به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ نشست رونمایی و بحث و گفت‌وگو درباره کتاب «مثنوی مولانا» با ترجمه دکتر حجابی قیرلانغیچ عصر دیروز سه‌شنبه (17 بهمن‌ماه) با حضور مترجم اثر، محمدعلی موحد، توفیق سبحانی، عمر فاروق ارگزن و علی‌اصغر محمدخانی در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار شد.
 
مولانا ستون‌های پل ارتباطی میان ایران و ترکیه است
محمدخانی در ابتدای این نشست گفت: سپاسگزارم از دوستانی که در این هوای آلوده به این نشست آمدند تا این برنامه به شکل خوب و مناسبی برگزار شود. مولانا میراث مشترک فرهنگی ایران و ترکیه است که از 700 سال پیش و از زمانی که در قونیه ساکن شد شرح‌های مختلفی درباره مثنوی او نوشته‌اند که بیشتر این شرح‌ها در ترکیه و ایران منتشر شده است. با وجود پیوند ایران و ترکیه در دوران معاصر در ترکیه تعداد افرادی که به زبان فارسی تسلط داشته باشند، بسیار کم شده است، به‌همین دلیل لازم بود تا این کتاب به‌زبان ترکی ترجمه شود.
 
معاون فرهنگی موسسه شهرکتاب در معرفی حجابی قیرلانغیچ گفت: حجابی از اساتید زبان و ادبیات فارسی در ترکیه است و آثار بسیاری را از فارسی به ترکی ترجمه کرده است که از این میان می‌توان به مجالس‌ سبعه، بوستان سعدی، گلستان سعدی، دیوان حافظ، صد سال داستان و رمان ایرانی، تذکره شاه‌طهماسب صفوی و سیر اندیشه سیاسی غرب اشاره کرد.
 
محمدخانی با اشاره به گسترش روابط فرهنگی ایران و ترکیه در سال‌جاری گفت: پیوند بین ایران و ترکیه پیوند محکمی است و امسال برای ما این پل ارتباطی میان دو کشور اهمیت ویژه‌ای دارد. پلی ارتباطی که مولانا ستون‌های آن است. ما امسال هم رونمایی از تصحیح مثنوی دکتر محمدعلی موحد و هم ترجمه مثنوی دکتر حجابی را داشتیم و قرار است که برنامه‌های مختلفی در دو کشور برگزار شود. در انتها امیدوارم که مولانا باعث تحکیم روابط دو کشور با یکدیگر و با سایر ملت‌های جهان شود تا شاهد بهتر شدن انسان امروز باشیم.
 
مثنوی با ترجمه در دل‌ها نفوذ نمی‌کند
در ادامه این نشست حجابی قیرلانغیچ در معرفی ترجمه‌اش از مثنوی گفت: برای من غنیمتی است که در کنار بزرگان مثنوی‌پژوهی بنشینیم و به صحبت‌های آن‌ها گوش دهم. اما امروز شرایط به‌شکلی است که مجبور هستم صحبت کنم و به‌همین علت از اساتید حاضر در سالن عذرخواهی می‌کنم. در ترکیه قدمت زبان فارسی به سال‌های دور برمی‌گردد و از زمان سلاجقه زبان فارسی از نیروی شگفت‌انگیزی در میان اقشار جامعه برخوردار بوده است.
 
وی ادامه داد: در دوره عثمانی، فارسی یکی از زبان‌های رایج در کشور ترکیه بوده است و در مدارس عثمانی از ابتدا تا انتها فارسی در کنار عربی و ترکی آموزش داده می‌شد. به‌ویژه بخش‌هایی از بوستان سعدی انتخاب می‌شد و به بچه‌ها تدریس می‌کردند. به همین دلیل در دوره عثمانی به ترجمه نیازی نبود؛ چراکه باسوادها فارسی بلد بودند؛ از این رو در آن دوره شرح بر آثار فارسی نوشته می‌شد تا افراد بتوانند راحت‌تر آثار را مطالعه کنند.
 
این استاد دانشگاه با اشاره به تغییرات فرهنگی در ترکیه گفت: در دوره جمهوری که الفبای ترکی تغییر پیدا کرد و زبان ترکی از ریشه خود فاصله گرفت نیاز به ترجمه به‌شدت احساس شد و اساتید در این دوره دست به‌کار شدند. در این دوره یعنی در عثمانی و ابتدای جمهوریت 20 عنوان شرح و ترجمه از مثنوی منتشر شده است.
 
وی افزود: این روند ادامه داشت تا سال 2007 که یونسکو آن را سال مولانا اعلام کرد و با این اتفاق تحقیق، پژوهش و کار روی آثار مولانا رونقی دوباره گرفت و ما شاهد افزایش فعالیت‌ها شدیم.
 
حجابی در توضیح اثر جدیدش گفت: ترجمه‌ای که در حال حاضر پیش روی ماست و ما درباره آن صحبت می‌کنیم ترجمه منظوم مثنوی مولاناست؛ یعنی در کنار آمدن مفهوم ابیات وزن هجایی آن نیز حفظ شده است.
 
وی ادامه داد: به اعتقاد من مثنوی با ترجمه در دل‌ها نفوذ نمی‌کند بلکه باید شرح‌ها باشد تا افراد متوجه آن شوند به‌خصوص در ترکیه که از زبان فارسی فاصله گرفته‌اند.
 
