به گزارش فرهنگ امروز به نقل از فرهیختگان:

 اتابکی، پژوهشگر و زبان‌شناس از کشف و خوانش دومین کتیبه «پهلوی کتابی» از دوره ساسانی در محوطه نقش رستم و در پشت آرامگاه خشایارشا هخامنشی، خبر داد.

ابوالحسن اتابکی روز جمعه به رسانه‌ها گفت: این کتیبه «پهلوی کتابی» از دوره ساسانی در محوطه نقش رستم و در پشت آرامگاه خشایارشا هخامنشی، کشف شده بود.

او افزود: این سنگ نوشته به شدت در گذر زمان آسیب دیده بود اما ترجمه شد.

اتابکی درباره نتیجه خوانش این کتیبه باستانی گفت: ترجمه این کتیبه پهلوی این است که «این دخمک مهرگشنسپ انوشه روان (است)؛ بهشت بهرش باد».

اتابکی یادآور شد: پیش‌تر نیز یک سنگ‌نوشته سنگ گور در محوطه نقش رستم کشف و نتیجه خوانش آن منتشر شد.

او با اشاره به کاربرد گوردخمه یا استودان ها در دوره ساسانی گفت: در این دوره به طور نسبی، استودان‌ها (استخوان‌دان‌ها) به «فضاهایی منفرد تاقچه‌ای یا هلالی‌شکل» گفته می‌شد که در دیواره عمودی صخره‌ها و صخره‌کنده‌ها ایجاد شده‌اند و هنگامی استخوان‌های مردگان بوسیله حیوانات درنده و پرندگان لاشخوار در «دخمه‌های آفتاب» از گوشت تهی می‌شد، این استخوان‌های آفتاب خورده و پاک شده به مکان‌های مختلف تدفین انتقال داده می‌شد که یکی از این روش‌های تدفین در دوره ساسانی، گذاشتن استخوان‌ها در استودان بود.

این باستان‌شناس توضیح داد: شکل‌گیری این نوع شیوه تدفین با فراگیری آموزه‌های زرتشتی در فلات ایران و همگونی دین و دولت رواج یافت.

او اضافه کرد: این شیوه تدفین، از نظر سیاسی با تشکیل حکومت فرته‌داران «نگهبانان آتش» در پارس و خاندان آتروپات در آذربایجان پس از دوره هخامنشی به منصه ظهور رسید چرا که این حکومت‌ها که نخستین بارقه‌های دیانت زرتشتی را در جغرافیای سیاسی فلات ایران رقم زدند به تقلید از آرامگاه‌های شاهان بزرگ هخامنشی به رواجِ گوردخمه‌ها و استودان‌هایی سازگار با آموزه‌های دین زرتشتی در دل کوهستان‌ها و صخره‌ها پرداختند.

این تاریخ دان اظهار کرد: قداست و پاکی عنصر خاک در مواجهه با تازش دیو نسو «که بر پیکر مرده هجوم می‌آورد و باعث ناپاکی کالبد می‌شود» باعث این نگرش شد که پیکر درگذشتگان به دینان زرتشتی باید تا حد امکان از این عنصر مقدس خاک دور بماند. با این نگرش، گستره فراوانی از تدفین‌های متداول با آیین زرتشتی از جمله استودان‌ها به عنوان نمونه دگرگون و کوچک شده گوردخمه‌ها بودند، در برخی از نواحی جنوبی، بویژه در سرزمین پارس شکل گرفتند. 

اتابکی عنوان کرد: نمونه بارز این گوردخمه‌ها در فارس، گوردخمه «دائو دختر» فهلیان، «گوردخمه فالونک» مرودشت، «آرامگاه ناتمام چاشتخور»، «گوردخمه‌های آخور رستم و تنگ زندان»، در جنوب تخت جمشید، گوردخمه شرق نقش رستم و در مناطق غربی فلات ایران «گوردخمه‌های (به اشتباه) منسوب به مادی و در اصل بعد از دوره هخامنشی» همچون «گوردخمه سکاوند»، «قیزقاپان»، «کورخ کیچ» و «دکان داود» دارای اهمیت است.