به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایرنا، حضرت آیت الله سیدعلی خامنه ای روز سیزدهم تیرماه در دیدار با بیش از یکهزار نفر از استادان دانشگاه و اعضای هیات های علمی دانشگاه های سراسر کشور «دستیابی ایران به رتبه ی ۱۶علمی جهان را نتیجه ی تلاش های بی وقفه ی ۱۰، ۱۵سال اخیر در دانشگاه ها و مراکز علمی خواندند و افزودند: شتاب علمی شوق برانگیزی که این افتخار را نصیب ایران کرد، امروز کم شده است و مسئولان باید همّت مضاعف کنند که حرکت پیشرفت علمی از دور نیفتد و متناسب با نیاز کشور شتاب گیرد.»

برای آنکه بدانیم چه شده که رشد علمی امروز کشور به تعبیر رهبر معظم انقلاب «کم» شده است، باید موارد مختلفی را از جنبه های مختلف بررسی کرد.

در حالی که در سال ۲۰۰۰ میلادی به هر مقاله ایرانی منتشر شده در سایت ISI تنها یکبار استناد می شده اما این رقم در سال گذشته برای هر مقاله به ۷.۹ استناد رسید که حاکی از رشدی متناسب و در خور توجه است. 

دولت ایران در سال های گذشته برای رسیدن به این مرحله، سرمایه گذاری مناسبی را به ویژه در جذب دانشجویان دوره های مختلف انجام داده و با تاسیس رشته های جدید، رشته های بین رشته ای و میان رشته ای و همچنین حمایت از دانشجویان و اساتید پژوهشگر انجام داده است. 

اما باید توجه داشت آنچه که در سیاستگذاری های امروز برای علم و فناروی انجام می شود به طور قطع و یقین در همان زمان به بار نمی نشیند و اگر خطا و اشتباهی در این سیاستگذاری ها وجود داشته باشد، آثارش نیز به همان نسبت در سال های پس از آن نمایان خواهد شد.

به عنوان نمونه داوری یک مقاله علمی به ماه ها زمان نیاز دارد؛ این در حالی است که یک دانشجو یا استاد برای تولید همان مقاله علمی زمانی در حدود ۲ تا چهار سال نیاز دارد.

رضا فرجی دانا وزیر سابق علوم، تحقیقات و فناوری گفته است که برای کار علمی یک دانشجو باید ۲ سال و نیم در دوره کارشناسی ارشد و ۴ سال در دوره دکتری تحصیل کند و بعد از آن به مدت سه سال دانشیار باشد تا بتواند وارد تولید کارهای علمی و پژوهشی شود که در مجموع این فرایند ۱۰ سال به طول خواهد انجامید.

برای توضیح بیشتر باید توجه داشت یک مقاله ISI که امروز منتشر می شود، نتیجه سرمایه گذاری است که ۱۰ سال پیش انجام شده است؛ به عبارت دیگر وقتی ما در سال ۲۰۰۵ میلادی یک سیاستگذاری متناسب برای تولید و رشد علم و فناوری نداشتیم، نتیجه آن در مقاله ای مشخص می شود که امروز یک دانشجوی دوره دکتری یا استادیار آن را منتشر می کند.

اولین گام در تولید علم و فناوری، تولید patent است؛ به گفته رضا فرجی دانا در سال ۱۳۸۶، منحنی تولید patent به ۱۰ هزار افول کرد و در سال ۱۳۹۳ این رقم به ۳ هزار کاهش یافت زیرا که چرخه تولید علم و فناوری در کشور معیوب است.

رضا محمدزاده معاون آموزشی دانشگاه امام صادق (ع) در گفت و گو با ایرنا می گوید: برای داشتن رشد متناسب علم و فناوری لازم است تا ماموریت دانشگاه ها و پژوهشگاه ها در کشور بازتعریف شود.

وی با یادآوری طرح آغاز شده در آموزش عالی کشور برای طبقه بندی دانشگاه ها تاکید کرد که اگر این طبقه بندی با دقت و وسواس لازم صورت بگیرد، خروجی دانشگاه ها و پژوهشگاه ها بهتر شده و ماموریت هریک بهتر انجام خواهد شد.

امروز شاید بیشتر از هر زمانی دیگر لازم است تا بازتعریفی از ماموریت دانشگاه ها و پژوهشگاه ها داشته باشیم زیرا که با داشتن نزدیک به ۴ میلیون دانشجو و جمعیت جوان و علاقه مند به تحصیل، نباید منحنی تولید علم روند نزولی داشته باشد.

یکی از آسیب هایی که در این زمینه به نظر می رسد، آن است که باید همزمان با بازتعریف ماموریت و طبقه بندی دانشگاه ها، در وظایف و مسوولیت ۷۰ هزار عضو هیات علمی دانشگاه ها نیز بازتعریفی انجام شود.

محمد زاده در این خصوص می گوید امروز اعضای هیات های علمی دانشگاه ها هم باید در امر آموزش دانشجویان براساس آخرین پیشرفت های علمی دنیا تلاش کنند و هم در امور پژوهشی و تولید علم در مرزهای دانش اقدام کنند که کاری بس سخت و طاقت فراست.

با این حال به نظر می رسد برای پاسخ به این دغدغه و مطالبه رهبر معظم انقلاب اسلامی، وزارت علوم باید هرچه سریع تر کار طبقه بندی دانشگاه ها را سرعت بخشیده و همزمان با سرمایه گذاری به ویژه بر روی دانشجویان دوره های تحصیلات تکمیلی راه را برای تولید آثار علمی مطلوب تر فراهم کند.