این مترجم زبان فارسی با اشاره به وضعیت مثنوی‌خوانی در ترکیه گفت: در ترکیه از سال‌ها پیش جلسه مثنوی‌خوانی و شرح آن آغاز شده است و سال گذشته بعد از 17 سال توانستیم مثنوی معنوی را به اتمام برسانیم. همین نشست باعث شد که جلسات مثنوی‌خوانی در شهرهای دیگر ترکیه نیز شکل بگیرد. با این حال مثنوی‌خوانی در ترکیه با گذشته تفاوت بسیار زیادی کرده است و رونق گذشته را ندارد.
 
به انتشار کتاب‌های خوب در ترکیه حسودی می‌کنم
محمدعلی موحد که دیگر سخنران این مراسم بود در ادامه گفت:‌ از همه عزیزانی که در سالن حضور دارند تشکر می‌کنم زیرا در هوای آلوده به هوای مولانا به این نشست آمدند تا پای بحث و گفت‌وگو در باب مولانا بنشینند. چندوقت پیش که در فرهنگستان زبان و ادب فارسی سخنرانی داشتم درباره کارهایی که در کشور دوست و برادر یعنی ترکیه درباره ادب فارسی و مولانا انجام شده است صحبت کردم.
 
وی ادامه داد: شاهکارهای ادبیات فارسی چندین بار در ترکیه ترجمه شده است و من در آن نشست گفتم که طبق پژوهش‌هایم متوجه شدم که هر 30 سال یکبار یک ترجمه جدید از مثنوی در ترکیه منتشر می‌شود. بعد از اعلام این نتایج این فکر به‌ذهن آدم می‌رسد که چه نیازی به این است که مثنوی هر 30 سال ترجمه شود اما باید به این نکته توجه داشته باشیم که زبان تغییر می‌کند و شرایط متفاوت می‌شود.
 
این مولاناپژوه با اشاره به تغییرات زبان ترکی گفت: ما وقتی از زبان ترکی سخن می‌گوییم با دونوع زبان روبه‌رو هستیم نخست زبانی ترکی که الفبایش مانند ما بود و ما در آن سال‌ها شعر شاعران روزگار خودمان را به وسیله آن می‌خواندیم و حفظ می‌کردیم و زبان دیگری که تفاوت‌های بسیار زیادی با آنچه که ما از ترکی می‌دانیم دارد و محصول دوره‌های جدید است.
 
موحد با ابراز خوشحالی از انتشار کتاب‌های فارسی در ترکیه گفت: خوشحالم که مبادلات فرهنگی جان تازه‌ای گرفته‌ است و ما با آثار خوب و قابل قبولی روبه‌رو هستیم. مولانا می‌گوید در دنیا دو نوع حسد وجود دارد که یکی آدم را به بهشت و دیگری آدم را به جهنم می‌برد. من در اینجا می‌گویم که به ترجمه و انتشار کتاب‌های خوب در ترکیه حسودی می‌کنم.
 
ترجمه مثنوی به نظم کار بسیار دشواری است
توفیق سبحانی دیگر سخنران این نشست در ادامه صحبت‌های موحد اظهار کرد: دکتر موحد به نکته بسیار خوب و دقیقی اشاره کردند؛ به نظر من هم این اتفاق که ما هر 30 سال شاهد ترجمه جدید از مثنوی در ترکیه باشیم اتفاق بسیار خوبی است؛ زیرا زبان به سرعت تغییر می‌کند و با توجه به فعالیت‌های فرهنگستان زبان بعد از گذشت 30 سال این امکان وجود دارد که نسل آن روزگار متوجه صحبت‌های گذشتگان نشود.
 
این پژوهشگر ادبیات کلاسیک با اشاره به ترجمه حجابی قیولانقویچ گفت: کتاب را خواندم و چقدر کلمات به‌خوبی انتخاب شده بودند. به اعتقاد من اشعار در این مثنوی به‌خوبی مفهوم را انتقال داده‌اند و در کنار انتقال مفهوم وزن هجایی کارها نیز حفظ شده است. اما با این حال کاش شرایط به‌گونه‌ای رقم بخورد که دکتر حجابی از تصحیح دکتر موحد استفاده کند زیرا من تا سال 96 می‌گفتم که مثنوی فقط تصحیح نیکلسون اما از سال 97 باید تنها درباره مثنوی موحد سخن گفت.
 
وی ادامه داد: ترجمه مثنوی به نثر هم کار بسیار مشکلی است حال تصور کنید که دکتر حجابی این اثر را به نظم نیز درآورده است. بنابراین برای انتشار این کتاب باید به او تبریک گفت.
 
عمر فاروق؛ مدیر نشر هجه در ترکیه نیز در سخنان کوتاهی گفت: خوشحالم که امروز در جمع شما فرهیختگان حضور دارم بدون شک متوجه صحبت‌های شما در نشست امروز نشده‌ام اما معنی برخی کلمات را فهمیدم و دیدم که چندین بار از نشر هجه نام بردید؛ به همین دلیل از شما سپاسگزارم.
 
در پایان این مراسم هدایایی بین میهمان و میزبان رد و بدل شد تا در یک حرکت نمادین شاهد پل ارتباطی میان فرهیختگان ایرانی با فرهیختگان کشور ترکیه باشیم. در این مراسم محمدعلی موحد و توفیق سبحانی با اهدای تصحیح مثنوی موحد از مهمانان ترک تقدیر کردند و میهمانان ترک نیز با اهدای ترجمه ترکی مثنوی به این حرکت فرهنگی پاسخ دادند.