فرهنگ امروز/ آیدا مطلق: یکی از تجربه‌های موفق بخش خصوصی در مطبوعات تولد روزنامه «خبر ورزشی» بود. این روزنامه توانست در مدت کوتاهی به تیراژ قابل‌توجهی دست یابد و با شیوه توزیع مناسبی به سرعت خود را در معرض خرید مردم و علاقه‌مندان به ورزش قرار دهد. گرچه امتیاز مجموعه مطبوعاتی خبر به «واحدی‌پور» تعلق داشت که در فارس «خبر جنوب» را منتشر می‌کرد اما تولد و موفقیت «خبر ورزشی» مرهون طراحی و مدیریت «حجت‌الله جیرودی» بود. او با هدف‌گذاری دقیق محتوایی را تولید می‌کرد که مخاطب آن را جست‌وجو می‌کرد و برایش حاضر بود هم انتظار بکشد و هم بهای لازم را بپردازد. برای نمونه «حجت‌الله جیرودی» در جریان جام جهانی 1998 فرانسه علاوه بر تیم خبرنگارانی که به فرانسه اعزام کرده بود به‌طور خاص حاشیه‌های بازی‌ها را هم از خبرگزاری رویترز اشتراک گرفته بود تا محصولی به مخاطب ارایه کند که جذاب‌تر و هیجان‌انگیزتر از سایر روزنامه‌ها باشد. حالا او که یکی از پیشکسوتان مطبوعات به شمار می‌آید درباره وضعیت قیمت‌گذاری و فروش روزنامه‌ها می‌گوید: «قیمت‌گذاری‌ها در گذشته صد در صد درست‌تر و بهتر از امروز انجام می‌شد؛ به دلیل اینکه ثبات قیمت از حالا بهتر بود.» منظور او البته از گذشته، تا همین 10 سال پیش است. یعنی زمانی که افت و خیزهای اقتصادی تا این اندازه شدید نبود، شبکه‌های اجتماعی جای روزنامه‌ها را تنگ نکرده بودند، دست و بال واحدهای اقتصادی برای چاپ آگهی در روزنامه‌ها باز بود و... جیرودی همچنین توضیح می‌دهد: «آن چیزی که امروزه روی قیمت‌گذاری تاثیر بسزایی دارد، موادی است که برای چاپ مصرف می‌شود زیرا در حوزه چاپ موادی مانند زینک، کاغذ، مرکب و از این قبیل تجهیزات که در صنعت چاپ مصرف می‌شود، همه وارداتی هستند؛ یعنی این مواد باید با ارز وارد شوند و در حال حاضر همان‌طورکه همه می‌دانیم اوضاع ارزی کشور با نوسانات شدیدی مواجه است و این وضعیت تاثیر خود را روی روزنامه و قیمت آن نیز گذاشته است.» اگر چند سال عقب برویم، آن وقت با صف مخاطبان جلوی دکه‌های روزنامه‌فروشی روبه‌رو می‌شویم که هنوز هم برای اهالی مطبوعات مثل یک حسرت بزرگ است. شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید آن روزها قیمت‌گذاری روی روزنامه‌ها به شکلی انجام می‌شد و تابع چه شرایطی بود و چه شد که برخی روزنامه‌ها در آن سال‌ها به بنگاه‌های اقتصادی بزرگی تبدیل شده بودند. گفت‌وگوی ما را با حجت‌الله جیرودی بخوانید.
با توجه به سابقه‌ای که شما در زمینه توزیع و نرخ‌گذاری مطبوعات دارید توضیح دهید قیمت‌گذاری نهایی یک روزنامه به چه چیزهایی بستگی دارد؟
آن چیزی که امروزه روی قیمت‌گذاری تاثیر بسزایی دارد، موادی است که برای چاپ مصرف می‌شود زیرا در حوزه چاپ موادی مانند زینک، کاغذ، مرکب و از این قبیل تجهیزات که در صنعت چاپ مصرف می‌شود، همه وارداتی هستند؛ یعنی این مواد باید با ارز وارد شوند و در حال حاضر همان‌طورکه همه می‌دانیم اوضاع ارزی کشور با نوسانات شدیدی مواجه است و این وضعیت تاثیر خود را روی روزنامه و قیمت آن نیز گذاشته است. سال‌های گذشته حرف‌هایی در رابطه با ارز نیمایی، وارداتی و ... بود اما متاسفانه هیچ‌کدام از آنها به واقعیت منجر نشد و چاپخانه‌ها مجبور شدند تمام مواد خود را با ارز آزاد وارد کنند.
الان هم با توجه به شرایطی که رایج و حاکم است، نرخ ارز روز به روز افزایش پیدا می‌کند و این نرخ‌گذاری‌ها به دلیل اینکه تابع ارز و کالاهای وارداتی است، نمی‌توان قیمت مشخصی را برای مواد لازم و درنتیجه قیمت نهایی تولید در نظر گرفت؛ مثلا ما زینک را وارد می‌کنیم ورقی فلان‌قدر اما شما تنها تا 2 ماه آینده می‌توانید از این زینک با آن قیمتی که تهیه کرده‌اید، استفاده کنید. چون هر روز قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند و فردا باید گران‌تر بخرید. روزنامه‌هایی هم که چاپخانه ندارند، باید در چاپخانه‌های خصوصی چاپ شوند و همین باعث می‌شود برای قیمت‌گذاری بیشتر دچار مشکل شوند.
