این قبیل آثار، به ویژه آثار (گنون) بودند، چنان که بسیاری از ایتالیایی‌هایی که به اسلام گرویدند، از گنون به عنوان فردی یاد می‌کنند، که آثارش سبب گرویدن آنان به اسلام شده است. ارجاع به سنتی که فی نفسه هم دینی - عرفانی و هم به نوعی سیاسی است، یکی از اتفاقات رایج در میان ایتالیایی‌های تازه کیشی است که ازجناح راست به جامعه مسلمانان می‌پیوندند. از سخنرانی وی در اوایل بیست سالگی اش در مراسم جشن ولادت حضرت فاطمه (س) به دست می‌آید، این است که تغییر دین وی به اسلام به کمک خواندن نوشته‌های (گنون) بوده است؛ نوشته‌هایی که در آن، جهان مدرن به خاطر فساد و نابودی ارزش‌های انسانی اش به چالش کشیده می‌شود.

پیرو و عاشق امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی ایران بود

رئیس اداره اروپا در مجمع جهانی اهل بیت ادامه داد: یکی از نکات جالب توجه و مهم درباره مرحوم عمار که پیشگام حرکت شیعی معاصر در ایتالیا محسوب می‌شود، این است که او پیرو و عاشق امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی ایران بود. علاوه بر این وی، مؤسس نخستین حلقه و مرکز شیعیان با نام «انجمن اسلامی اهل بیت (ع) ایتالیا (به ایتالیایی: Associazione Ahl-el-Bayt)» در شهر ناپل بود؛ انجمنی که به سرعت به مهمترین مرکز شیعه شناسی در ایتالیا تبدیل شد. در راستای فعالیت‌های عمار در این انجمن، انتشار نشریه «اسلام ناب» به زبان ایتالیایی هم آغاز شد و اولین شماره آن در ماه مبارک رمضان منتشر شد؛ در حالی که فقط شامل دو برگ تایپی بود. اما هفت سال بعد تبدیل به نشریه چاپی ای شد که معمولاً سالی چهار مرتبه چاپ می‌شد و مهم‌تر از همه اینکه این نشریه تبدیل به بولتن رسمی مؤسسه اسلامی اهل البیت در ایتالیا شد؛ تنها مؤسسه‌ای که به عنوان یک مؤسسه بین المللی مطالعات شیعه شناسی، شعبه‌ای در ناپل داشت. این نشریه که با هزینه شخصی عمار منتشر می‌شد، تا همین اواخر (یکی- دوسال پیش) هم منتشر می‌شد، اگرچه دوره انتشار آن مثل قبل مرتب نبود، ولی منتشر می‌شد. این نشریه نقش بزرگی در ترویج آموزه‌های شیعی و آشناسازی ایتالیایی‌ها با دین اسلام با قرائت مکتب اهل بیت (ع) ایفا کرد.

ذاکری در پایان گفت: مرحوم عمار در طول بیش از سی سال فعالیت علمی و فرهنگی و تبلیغی، نقش بسیار مؤثری در رشد اسلام شیعی در میان بومیان ایتالیا ایفا کرد، همچنین به عنوان عضو ایتالیایی مجمع عمومی مجمع جهانی اهل بیت (ع) فعالیت‌های تعیین کننده‌ای در تجمیع و اتحاد پیروان اهل بیت (ع) در کشورش انجام داد. آن فقید، نخستین ایتالیایی شیعه شناخته شده بود و برای شیعیان ایتالیایی که به واسطه او به آئین تشیع گرویدند پدر معنوی محسوب می‌شد. او در عین حال بین مسلمانان اهل تسنن ایتالیا نیز حسن شهرت داشت و همه او را به نام اسلامی‌اش یعنی «عمار» می‌شناختند.

عمار شب و روز برای اسلام کار می‌کرد

حسین مورلی، مدیر مرکز شیعی المهدی (عج) در شهر رم از شیعیان ایتالیا که به واسطه آشنایی اش با عمار دمارتینو مسلمان شده است در خصوص مرحوم عمار دمارتینو به خبرنگارمهر گفت: حدود ۲۰ سال پیش از طریق مجله «اسلام ناب» که توسط مرحوم عمار دمارتینو منتشر می‌شد با ایشان آشنا شدم. در این نشریه مشخصات و راه‌های ارتباطی با وی هم ذکر شده بود؛ در همان زمان، من هم که حدود ۱۸ سال سن داشتم و هنوز دانشگاه نرفته بودم درحال تحقیق و آشنایی درباره دین اسلام بودم. خلاصه با حاج عمار تماس گرفتم و او گفت بیا پیشم و جلسات گفتگوهای ما آغاز شد و من به کمک ایشان مطمئن شدم که دین درستی را انتخاب کردم و مسلمان شیعه شدم.

