به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ کتاب «زبان و اندیشه» نوشته نوام چامسکی یکی از مهم‌ترین کتاب‌هایی است که در حوزه زبانشناسی نوشته شده است. این کتاب تلفیقی از نظریه‌های سیاسی چامسکی و زبانشناسی است.
نوام چامسکی نویسنده، زبانشناس و فیلسوف آمریکایی متولد هفت سپتامبر 1928 است. او در خانواده‌ای یهودی و روس‌تبار متولد شد. پدر او آموزگار زبان عبری بود و در رشته خودش هم بسیار شناخته شده بود. مادر نوام هم در دانشگاه هاروارد تدریس می‌کرد. چامسکی در دوران کارشناسی به شدت تحت تاثیر روش‌های زبانشناسی ساختاری بود و از همان دوران هم نظریاتی درباره زبانشناسی ارائه می‌کرد. بزرگترین نظریه‌ای که چامسکی با بررسی‌های خود ثابت کرد توان اثبات نتایج روان‌شناختی از طریق بررسی نظام زبانی افراد بود.
اهمیت برداشتن مرز میان حیطه‌های دانش در اندیشه چامسکی در بخش‌هایی از کتاب او می‌توان به خوبی متجلی دید. چامسکی در بخشی از کتاب خود گفته است: «از آنجا که ما همگی به نوعی درگیر زبانیم و به آن می‌پردازیم، ذکر چند نکته در این مورد ضروری می نماید که در اینجا مطرح خواهم ساخت. علاقه دانشمندان تمام رشته‌ها توجه خاص به زبان است، منتها هریک تنها در رشته خود و جدا از دیگران. من بر این اعتقادم که برخی از آشفتگی‌های موجود در مطالعات حاضر، ناشی از بی‌توجهی کلی نسبت به زبان به مثابه ابزار تفکر است. زبان، موضوعی به مراتب جالب‌تر و مهم‌تر از آن است که تنها در اختیار عالم کهنه‌نگر فقه اللغه یا تقلیل‌گرای معاصر باقی بماند؛ زیرا در این میان وحدتی وجود دارد که از دو فرض نشئت می‌گیرد. یکی از این دو، فرض را بر این می‌گذارد که رابطه میان روان آدمی و گفتار به مراتب ظریف‌تر و پیچیده‌تر از حدی است که بتوان دریافت و فرض دوم بر این پایه است که زبان اگر چه یکی از راه‌های ایجاد ارتباط ما با دیگران است، ولی نه‌تنها بیانگر اندیشه بلکه حاکی از عاطفه و احساس نیز هست، به گونه‌ای که تحلیل صرفاً عقلایی زبان چیزی بیش از توضیح شیمیایی گل سرخ برای توصیف این گل به دست نخواهد داد.»
به اعتقاد چامسکی: «از میان ما، آنانی که شیفته کلماتند و عبارتی زیبا به وجدشان می‌آورد، می‌دانند که کلمات تنها ابزار آدمی برای بیان آلام درون، ادای احترام، طرح یافته‌ها و ابراز توافق با رخدادهایی است که از درون یا برون بر ما می‌گذرد. ما نیز، همچون تمامی عاشقان، هرقدر بتوانیم بر آنچه دوست داریم می‌افزاییم. عاشقی بیهوده نیستیم و عشقمان برای زندگی است.»
