به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ دیپلماسی نامه نگاری؛ این تازه‌ترین رویدادی است که به نظر می‌رسد برای تعیین تکلیف مکان برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در دستور کار قرار گرفته است.

سیاست، مشغله و یا هر بهانه دیگری باعث شده است این روزها وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌عنوان عالی‌ترین نهاد تصمیم‌گیرنده برای برگزاری نمایشگاه کتاب و شهردار تهران به عنوان بالاترین تصمیم‌گیرنده اجرایی در حوزه فعالیت‌های شهری پایتخت و یکی از اصلی‌ترین بانیان و حامیان برپایی نمایشگاه فرصت این را نداشته باشند که برای حل مساله محل برگزاری نمایشگاه پشت یک میز بنشینند و به همین دلیل کار به نامه و نامه نگاری کشیده است؛ پروسه‌ای که تا کنون بیش از شش ماه زمان را صرف خود کرده و در نهایت نیز نتیجه‌ای جز صفر، صفر برای طرفین نداشته است و تنها بازی را به وقت اضافه کشانده است.

ماجرای یک قول

محمدباقر قالیباف شهردار تهران وقتی در اردیبهشت ماه امسال به عنوان مهمان ویژه اختتامیه نمایشگاه کتاب برای سخنرانی پشت تریبون رفت، به گواه تمامی رسانه‌های خبر رسان از این مراسم، قول داد که نمایشگاه کتاب بیست و نهم که امروز کمتر از پنج ماه به برگزاری آن باقی مانده است را در تپه‌های عباس‌آباد و با زیر بنای نزدیک به ۱۳۰ هزار متر مربع برگزار کند.

در همان زمان ذهن‌ها به سوی این مجتمع بازگشت که کجای این مکان چنین امکانی را در خود داراست. بدون شک اولین گزینه باغ کتاب به نظر می‌رسید اما یک بررسی سردستی نیز نشان می‌داد این باغ نیمه ساخته چنین ظرفیتی را ندارد.

پس از آن نیز صحبت از مجتمع پارکینگی در این مکان به میان آمد که در صورت اتمام ساخت تمامی طبقاتش، می‌شد با ارفاق در آن نمایشگاه هم ساخت. اینکه جایی جز این مد نظر شهردار تهران بوده یا خیر هیچگاه از او سوال نشد و پاسخ دیگری نیز به آن داده نشد.

آغاز دیپلماسی نامه نگاری

چند ماه پس از سخنرانی شهردار نوبت به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود تا تشخیص دهد به جای تماس تلفنی و یا ملاقات حضوری که به هر ترتیب می‌توانست موثرتر از شیوه‌های دیگر باشد، به قالیباف نامه بنویسد و پیگیر وعده وی شود.

جنتی در متن نامه‌ای که خبر ارسال آن را سخنگوی شورای سیاستگذاری نمایشگاه کتاب اعلام کرد، از قالیباف خواست تا پیشنهاد و قول داده شده توسط خود را تعیین تکلیف کند و اعلام کند که برای برگزاری نمایشگاه در تپه‌های عباس آباد چه تمهیدی دارد.

این نامه البته در ضمیمه خود سخنان جنتی در اختتامیه نمایشگاه کتاب را نیز داشت که در آن وی ابراز امیدواری کرده بود مساله برگزاری نمایشگاه در «شهر آفتاب» با تمهید شهرداری و وزارت صنعت، معدن و تجارت و موسسه نمایشگاه‌های بین‌المللی محقق شود.

اگر این دو حرکت وزیر ارشاد را بتوان یک گام به پیش و یک گام به پس نام نهاد، شهرداری اما در نهایت بازی را به سوی دیگری هدایت کرد.

رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در نشستی خبری که هفته قبل برگزار شد به خبرنگاران گفت که شهرداری پاسخ رسمی نامه آقای جنتی را داده و در آن نه تنها خبری از تپه‌های عباس‌آباد نیست بلکه اعلام شده که شهرداری آماده برپایی نمایشگاه کتاب در مجموعه شهر آفتاب است؛ مجموعه‌ای که مشاهده خبرنگار مهر از آن حاکی از آمادگی تقریبی ۹۰ درصدی آن برای بهره‌برداری است ولی کماکان از مشکل افتتاح نشدن ایستگاه مترو و نیز ساخته نشدن آزاد‌راه و تقاطع اصلی ورود به نمایشگاه رنج می‌برد اما از حیث زیر ساخت و فضای درونی مهیا شده در فاز نخست، مکانی به شدت قابل اعتنا برای برگزاری نمایشگاه‌های تجاری است.

نمایی از مجموعه شهر آفتاب

شطرنج با محل نمایشگاه

جدای از اینکه همواره در ماه‌های منتهی به آغاز عملیات اجرایی برپایی نمایشگاه کتاب موضوع محل آن مورد سوال و بحث بوده است و همیشه صحبت از گزینه‌هایی متعددی می‌شود که در این سال‌ها در نهایت به مصلای امام خمینی(ره) ختم شده و جدای از اینکه وزارت ارشاد نیز متوجه شده‌ است موضوع اجاره بهای تصاعدی مصلی برای نمایشگاه کتاب رفته رفته از توان مالی آنها در حال خارج شدن است و مدیران مصلی نیز هر ساله برای خود قوانین تازه‌ای برای برگزاری نمایشگاه صادر می‌کنند که نمونه آخرش برخورد عجیب با تبلیغات ناشران در فضای باز مصلی در نمایشگاه امسال بود و شورایی تازه تاسیس به نام شورای فرهنگی مصلی در این زمینه خود را تصمیم گیرنده معرفی می‌کرد؛ بدنه نشر و بدنه مدیریتی وزارت ارشاد درباره کوچ نمایشگاه از مصلی چیزی بیش از اینکه این مکان محل مناسبی برای برگزاری نمایشگاه کتاب نیست، عنوان نکرده‌اند.