وی افزود: نه تنها من بلکه خیلی از جوانان ایتالیا از طریق عمار با دین اسلام آشنا شدند و به این دین گرویدند. با اینکه ایشان نه مدرک تحصیلی داشت نه حوزه رفته بود ولی حرف‌هایش در دل و جان ما اثر می‌کرد. بعدها که من در شهر ناپل ایتالیا دانشجو شدم حدود یکسال در خانه عمار با خانواده ایشان زندگی می‌کردم و شاهد سبک زندگی ایشان از نزدیک بودم. این مرحوم شب و روز برای اسلام کار می‌کرد. از طریق تلفن، نامه، انتشار مجله، دیدار حضوری و… همه گونه برای اسلام تلاش می‌کرد و خانه ش به نوعی برای مسلمانان پاتوق شده بود. ایرانی‌ها، لبنانی‌ها و … همگی به منزل ایشان می‌آمدند و مرحوم عمار به خیلی از اینها که حتی جایی برای ماندن نداشتند به صورت موقت اسکان می‌داد برای همین هم در ایتالیا یک نام آشناست و خیلی‌ها او را می‌شناسند. عمار یک مسلمان واقعی بود؛ بارها دیده بودم که با هزینه شخصی خود هتل در شهرهای کوچک و ارزان را رزرو می‌کرد و برنامه‌ها و مراسم مذهبی در آنجا برگزار می‌کرد. مراسمی مثل عاشورا، تاسوعا یا ولادت حضرت فاطمه (س) و امثال اینها. نکته جالب اینکه در این مراسم علاوه بر شیعیان، مسلمانان اهل سنت و حتی غیرمسلمانان هم به این مراسم دعوت می‌کرد.

مدیر مرکز شیعی المهدی (عج) ادامه داد: به خاطر همین خدماتی که عمار به اسلام و مسلمانان می‌کرد، من و خیلی‌های دیگر او را پدر معنوی خود و خودمان را هم به نوعی فرزندان او می‌دانیم. چون تا پیش از او هیچکس در ایتالیا به این اندازه برای معرفی اسلام و شیعیان تلاش نکرده بود. عمار دو پسر و یک دختر دارد که پس از گذشت سال‌ها بعد از مسلمان شدن پدر، یک پسر و یک دختر ایشان به خواسته خود بدون هیچ گونه اجبار و تحمیلی مسلمان شدند و امروز هم خیلی در این حوزه فعال هستند. پسرشان که در مرکز اسلامی لندن مشغول هستند، دخترشان هم در ناپل راه پدر را ادامه می‌دهند. نوه دختری ایشان هم مسلمان شدند و جالب اینکه با سن نسبتاً کمی که دارند (حدود ۱۵-۱۶ سال) در توئیتر وشبکه های اجتماعی فعالیت دینی دارد و مثلاً آموزش خواندن نماز و امثال اینها را آموزش می‌دهد.

مورلی در پایان اشاره کرد: حدود ۴-۵ سال بعد از اینکه مسلمان شدم با حمایت‌های مرحوم عمار توانستیم مرکز شیعی المهدی (عج) را در شهر رم تأسیس کنیم. ریاست این مرکز به عهده شیخ عباس دی پالما است که ایشان هم با مرحوم عمار معاشرت و ارتباط داشتند. شیخ عباس تنها شیخ یا حجت الاسلام شیعی در ایتالیاست که حوزه رفته و تحصیلات حوزوی دارد. در این مرکز علاوه بر برگزاری مراسم مذهبی در مناسبت‌های مذهبی ماه محرم و ماه رمضان کتاب‌های مرجع و مهم دین اسلام را هم به زبان ایتالیایی چاپ می‌کنیم به عنوان مثال، تاکنون نامه‌های امام علی به مالک اشتر، چند کتاب از آثار شیخ صدوق، آثار آیت الله مکارم شیرازی، علامه طباطبایی، امام خمینی (ره) و.. را در این مرکز چاپ و ترجمه کرده‌ایم. چندی پیش هم در مراسم افتتاح مرکز جدید شیعی المهدی (عج) برای مرحوم عمار مراسم بزرگداشتی برگزار کرده بودیم و از ایشان به پاس فعالیت‌های دینی شأن تقدیر کردیم. اخیراً هم مراسم بزرگداشتی برای سردار حاج قاسم سلیمانی در مرکز برگزار کردیم که درآن شیخ عباس، رئیس مرکز هم سخنرانی کرد.

مهر