فرهنگ امروز/ صدرا محقق: ربنای استاد محمدرضا شجریان در فهرست آثار معنوی (ناملموس) ایران با شماره ١٣٩٦ به ثبت ملی رسید. عصر روز سه‌شنبه ١٩ اردیبهشت در نشستی که با حضور همایون شجریان و سهراب پورناظری در محل دفتر رئیس سازمان میراث ‌فرهنگی برگزار شد، زهرا احمدی‌پور رئیس این سازمان لوح ثبت‌ ملی دعای مشهور به «ربنا» با اجرای استاد محمدرضا شجریان را به همایون شجریان فرزند این هنرمند اهدا کرد. وی در این برنامه گفت: «در آستانه ماه مبارک رمضان ربنای استاد محمدرضا شجریان که یکی از میراث‌ ناملموس فرهنگی کشور است، ثبت ملی شده است». معاون رئیس‌جمهوری با آرزوی سلامت و طول عمر برای این هنرمند بی‌بدیل افزود: «استاد شجریان یکی از سرمایه‌های ملی ایران است و سازمان میراث‌ فرهنگی به‌ دلیل علاقه و اهمیتی که مردم ایران برای ربنای شجریان قائل هستند و خاطراتشان در ماه مبارک رمضان با این نوای آسمانی گره خورده است، اهتمام خود را معطوف به ثبت این اثر در فهرست میراث ناملموس کرد». ربنا، یکی از آثار استاد محمدرضا شجریان و شامل چهار دعا از آیات قرآن است که همه با عبارت ربنا آغاز می‌شوند. این اثر که در تیرماه سال ۱۳۵۸ ضبط‌ شده، به مدت ۳۰ سال، جزء برنامه‌های اصلی رادیو و تلویزیون ایران در ماه رمضان بوده‌ است؛ اما چندسال پیش، استاد شجریان در نامه‌ای به عزت‌الله ضرغامی، رئیس سازمان صداوسیما خاطرنشان کرد تا زمانی که وارونه‌نمایاندن واقعیت‌ها در صداوسیما صورت می‌پذیرد، به پخش سایر آثارش از شبکه‌های مختلف آن رضایت نخواهد داد. با این حال شجریان به صورت خاص فقط اجازه پخش ندای ربنا را به صداوسیما داد. با این حال از سال ١٣٨٩ پخش ربنا از صداوسیما ممنوع شد. محمدحسین صوفی، معاون وقت صدای صداوسیما نیز در واکنش به این موضوع اعلام کرد که رادیو حتی در ماه رمضان هم ربنا و ادعیه محمدرضا شجریان را پخش نمی‌کند. در تابستان ۱۳۸۹ و هم‌زمان با آغاز ماه رمضان، سازمان صداوسیما، پخش دعای ربنا با صدای محمدرضا شجریان را به طور کامل در تمام شبکه‌ها ممنوع کرد. در همان سال بود که محمدرضا رحیمی، معاون اول رئیس‌جمهوری وقت، یعنی محمود احمدی‌نژاد در مراسمی که در شهر مشهد در حال برگزاری بود، خواستار خوانده‌شدن «ربنا»یی جدید شد. رحیمی صدای استاد شجریان را «حلقوم بیگانه» نامید و خواستار بازخوانی آوای «ربنا» از سوی افراد دیگر شد. این جملات محمدرضا رحیمی در آن مراسم است: «از استاد کریم‌خانی تقاضا می‌کنم که با صوت زیبایشان ربنایی بخوانند که جایگزین آن ربنایی شود که از حلقوم بیگانه شنیده شده است». بنا بر گفته محمدرضا شجریان، انگیزه اصلی او از خواندن این دعا، تدریس آن به دو هنرجو بوده و این اثر در یکی از استودیوهای رادیو ضبط شده ‌است. شجریان ربنا را در دستگاه سه‌گاه خوانده و با مرکب‌خوانی (مدولاسیون یا راه‌گردانی) سری به دستگاه‌ها و آوازهای دیگر ردیف موسیقی ایرانی از جمله آواز افشاری و گوشه عراق (صبا) می‌زند و سپس به سه‌گاه برمی‌گردد. ربنا در نواری که محمدرضا شجریان با نام «به‌یاد پدر» ضبط کرده، منتشر شده ‌است.در نشست رونمایی از لوح ثبت ملی ربنا، همچنین تفاهم‌نامه‌ای میان همایون شجریان و سهراب پورناظری و سازمان میراث‌ فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری امضا شد. این تفاهم‌نامه با موضوع ترویج و ارتقای میراث ‌فرهنگی‌ ملموس و ناملموس ایران به‌وسیله اجرای موسیقی، نمایش و جلوه‌های نوین تصویری در محوطه‌های تاریخی و فرهنگی در اختیار سازمان میراث ‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری است.این اولین بار نیست که یک دعا یا صوت معنوی به ثبت ملی می‌رسد؛ سال ١٣٨٧ نیز اذان معروف مرحوم عبدالرحیم موذن‌زاده‌اردبیلی با شماره هفت در فهرست میراث معنوی کشور ثبت ملی شد. طرح ثبت این اذان در میراث معنوی کشور از اداره میراث استان اردبیل به سازمان مرکزی در تهران ارائه شد. رحیم موذن‌زاده‌اردبیلی در ٣٠سالگی یعنی در سال ١٣٣٤ اذان معروفش را سرود. او این اذان را در استودیو شماره شش رادیو پس از چند بار سعی و تلاش در گوشه‌های مختلف موسیقی ایرانی در بیات ترک خواند.

منبع: شرق