به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ نشست «تصویر و کتاب‌های تصویری در نروژ» عصر سه‌شنبه (4 آبان‌ماه) با سخنرانی آوسه ماریا آماندسن، مدرس دانشگاه اوسلو نروژ در رشته تصویرگری و جمعی از تصویرگران فعال در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد.

آماندسن در این نشست با نمایش اسلایدها و تصاویری از برخی نمونه‌ها از کتاب‌های مصور در کشور نروژ، به بررسی رابطه بین متن و تصویر پرداخت و گفت: برای این‌که بتوانیم درک درستی از تصویر داشته باشیم، به سواد بصری نیاز داریم. سواد بصری در همه انسان‌ها وجود دارد و قابل پرورش و گسترش است؛ با توجه به این موضوع که کودکان در جزئیات تصاویر دقت بیشتری دارند.

وی افزود: در دو دهه گذشته در سطح جهان توجه بسیاری به کتاب‌های تصویری بدون کلام شده که از نمونه‌های بارز آن می‌توان به کتاب‌های شان تن (shaun tan) اشاره کرد. این آثار به نوعی روایت بصری است که داستان از طریق تصاویر بدون استفاده از متن روایت می‌شود. گروه دیگری از این کتاب‌ها که به کمیک‌استریپ معروف هستند، داستان را با استفاده از کمترین متن در کتاب روایت می‌کنند و بار اصلی داستان را تصاویر برعهده دارند.

این مدرس دانشگاه اوسلو نروژ با اشاره به برخی تحقیقات انجام شده در حوزه کتاب کودک اظهار کرد: هولبرگ، یکی از محققانی است که تحقیقات جامعی در حوزه کتاب‌های کودک داشته است؛ او برای تعریف رابطه بین متن و تصویر از اصطلاحی با عنوان آیکونوتکست (iconotext) استفاده کرد. آیکونوتکست‌ها اجازه بروز چندصدایی و ابهام در متن را می‌دهند و می‌تواند متن کتاب را گسترش دهد و گاهی چیزی را که در متن وجود ندارد، با تصویر روایت کند.

آماندسن در ادامه به ارائه روابط پنج گانه میان متن و تصویر در کتاب‌ پرداخت و گفت: نوع اول کتاب‌های تصویری «متقارن» هستند که در این نوع داستان و روایت یکسانی بین متن و تصویر وجود دارد؛ به‌طوری‌که هر دو یک چیز را روایت می‌کند که گاهی زائد می‌نماید.

وی ادامه داد: نوع دوم کتاب‌های تصویری «مکمل» هستند که در این نوع متن خلأهای موجد در تصویر و تصویر خلأهای موجود در متن را پوشش می‌دهد و روایت می‌کند. کتاب‌های تصویری «گسترش دهنده» نیز نوع سوم این آثار هستند که هرکدام از عناصر متن و تصویر، چیزی بر روایت دیگری اضافه می‌کنند.

این مدرس دانشگاه اوسلو نروژ، کتاب‌های تصویری «متعارض» را نوع دیگری از رابطه تصویر و متن برشمرد و توضیح داد: در این نوع متن روایتی و تصویر روایت دیگری را روایت می‌کند، به‌گونه‌ای که این دو روایت در تعارض با یکدیگر قرار دارند، اما ربط مشترکی با یکدیگر دارند.

آماندسن در توضیح پنجمین نوع از رابطه متن و تصویر در کتاب افزود: این نوع از رابطه در کتاب‌ها کمتر به چشم می‌خورد و بیشتر در موزیک ویدئوها دیده می‌شود، به‌طوری‌که متن و تصویر به‌طور کلی از یکدیگر جدا هستند و ارتباطی بین آن‌ها نیز وجود ندارد.

وی عنوان کرد: بنابراین در بررسی کتاب‌های تصویری ابتدا باید مشخص کنیم که رابطه متن و تصویر در کدامیک از این روابط پنجگانه قرار می‌گیرد و سپس باید به ارجاعات بین متنی و بین تصویری آن توجه کرد؛ یعنی این تصویر و متن در روایت خود به چه تصاویر و متون شناخته شده‌ای اشاره دارند.

این مدرس دانشگاه اوسلو نروژ در پاسخ به سوال خبرنگار خبرگزاری ایبنا  درباره جنبه بین‌المللی کتاب‌های تصویری گفت: کتاب‌های تصویری می‌توانند به درک متقابل فرهنگ کشورها و ملت‌های مختلف کمک کنند که داشتن سواد بصری و تقویت آن سهم بسزایی در این میان دارد که خوشبختانه در دوره‌ای هستیم که آموزش سواد بصری از سنین کودکی در برنامه کودکان قرار گرفته است. از این جهت معتقدم که کتاب‌های تصویری می‌توانند جهان را نجات دهند.

وی با بیان مثالی از این موضوع افزود: امروز در نروژ شاهد انتشار و استقبال از کتاب‌های تصویری برای بزرگسالان هستیم که بیشتر مخاطبان آن مهاجرانی هستند که هنوز آشنایی کاملی با زبان نروژی پیدا نکرده‌اند و از طریق این کتاب‌های مصور می‌توانند درک مناسبی از فرهنگ و آداب و رسوم مردم نروژ به دست بیاورند.

آماندسن در ادامه این نشست با ارائه برخی نمونه‌های تصویرگری کتاب در نروژ به تکنیک‌هایی از تصویرگری همچون طراحی، آبرنگ، تصویر دیجیتال، کُلاژ و تکنیک‌های دیگر اشاره کرد.