چه کسی یا چه کسانی در این زمینه قیمت‌گذاری می‌کنند؟
اتحادیه چاپخانه‌داران است که قیمت‌گذاری می‌کند و این اتحادیه هم معیار قیمت‌گذاری را براساس چیزهایی در نظر می‌گیرد که در ابتدا به آن اشاره کردم؛ یعنی بر مبنای واردات که خود واردات هم بر مبنای میزان ورود و خروج ارز انجام می‌شود.
شما از سال‌ها پیش در این زمینه فعالیت دارید، به نظر شما قیمت‌گذاری‌ها در گذشته به شکل صحیح و درست‌تری انجام می‌شد یا حالا؟
قیمت‌گذاری‌ها صد در صد در گذشته درست‌تر و بهتر بود؛ به دلیل اینکه ثبات قیمت از حالا بیشتر بود. البته گذشته‌ای که می‌گویم منظورم حداقل 10 سال پیش است چون از زمانی که جناب روحانی آمدند نوسانات بیشتر شده است. قبل از آن کم و بیش ثبات قیمتی وجود داشت و ارز هرروز دچار نوسانات نمی‌شد، هر از گاهی یعنی 6 ماه یکبار یا سالی یکبار چنین نوساناتی پیش می‌آمد. در نتیجه قیمت‌گذاری‌ها نیز به شکل درست‌تری انجام می‌شد.
به نظر شما قیمت به تعداد صفحه و تیراژ هم ارتباطی دارد یا خیر؟
این به شرایط اقتصادی ناشر روزنامه‌ها مربوط می‌شود. روزنامه‌ها سه بخش هستند بخشی از آنها روزنامه‌های دولتی، بخشی روزنامه‌های حزبی و بخشی هم روزنامه‌های آزاد. روزنامه‌های دولتی مانند روزنامه ایران، همشهری، جام جم و آنهایی که از امکانات دولت یا حاکمیت به شکلی بهره‌مند هستند و طبیعتا آنها ضوابط خاص خودشان را هم دارند. روزنامه‌های حزبی که وابسته به احزاب هستند و به دلایل اینکه مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حزب خودشان را پیش می‌برند، خیلی درگیر قیمت فروش نیستند؛ یعنی فقط درگیر انتشار هستند و روزنامه و مجلات آزاد که اینها تابع مقررات بازار عرضه و تقاضا هستند و در نوسانات مختلف دچار مشکلات اساسی می‌شوند. نمونه‌ای از روزنامه‌های خصوصی «اعتماد»، شرق و آفتاب یزد است که تابع بازار عرضه و تقاضا هستند و باید اقتصاد خود را بر پایه فروش روزنامه و جذب آگهی پیش ببرند. البته باید بگویم متاسفانه آنها هستند که بیشترین صدمه را در حال حاضر می‌بینند.
چرا برخی روزنامه‌های سراسری در شهرستان‌ها و استان‌های دیگر ارزان‌تر هستند درحالی که هزینه توزیع بالاتر می‌رود؟
تا زمانی که من متولی شرکت نشرگستر بودم قیمت‌ها در سراسر کشور یکسان بود و قیمت‌گذاری‌هایی که در تهران روی روزنامه‌ها انجام می‌شد، در سراسر کشور همان را اعمال می‌کردند. اما حالا از شرایطی که شما می‌گویید بی‌خبر هستم چون دیگر در شرکت پخشی که گفتم مسوولیتی ندارم.
آیا برای روزنامه‌های داخلی سیستم توزیعی هم در خارج از کشور داشته‌ایم؟ تا جایی که می‌دانم یکی، دو روزنامه سال‌های گذشته چنین سیستمی داشته‌اند. اگر اطلاعی در این زمینه دارید، توضیح دهید. قیمت‌گذاری در این شرایط به چه شکلی است؟
بعید می‌دانم در حال حاضر ما در خارج از کشور ارسال و فروشی داشته باشیم. زمانی که من در شرکت نشرگستر بودم فقط ارسال به امارات داشتیم و مدت خیلی کوتاه در آلمان و جاهای دیگر که در نهایت متوقف شد. اما زمانی که برای امارات روزنامه ارسال می‌کردیم یکسری هزینه‌های مضاعف مانند گمرک، حمل و نقل و سایر چیزهای دیگر هم داشتیم. با این همه ما در امارات این روزنامه‌ها را دو درهم قیمت‌گذاری کرده بودیم که تفاوت آنچنانی با قیمت همان روزنامه در کشور خودمان نداشت؛ یعنی یک درهم آن زمان اگر 250 تومان بود، دو درهم 500 تومان می‌شد و در تهران همان روزنامه 300 تومان قیمت‌گذاری شده بود. می‌خواهم بگویم تفاوت آنچنانی نداشت. آنجا هم همان شرکت‌های پخش قیمت‌گذاری می‌کنند.
نظر شما