نام کتاب: سیری در تاریخ روشنفکری در ایران و جهان

نویسنده: رضا داوری‎اردکانی

ناشر: انتشارات سخن

چاپ: اول ۹۲

تعداد صفحات: ۳۸۸

قیمت: ۱۹۵۰۰۰ ریال

در پنجاه سال اخیر در باب روشنفکری و کار و بار روشنفکران بسیار گفته و نوشته‎اند؛ بعضی از این نوشته‎ها گزارش پژوهش است و در بعضی دیگر روشنفکری نقد شده است. این دفتر کم‎تر صورت گزارش دارد و بیش‎تر متضمّن نقد و نقادی است، اما در این نقد و نقادی غرض مخالفت و موافقت و ذکر حسن و عیب نبوده است. این‎که روشنفکران خدمت کرده‎اند یا خیانت یک بحث است و درک و بیان تاریخ پدید آمدن روشنفکری و امکان‎ها و توانایی‎های روشنفکران و مقام و اثر ایشان در تاریخ بحث است. این نوشته در حقیقت گزارش پدید آمدن روشنفکری و ظهور روشنفکران در مرز میان تفکر و ادب و هنر از یک سو و سیاست از سوی دیگر – و احیانا در قلمرو پراکسیس مارکس – و چگونگی ادای وظیفه‎ی روشنفکری و افول و پایان یافتن تاریخ آن است. پیداست که در شرح تاریخ روشنفکری تفاوتی میان اروپا و امریکای متجدد و کشورهایی که تجدد را از اروپا اخذ کرده‎اند، وجود دارد، این دو صورت روشنفکری لااقل در ظهور و از حیث عملکرد تفاوت‎ها دارند. در فصول این اثر به این تفاوت کم و بیش توجه شده است.

مطلب دیگری که در این کتاب عنوان شده است و به آن پرداخت می‎شود، تمییز میان منورالفکری و روشنفکری است. همه‎ی نویسندگانی که در باب روشنفکری قلم زده‎اند این دو را یکی دانسته‎اند و بعضی حتا مرزی میان دانش و فلسفه و حکمت و شعر و سیاست با روشنفکری قائل نشده‎‎اند. منورالفکری ناظر به قوام تجدد و طراحی جهان متجدد است؛ اما روشنفکری در زمانی به وجود می‎آید که در راه تحقق این طرح در عمل و سیاست مشکلاتی پیدا می‎شود که در آغاز دیده نشده است. روشنفکر پدید آمدن این مشکلات را به قصور سیاست و سیاستمداران باز می‎گرداند و رعایت اصول آزادی و عدالت و پای‎بندی به حقیقت را یادآوری می‎کند. و ...

کتاب حاضر در ۹ فصل مطالب را دسته‎بندی شده است؛ «کانت و منورالفکری»، «منورالفکری چیست؟»، «دانشمند، سیاست و حقیقت»، «قوام روشنفکری در جهان و ورود و سیر آن در ایران»، «معنای روشنفکری»، « وضع روشنفکری و روشنفکران در شش دهه‎ی اخیر»، « نظری به روشنفکری دینی»، «روشنفکری در بحران» و بالاخره «خاتمه و نتیجه».