او درباره رابطه میان زبان و اندیشه نیز بیان می‌کند: «اندیشه خود باید با فهم نقادانه رابطه بیان زبانی با شّم عمیق‌تر و پایدارتر انسان، همراه شده باشد. نیروی انگیزنده زبان است که می‌گیرد، می‌لرزاند، دگرگون می‌سازد و از این رهگذر انسان را انسان می‌کند. زبان چه به گفته درآید و چه خاموش بماند، تنها خصیصه به راستی انسانی است. بدین لحاظ، زبان به مثابه نیروی کلیت‌ها در ما به ودیعه گذاشته شده است تا از محیط اطراف خود فراتر رویم و مالک جهانی برای خود باشیم. به این ترتیب، ما با الحاق نیروی پرشتاب و بی‌قرار موجودیت فردیمان به نیروی از پی آینده و حجیم‌تر زبان، به حالتی از سیلان جهانی پا می‌نهیم و برای چنین امری تنها یک منشا و منبع وجود دارد که همانا ماهیت ذهن است. اگر واژه ها از منشئی جز ذهن سرچشمه می گرفتند و خاستگاهی چون مرز و بوم و سرزمین مادری می داشتند، در همان پهنه زاده می‌شدند و می‌مردند و به این ترتیب ما فریب خورده و گرفتار توهمی باطل می‌شدیم.»
«زبان و اندیشه» شکل مکتوب بحثی است که به سال ۱۹۹۳ در میزگردی با حضور نوام چامسکی، استاد زبان شناسی و فلسفه انستیتو تکنولوژی ماساچوست، آکیل بیلگرامی استاد فلسفه دانشگاه کلمبیا، جورج میلر، استاد روان شناسی دانشگاه پرینستون و جیمز شوارتس، استاد زیست شناسی اعصاب دانشکده پزشکی دانشگاه کلمبیا برگزار شد. قرار بر این بود تا ابتدا نوام چامسکی طرح خود را درباره زبان و اندیشه در قالب مقاله ای ارائه دهد و سپس به ترتیب، آکیل بیلگرامی، جورج میلر و جیمز شوارتس دیدگاههای خود را درباره آرای چامسکی به دست دهند و در پایان، چامسکی پاسخگوی سوالات آنان باشد. برگزاری این میزگرد بر عهده بنیاد راسل سیج بوده و اریک وانر، مدیر بنیاد، ریاست این جلسه را نیز برعهده داشته است. روت ناندا آنسن، عضو انجمن سلطنتی هنر در لندن، دبیر جلسه و مسئول برگزاری این میزگرد بوده است.
چامسکی در این میزگرد مسائلی را مطرح کرده که بسیار ارزشمندند، از جمله مخالفت با روشی که پس از آنچه به اصطلاح «انقلاب در علم شناخت» نامیده می‌شود، در زبانشناسی و روان‌شناسی متداول گشت. به گفته کورش صفوی، مترجم کتاب: «جالب اینجاست که اکثریت افرادی که به گفته او به بیراهه رفته اند، پیروان متعصب روش ابداعی خود او بوده اند.»
آن‌گونه که صفوی می‌گوید: «چامسکی در بخش پایانی میزگرد (و کتاب)، از پاسخگویی به چند پرسش عمده، به‌ویژه پرسش آکیل بیلگرامی درباره روش تحلیل معنی طفره می‌رود، درحالی که به اعتقاد نگارنده این سطور آنچه در اصل عامل پیوند میان زبان و اندیشه است، همانا معنی است، زیرا به نظر نمی‌رسد، دست‌کم در حال حاضر و بر اساس شناخت موجود، بتوان ادعای دیگری را جز این مطرح ساخت که اندیشه چیزی جز عمل لایه معنایی زبان نیست.»
خواندن این کتاب برای دانشجویان زبانشناسی و کسانی که به زبانشناسی علاقمند هستند می‌تواند مفید باشد. علاوه بر این دیگر علاقه‌مندانی که به مقوله نسبت میان ذهن و زبان کنجکاو هستند نیز می‌توانند در این کتاب که به دلیل رویکرد گفتاری آن از تدقیق‌های پیچیده تخصصی خالی است، متنی قابل اتکا برای تامل و اندیشه‌ورزی بیابند.
انتشارات هرمس چاپ ششم کتاب «زبان و اندیشه» نوشته نوام چامسکی را با ترجمه کورش صفوی را در سال 1399 با قیمت 18000 تومان در 100 صفحه منتشر کرده است.
نظر شما