زینب زادسر*

مفهوم «سبک زندگی» طی چند دهه اخیر، صاحب نظران عرصه های گوناگون از جمله جامع شناسی را به خود مشغول کرده است. افراد از لحاظ حرفه، حیثیت و نفوذ، قدرت، عادت، علاقه و خصیصه های فرهنگی با یکدیگر تفاوت دارند؛ از این رو ضرورتاً سازمان و فعالیت های گروهی و الگوهای زندگی روزانه به شیوه ها و سبک های مختلف زندگی تقسیم می شود. تحولات دهه های اخیر، چه در زمینه های فرهنگی و چه در عرصه های ساختاری به تعدد، تنوع و گاه تعارض سبک های زندگی منجر شده است. سبک های زندگی، الگوهایی برای روش زیستن هستند که خطوط و نقوش کلی تمایز ساخت یافته طبقاتی را آشکار می نماید. غالباً این مفهوم در ارتباط با مفاهیم دیگر جامعه شناختی از قبیل طبقه، قشربندی، تولید، مصرف، و هویت مورد بررسی و مطالعه قرار می‌گیرد.
از دیدگاه جامعه شناختی، کاهش نظارت های اجتماعی چهره به چهره، تنوع خاستگاه های منطقه ای و قومیتی، امکانات بیشتر برای تحرک اجتماعی عمودی و افقی، کاهش وابستگی های انتسابی فرهنگی، خانوادگی و مکانی، امکانات گسترده تر دسترسی به فرهنگ‌های متنوع، از جاکندگی فرهنگی، شدت روزافزون برخوردهای فرهنگی، دلزدگی و بیقراری انسان کلان‌شهری، و نیاز وی به نظام ها و سازوکارهای تسلی بخش و غیره از جمله عوامل گسترش تنوع فرهنگی و سبک زندگی در کلان شهر است. (شالچی،۱۳۸۱)

تعریف سبک زندگی

سبک زندگی مفهومی است که با انتخابی شدن زندگی روزمره معنا می یابد. برخلاف جوامع سنتی، در جامعه معاصر به واسطه اهمیت خود و مسئولیت شخصی و ظهور جامعه  مصرفی در زندگی قدرت انتخاب نیز بیشتر شده است. بنابراین، پدیده اجتماعی سبک های زندگی از اجزای سازنده تحولات مدرنیته تلقی می گردد؛ زیرا سبک های زندگی بازنمودی از جستجوی هویت و انتخاب فردی است. به‌علاوه این موضوع از چنان قابلیتی برخوردار است که می تواند ابعاد مختلف مدرنیته را معرفی نماید. در دنیای امروز مفهوم سبک زندگی راهی برای تعریف ایستارها، ارزش ها و همچنین نشانگر ثروت و موقعیت اجتماعی افراد است. مطالعات سبک زندگی از این جهت اهمیت دارد که شیوه های ارتباط و پیوند اجتماعی حاصل از فرایندهای فرهنگی و اقتصادی مدرن را آشکار می‌سازد.
به طورکلی، در بررسی تعاریف موجود درباره  سبک زندگی با دو رویکرد اصلی مواجه می شویم: گروهی که سبک زندگی را مجموعه  رفتارهای عملی و آنچه در زندگی اجتماعی افراد به صورت عینیت افته مشاهده می شود، می دانند و گروه دوم ارزش ها و نگرش ها را نیز در زمره  سبک زندگی می دانند. در این پژوهش تعریف فاضلی (۱۳۸۲، ص۵۷) را مبنا قرار می دهیم «سبک زندگی مجموعه  رفتاری در حوزه مصرف فرهنگی و مادی زندگی اجتماعی است که در عرصه  عمل محقق شده و قابل مشاهده  است.»

* کارشناس ارشد مطالعات زنان

منبع: مهرخانه