به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر، کتاب فرایند تمدن، درست در روزهای جنگ و ظهور فاشیسم در اروپا نوشته می شود. نویسنده مقدمه خود بر چاپ اول کتاب را در سال ۱۹۳۶ امضا می کند که این نسخه در سال ۱۹۳۹ در بازل برای اولین بار به چاپ می رسد. اما در آن زمان این کتاب توجه بسیار کمی را به خود معطوف می کند تا اینکه در سال ۱۹۶۸ یعنی حدود ۳۲ سال بعد نویسنده مقدمه ای طولانی تر بر کتاب نوشته و آن را در ۱۹۶۹ توسط شرکت فرانکه در سوئیس به چاپ می رساند. ترجمه این کتاب به زبان انگلیسی در سال ۱۹۸۰، این کتاب را به یکی از پرفروشترین کتب جامعه شناسی تیدیل می کند. این کتاب تا سال ۱۹۹۷ بارها تجدید چاپ می شود اما درباب اهمیت این کتاب فقط به یک مورد اشاره می شود و آن اینکه  در سال ۱۹۹۸ کتاب «فرایند تمدن» بر اساس ارزیابی انجمن بین المللی جامعه شناسی؛ جزء بیست اثر برتر کلاسیک جامعه شناسی قرن بیستم قرار گرفت.

 این کتاب در دو جلد چاپ شده و عناوین فرعی در هر جلد حاوی نکات راهگشائی برای فهم آنچه که نویسنده در این دوجلد ارائه می کند می باشد. جلد اول عنوان «دگرگونی های رفتاری در قشر برتر عرفی(دنیوی) در غرب» را بر خود دارد و عنوان جلد دوم نیز «دگرگونی های اجتماعی؛ طرحی برای یک نظریه تمدن» می باشد. این عناوین اشاره به ابعاد واقعیت بسیط و یکپارچه اجتماعی از نظر نویسنده دارند که بسیاری از جامعه شناسان و نظریه پردازان آنها را  به عنوان ماهیتی جدا از یکدیگر تلقی و در حوزه های علمی مستقل از هم از قبیل روان شناختی و جامعه شناسی؛ به آنها پرداخته اند.

اما نویسنده با انتخاب این عناوین فرعی می خواهد نشان دهد که این هر دو بخش؛ یعنی رفتارهای فردی و حتی عواطف و هیجانات و ذائقه فردی و عادت های مربوط به به خوردن و آشامیدن تا قضای حاجت و نیز آنچه که در هر دوره رفتارها و منش و سلوک «خوب و متعالی» و یا «ناخوشایند» تلقی می شود از یک سو؛ و تحولات کلان اجتماعی از قبیل شکل گیری دولت؛ انحصار مالیاتها در طی سده های طولانی از سوی دیگر؛ هردو تجلیات مختلف هستی اجتماعی واحد و بسیط و یکپارچه انسانی بوده و به شدت به یکدیگر مرتبط می باشند. و نه اینکه «دوگونه» یا «دوماهیت» جدا از یکدیگر که در علوم مختلف و مستقل از یکدیگر مطالعه و گاهی تلاش می شود آنها را به یکدیگر ربط دهد.

نویسنده با این ادعا یکی از پایه ای ترین برداشتها در زمینه امر اجتماعی را که در دوران جدید در سراسر غرب وجود داشته و ذهن بسیاری از متفکرین را به خود مشغول داشته است؛ را به نقد کشیده و مدعی است که می خواهد؛ ناراستی و غیر واقعی بودن این برداشت را نشان بدهد. این مسئله همان مسئله معروف عامل- ساختار در اشکال مختلف فرد-جامعه؛ «جهان درون» و «دنیای پیرامون» من- و دیگری و غیره بود. نویسنده نشان می دهد که به طور مثال در طی قرون وسطی و گذر به دنیای معاصر این تنها آنچه که در نظریه ها به اصطلاح به آن «ساختارهای کلان» اجتماعی گفته می شوند؛ نبودند که تغییر یافتند؛ بلکه همچنین این تغییرات در یک پیوستگی تا اعماق وجودی تک تک انسانها را نیز در برگرفته و در نتیجه تیپ روانی عاطفی هیجانی انسانها را تغییردادند.

