علی اصغر محمدخانی معاون فرهنگی و بین الملل شهر کتاب و دبیر این جایزه در ابتدای برنامه با اشاره به معضل پایان نامه نویسی های غیرمجاز در کشو گفت: توصیه می کنم حاضران در برنامه، گفتگو با یکی از پایان نامه نویس های حرفه ای را که تا به حال ۴۰۰ پایان نامه و چند مقاله علمی پژوهشی نوشته بخوانند. این مقاله در اینترنت منتشر شده است. اما نکات مهمی که باعث شد جایزه دکتر مجتبایی راه اندازی شود، رسیدن به سوالاتی بود.

وی افزود: چه مقدار از پایان نامه هایی که دفاع می شوند، نکات جدیدی دارند و چقدر راه حل جدید ارائه می دهند؟ و سوالاتی از این دست باعث شدند که جایزه راه اندازی شود اما از طرفی این سوال هم مهم است که این جایزه چه تاثیری بر دانشجویان تحصیلات تکمیلی دارد و تا چه مقدار بر فضای آموزشی و پژوهشی تاثیر می گذارد؟جایزه دکتر مجتبایی این فایده را دارد که یک ارزیابی مجدد، خارج از فضای دانشگاه روی پایان نامه ها داشته باشد. این ارزیابی این کمک را می کند که با فضای آموزشی و پژوهشی کشور، بیشتر آشنا شویم.

معاون فرهنگی شهر کتاب در ادامه گفت: بسیاری از پایان نامه هایی که از آن ها دفاع شده و پایان نامه های خوبی هم بوده اند، این روزها در کنج کتابخانه ها خاک می خورند و اگر چنین جایزه ای نباشد، دانشجویان و پژوهشگران چگونه تشویق شوند تا کارشان دیده شود؟ نکته مهم این است که بعد از تشویق، راه تعالی برای دانشجویان باز می شود. اما مشکلات مهمی که مسیر پایان نامه نویسی در کشور دارد در چند مورد خلاصه می شود: تقلب های علمی، صدور نامحدود مدارک دانشگاهی، رواج شبه علم و نه علم و در کنارش بی توجهی به اخلاق علمی، توجه بیش از حد به مقالات آی اس آی و این که در دانشگاهی یک گروه، ۶ نفر دانشجوی دکترا لازم دارد ولی ۸۰ دانشجو به این گروه می دهند.

محمدخانی با اشاره به ششمین دوره جایزه دکتر مجتبایی گفت: در این دوره، پایان نامه های مربوط به سال ۹۴ بررسی شدند و در مجموع ۲۱ پایان نامه به دبیرخانه جایزه رسید. ۱۵ پایان نامه، درباره ادبیات کلاسیک فارسی بودند، ۲ مورد درباره ادبیات معاصر فارسی، ۵ رساله درباره ادبیات تطبیقی و ۲ رساله هم درباره ادبیات و عرفان بودند.

در ادامه این برنامه باقر صدری نیا و روزبه زرین کوب، اساتید راهنمای دو پایان نامه برگزیده این دوره، به سخنرانی پرداختند. صدری نیا در بخشی از سخنان خود گفت: قبلا، دانشجو مدت زیادی را به کار روی پایان نامه اختصاص می داد اما امروز اگر کار روی پایان نامه زیاد شود، او را جریمه می کنند و این طرز رفتار شرم آور است. بنابراین دانشجو ناچار است پایان نامه را در زمان محدودی بنویسد در غیر این صورت باید برای هر ترم، مبلغی را به عنوان جریمه بپردازد.

آخرین سخنران این برنامه نیز دکتر مجتبایی بود که گفت: دیگر به دانشگاه ها امیدی نیست. من ۷۰ سال در ایران و بیرون از ایران بوده ام و می گویم دیگر به هیچ دانشگاهی امید نیست. این افراد هستند که خودشان باید دانشگاه شوند. متاسفانه روسای دانشگاه های ما، یا مهندس بوده اند یا دکتر و هیچ کدامشان از افرادی نبوده اند که در حوزه علوم انسانی تحصیل کرده اند. دلیلش هم بی توجهی و آن نظری است که نسبت به علوم تجربی و فنی وجود داشت و فکر می شد عقب ماندگی ایران به خاطر نبود تازه های این علوم است. متاسفانه افرادی که امروز برای دانشگاه ها قانون و قاعده می نویسند، از این مهم خبر ندارند که علوم انسانی چقدر مهم و تاثیرگذار است.