به گزارش فرهنگ امروز به نقل از شبستان؛ مجموعه مقالات دوجلدی "فلسفه فقه" به کوشش حسینعلی بای، عضو هیأت علمی گروه فقه و حقوق پژوهشکده نظام های اسلامی پژوهشگاه منتشر شد.

بنابر این گزارش، جلد اول این مجموعه ارزشمند شامل مقالاتی به شرح زیر است:

فلسفه فقه/ رسول نادری

چیستی فلسفه فقه / جابر توحیدی اقدام ؛ عبدالرحیم سلیمانی بهبهانی

فلسفه فقه / ابوالقاسم علیدوست  

گفتمان فلسفه فقه / عبدالحسین خسروپناه

جایگاه تساهل و تسامح در قوانین حقوقی –اجتماعی اسلام / طاهره اسدالهی  

عرفی و عقلایی بودن زبان دین در حوزه تشریع و تقنین / محمد جواد سلمان پور

بررسی ساختار فقه / حسین حسن زاده  

عوامل پویایی فقه / سید علی سادات فخر

نقد نظریه حداقلی در قلمرو فقه اسلامی / علی ربانی گلپایگانی  

مذاق شریعت / محمود حکمت نیا  

استناد فقهی به مذاق شریعت در بوته نقد / ابوالقاسم علیدوست ؛ محمد عشایری منفرد  

ثبات شریعت و مدیریت دگرگونی های اجتماعی –اقتصادی / سید حسین میر معزّی

تبیین نظریه (( منطقة الفراغ)) / محمود حکمت نیا

منابع فقه در قرآن کریم / سیف الله صراّمی

درآمدی بر مبانی کلامی استنباط از قرآن / احمد مبلغی  

تبعیت یا عدم تبعیت احکام از مصالح و مفاسد واقعی / ابوالقاسم علیدوست  

امکان فهم مصالح و مفاسد مورد نظر شارع / ابوالقاسم علیدوست 

سنت پژوهی / آیت الله علی اکبر رشاد  

نقش سنت در حجیت فهم ظواهر کتاب / سید عبدالحمید ابطحی  

اصل اولی در گفتار و رفتار معصوم / حسنعلی علی اکبریان  

تأملی بر حجیت خبر موثق / سید محمد نجفی یزدی

و در جلد دوم این مجموعه موفق مقالاتی به شرح زیر می خوانیم:

فقه و ملاکات احکام / سید احمد میرخلیلی  

گستره کارکرد و کاربرد عقل در تفهیم و تحقق دین / آیت الله علی اکبر رشاد  

استصلاح در فقه امامیه / ابوالقاسم علیدوست  

درآمدی بر جایگاه مصلحت در فقه / سیف الله صرّامی  

دیدگاه های کارشناسانه فقیه در موضوعات احکام / ابوالقاسم علیدوست  

مرجعیت عرف در تطبیق مفاهیم بر مصادیق / ابوالقاسم علیدوست 

کشف و اجرای شریعت در روابط اجتماعی / احمدعلی یوسفی  

رابطه اجتهاد و مسئله تعدد قرائت ها از دین / حسین حسن زاده 

فقه و عقل / ابوالقاسم علیدوست 

فقه و عرف / سید محمد واسعی 

فقه و اخلاق / سید ابراهیم حسینی 

فقه و اخلاق / عنایت شریفی 

فقه و قانون نگاری / احمد حاجی ده آبادی 

فقه و حقوق بین الملل / ناصر قربان نیا 

بررسی انتقادی مقایسه اصول فقه اسلامی و بینش هرمونوتیکی / سید صدرالدین طاهری 

این گزارش می افزاید: نویسنده در قسمتی از مقدمه جلد اول کتاب خود در تعریف فلسفه فقه اینگونه نگاشته است:

«فلسفة فقه، از جملۀ فلسفه ‌هاي مضاف است كه در آن به تعريف فقه، تاريخ تطور فقه، ساختار فقه و تقسيم ‌بندي آنها، جايگاه فقه، ارتباط فقه با علوم ديگر خصوصاً علم اصول، روش ‌شناسي فقه، قلمرو فقه، ماهيت احكام فقهي، مراحل حكم فقهي، انواع حكم (حكم اولي، ثانوي، ثابت و متغير و...)، رابطه مصالح و مفاسد با احكام، موضوع علم فقه، اهداف فقه، مقدمات علم فقه يا اجتهاد، منابع فقه، حجيت منابع فقه، منطق فهم فقه، شيوه‌ هاي تفسير نصوص، متدولوژي تحقيق در اسناد، كاستي ‌هاي فقه و آسيب‌ شناسي آن، تعريف اجتهاد، عوامل موثر در اجتهاد و... پرداخته مي ‌شود.