انسانها از بدو تولد نیمه مستقل و وابسته به یکدیگر هستند و در ارتباط با یکدیگر زندگی اجتماعی خود را شکل می دهند(مخصوصاً به کتاب چیستی جامعه شناسی از همین مترجم مراجعه شود) و از برنامه ها و اعمال و کردار تک تک آنها و شبکه ارتباطی آنها با یکدیگر واقعیتی بوجود می آید که نویسنده آن را پیکربندی های پویا و دائماً در حال تغییر در اثر همین اعمال و رفتار انسانها می نامد.

کتاب پس از مقدمه مترجم و چند نکته در مورد ترجمه کتاب دارای دچهار فصل است. درباب تکوین جامعوی تمدن غربی و درباب سازو کارهای تکاملی جامعه در قرون وسطی، جمع بندی و شرم و انزجار فصول چهارگانه این کتاب را تشکیل می دهند.

نگاهی به جامعه درباری، نگاهی کوتاه به تکوین جامعوی مطلقه گرایی، ساز و کارهای فئودالیزه شدن، نیروهای جذب مرکز، و گریز از مرکز در دستگاه حکومتی، قرون وسطی، افزایش جمعیت متعاقب مهاجرت های قومی، بعضی تأملات درباب تکوین جامعوی جنگ های صلیبی، بسط(توسعه) جامعه در درون، شکل گیری ابزارها و اندامهای جدید اجتماعی، درباب بعضی عناصر جدید در ساخت جامعه قرون وسطی، در مقایسه با جامعه عهد باستان از جمله موضوعات و مباحثی است که نویسنده در این کتاب بدانها پرداخته است.

ذرباب تکوین جامعوی فئودالیسم، درباب تکوین جامعوی ادبیات تغزلی و آداب معاشذت درباری(جنگجویان)، تکوین جامعوی دولت، اولین مرحله صعود و بالندگی دربارپادشاهی، مبارزات رقابتی و شکل گیری انحصارات در محدوده یک قلمرو واحد، حاشیه ای درباب بعضی تفاوتها در روند تکاملی انگلستان، فرانسه و آلمان، درباب سازوکارهای انحصار، مبارزات رقابتی اولیه درچارچوب قلمروپادشاهی، تقویت مجدد نیروهای گریز از مرکز: حلقه رقابت بین شاهزادگان، آخرین مرحله مبارزات رقابتی آزاد و انحصار قطعی برای فرد پیر. ز، توزیع و موازنه قدرت در درون واحد حاکمیتی. اهمیت آن برای قدرت مرکزی. شکل گیری «سازوکارهای پادشاهی»؛ تکوین جامعه انحصار مالیاتها، طرح یک نظریه تمدن، از الزامهای اجتماعی تا خرد الزامی، گسترش و بسط الزام به آینده نگری و خود الزامی، تقلیل تضادها، گسترش و تنوع میدان عمل، درباری شدن جنگجویان(فارسان)، تعدیل سوائق، روان شناسی گرائی و عقلانی کردن، محدودیت بیشتر برای قشر برتر. تشدید فشار قشر پایین به سمت بالا و بالندگی آن، چشم انداز کلی از جمله موضوعات و مباحث دیگری اسن که نویسنده در این کتاب بدانها پرداخته است.

کتاب «درباب فرآیند تمدن» با عنوان فرعی بررسی هایی در تکوین جامعه شناختی و روانشناختی آن، نوشته نوربرت الیاس با ترجمه غلامرضا خدیوی برای نوبت اول امسال در۴۴۷ صفحه از سوی انتشارات جامعه شناسان منتشر شده است.