تشکل‌های نشر پاسخ دهند

سید عباس صالحی معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در عصر روز شنبه و در حاشیه بازدیدش از کتابفروشی نشر مرکز جدای از اینکه اعلام داشته هنوز نامه شهردار تهران به وزارت ارشاد نرسیده، گفته است که در این مسأله برای تفویض هر چه بیشتر امور به تشکل‌های نشر می‌کوشیم. به همین دلیل با آنها همفکری و هم‌اندیشی خواهیم کرد. درباره تعیین مکان آینده نمایشگاه کتاب تهران نیز نظر تشکل‌های نشر برای ما اهمیت دارد.

مساله‌ای فراتر از مکان برگزاری

اما محمود آموزگار رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران که بزرگترین و فراگیرترین تشکل حاضر حاضر نشر کشور به شمار می‌رود نیز در گفتگو با مهر با بیان اینکه تشکل وی منتظر دعوت شهرداری تهران برای بازدید از مجموعه شهر آفتاب است، می‌گوید: در اینکه مصلی محلی مناسب برای برگزاری نمایشگاه کتاب نیست شکی نداریم اما در مورد مناسب بودن شهر آفتاب باید پس از بازدید اظهار نظر کنم.

وی در این زمینه می‌افزاید: اینکه نمایشگاه کجا برگزار شود مهم نیست بلکه مهم این است که دسترسی به آن چگونه است و مراجعان می‌توانند سهل و آسان به آن برسند یا خیر و امکانات عمومی و شرایط غرفه‌داران مناسب هست یا خیر

آموزگار در همین زمینه به برخی نمایشگاه‌های بین‌المللی مانند نمایشگاه پاریس اشاره کرده و می‌گوید: در پاریس هم نمایشگاه کتاب در حومه شهر واقع شده اما دسترسی به آن ساده و نیز وسایل حمل و نقل عمومی به سهولت این کار افزوده‌اند.

در بازدید دوباره شاید فرجی کند

روایت امیر مسعود شهرام نیا قائم مقام بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب و مدیر عامل موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی نیز در این زمینه جالب توجه است.

وی به خبرنگار مهر می‌گوید که آخرین بازدیدش از شهر آفتاب به او نشان داده که این مکان، محلی مناسب برای برگزاری نمایشگاه کتاب نیست اما در عین حال در انتظار بازدید دوباره خود و مدیران تشکل‌های نشر از این مرکز است تا بررسی دوباره‌ای در این زمینه داشته باشند.

شهرام نیا در این زمینه و در اظهارنظر شخصی خود می‌گوید: یکی از دغدغه‌های اصلی برای برگزاری نمایشگاه میزان استقبال مردمی و حضور عمومی در آن است. نمایشگاه به هر شکل از نظر اقتصادی برای ناشران از اهمیت زیادی برخوردار است و نباید به شکلی برگزار شود که آنها از این حیث لطمه ببینند و باید دید شهر آفتاب از این حیث آیا نمایشگاه را مورد آسیب قرار می‌دهد یا خیر.

با این حال شهرام نیا نیز تصمیم گیری نهایی در این زمینه را منوط به کسب نظر مدیران تشکل‌های نشر می‌داند.

سلام دوباره به مصلی

شاید رسیدن این گزارش به نتیجه گیری کمی با بی‌انصافی همراه شود. به نظر نمی‌رسد هنوز بتوان در این زمینه تصمیمی را قطعی دانست اما می‌توان از لحن پاسخ گویی مدیران ارشاد و تشکل‌های بخش خصوصی حس کرد که تمایلی برای اسباب کشی نمایشگاه از مصلی لااقل به شهر آفتاب وجود ندارد.

بیم از کاهش شدید استقبال مردمی به خاطر بعد مسافت و نیز دور بودن از مرکز شهر که منجر به هماهنگ نشدن برنامه‌هایی مانند حضور برخی چهره‌ها و شخصیت‌ها و نیز مهمانان ویژه به دلیل زمان بری می‌شود تنها بخشی از دغدغه‌ای است که دود سفید را از دودکش طبقه پنجم ساختمان سیمانی بهارستان برای شهر آفتاب، بلند نکرده است.

در کنار آن اطمینان نداشتن از زیرساخت‌های پشتیبان و در نهایت هزینه اجاره این مکان و هزینه برپایی نمایشگاه در آن گویا مصلی را تا آینده‌ای بعید بهترین محل برای برگزاری نمایشگاه قرار داده است. ساختمانی که رفته رفته در حال تبدیل شدن به محل دائمی برگزاری بسیاری از نمایشگاه‌های شهر تهران است.