فلسفة فقه يا علم ‌شناسي فقه، دانشي است كه در مقام علمِ ناظر، به فقه عمل کرده و به تحقيق در مباني نظري و تحليلي فقه، موضوع، محمول، مسائل، مبادي، مقدمات، غايات و شيوه‌ هاي روش ‌شناختي فقه و ارتباط آن با علوم و پديده ‌هاي ديگر مي ‌پردازد.

خاستگاه بسياري از مباحث فلسفۀ فقه، ‌انديشه‌ هايي است كه در درون نحله ‌ها و مكاتب فكري متفاوت در حوزه ‌هاي كلامي، فلسفي، تفسيري و حتي سياسي، اقتصادي، فرهنگي و... به وجود آمده و به شدت بر مباحث فقهي و فلسفة فقه اثرگذار بوده است.

فلسفة فقه حوزه ‌اي است براي ارائه مباحث بنيادين راجع به فقه كه داراي تأثيرات فراواني بر مباحث درون فقهي است. فلسفة فقه در واقع، دانش بر مديريت تحول، تطور، توسعه، تعميق و تكامل فقه و شناخت ساختار كلان آن، هماهنگي ميان نهادها و قواعد و بسياري ديگر از مسائل است.

علي‌ رغم آنكه فقها، از ديرباز، بخشي از مباحث مربوط به فلسفة فقه را تحت عنوان رئوس ثمانيه، مورد توجه قرار مي ‌دادند، ليكن هنوز فلسفة فقه به عنوان علمي معين و داراي ساختار روشن، قضاياي منسجم و مرتب كه همگي ناظر به يك موضوع بوده و هدف خاصي را دنبال كنند، طراحي نشده و جايگاه ويژه و پر اهميت خود را نيافته است، هر چند در دو دهة اخير مباحث بيشتر و جدي ‌تري نسبت به جايگاه و ضرورت طراحي و تنقيح دانش فلسفة فقه، نگارش يافته و شتاب محسوسي در جهت مدون ساختن فلسفة فقه صورت گرفته است.

پرداختن به فلسفة فقه، بر پويايي فقه خواهد افزود و آن را نسبت به نيازهاي زمانه پاسخگوتر خواهد ساخت. توجه به اين دانش نوپا در حوزه‌ هاي علميه و مراكز علمي موجب كسب آگاهي افزون ‌تر نسبت به نقش فقه، توانايي ‌ها و قابليت ‌هاي آن، شناسايي ظرفيت‌ هاي جديد در منابع استنباط، تسهيل در پاسخ به پرسش‌ هاي جديد درباره فقه و روش ‌شناسي فقهي، تصحيح روند و جريان فهم از كتاب و سنت و كاهش ضريب خطا در فهم از نصوص ديني، نقد يا بهره ‌گيري صحيح از اظهارنظرهاي تاريخي و جامعه ‌شناسانه درباره فقه و... مي ‌شود. زاويه نگرش فقيه به مباحث فلسفة فقه، تأثيرات بسزايي در نحوۀ اجتهاد و استنباط او بر جاي گذاشته و نگاه نافذ، عميق و نقادانه‌ اي به او عطا خواهد كرد.

مجموعه مقالات "فلسفه فقه" به کوشش حسینعلی بای جلد اول با قیمت ۴۰ هزار تومان و جلد دوم با قیمت ۳۵ هزار تومان در اختيار مخاطبان قرار گرفته است.

گفتني است، علاقمندان جهت کسب اطلاعات تکمیلی و تهیه کتاب می توانند به نشانی  www.poiict.ir مراجعه کنند.