به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛  چندی پیش کتاب پهلوی سوم! با هدف نشان دادن آنچه ماهواره‌ها از پهلوی ترسیم کرده‌اند، توسط گروه مطالعات فرهنگی و اجتماعی مرکز پژوهش‌های جوان وابسته به پژوهشگاه منتشر و راهی بازار شد. با نویسنده این اثر حسن بشیر استاد تمام دانشگاه امام صادق (ع) و فارغ التحصیل دکترای جامعه شناسی ارتباطات بین‌الملل از دانشگاه لستر انگلستان، گفتگویی انجام شده است که در ادامه می خوانید؛

این استاد دانشگاه گفت: در چند سال اخیر به ویژه پس از راه اندازی شبکه من و تو در سال ۸۹ تبلیغات رسانه‌ها با هدف بزرگ‌نمایی و اسطوره‌سازی از دوره پهلوی شدت گرفته و این قبیل تبلیغات عمدتاً با ظاهری مستند و بی‌طرفانه به مخاطبان عرضه می‌شوند. عمده تمرکز این جریان بر مخاطبان جوان قرار دارد که واقعیت‌های دوران پهلوی را لمس نکرده‌اند و متاسفانه به دلیل پایین آمدن سرانه عمومی مطالعه و اشباع شدن افراد با اطلاعات نادرست و سطحی در شبکه‌های اجتماعی، اطلاعات تاریخی عمیقی درباره این دوران ندارند. تحلیل مؤلفه‌های گفتمانی یکی از مهم‌ترین مستندهای جریان سلطنت طلب که توسط میلیون‌ها نفر دیده شده است، می‌تواند به مقابله و مواجهه با فضاسازی‌های سیاسی این جریان بیانجامد.

وی افزود: در کتاب پهلوی سوم نخست تلاش شده تا روایت کلی مستند و مؤلفه‌های گفتمانی مستند انقلاب ۵۷ به‌صورت مختصر و گذرا معرفی شود و در مرحله بعد، هریک از این مؤلفه‌ها به‌صورت مجزا تشریح شده و نسبت آن با سایر مؤلفه‌ها و روابط قدرت تبیین شود. مستند انقلاب ۵۷ دربردارنده هشت محور کلی است که هریک از آن‌ها در خدمت شکل‌دهی یکی از ابعاد گفتمانی این مستند قرار گرفته‌اند. مستند انقلاب ۵۷ تصویری آرمانی از شاه و اطرافیانش می‌سازد، دستاوردهای او بسیار قابل‌توجه و بزرگ نشان داده شده، اقدامات زشت او مورد توجیه قرار گرفته، عملکرد رژیم شاه را در زمینه سرکوب انقلاب آسیب‌شناسی کرده، رهبر کبیر انقلاب را تخریب کرده، به‌صورت عمومی همه انقلابیون و گروه‌های مردمی را مورد حمله قرار داده، تفسیر انحرافی درباره علل وقوع انقلاب ارائه داده و فعالیت گروه‌های انقلابی را به شکلی نشان می‌دهد که در خدمت منافع گفتمانی‌اش قرار گیرند. در بخش انتهایی کتاب نیز استراتژی‌ها، تاکتیک‌ها، گفتمان‌های کلانِ حاکم بر مستند و اهداف و اغراض گفتمان مستند تبیین شده‌اند.

وی ادامه داد: متاسفانه تحقیقات نسبتاً عمیق با بهره‌گیری از روش‌های علمی برای مقابله با فضاسازی جبهه معارض انقلاب اسلامی، بسیار کم و محدودند. بسیاری، از محتواهای تولید شده به روابط عمیق گفتمانی حاکم بر محتواهای تخریبی علیه انقلاب اسلامی توجه نمی‌کنند؛ در حالی که توجه به این موضوع می‌تواند تا حد زیادی برای مخاطبان راهگشا و روشنگر باشد.

حسن بشیر گفت: باید توجه داشت که افراد بعضاً به واسطه نوع مصرف رسانه‌ای خود در پی کسب هویت هستند. همین مصرف رسانه‌ای آن‌ها را به سمت دریافت ایده‌ها و سوالاتی هدایت می‌کند که در زندگی روزمره و در تعامل با دیگر گروه‌های اجتماعی مورد استفاده قرار می‌گیرند و به تکمیل ابعاد دیگری از هویت مخاطبان منجر می‌شوند. امروز با سرعت گرفتن تحولات گفتمانی در عرصه عمومی، مطلع بودن از آخرین محصولات رسانه‌ای و داشتن ایده و حرف درباره آن‌ها بسیار مهم و حیاتی است. به عبارت بهتر، جوانی که می‌خواهد در فضای شلوغ و پر هیاهوی شبکه‌های اجتماعی حضور داشته باشد و به کنش‌گری سیاسی و اجتماعی بپردازد، می‌بایست درباره یکی از مهم‌ترین محصولات رسانه‌ای در شبکه‌های ماهواره‌ای اطلاعات مناسبی داشته باشد، شبهات آن را بشناسد و پاسخی برای آن داشته باشد.

وی ادامه داد: پس از گذشت چند سال از تولید مستندهای تاریخی شبکه من ‌و تو در زمینه تاریخ معاصر، هنوز اثر مستدل و قوی در زمینه آن در بازار کتاب وجود ندارد و پاسخگویی به شبهات و مقابله با این جریان محتوایی قدرتمند، محدود به چند سخنرانی و مصاحبه موجود در فضای مجازی است. این اثر هم با استفاده از یک روش شناخته شده دانشگاهی یعنی «تحلیل گفتمان» به بررسی مهم‌ترین مستند شبکه من‌ و تو می‌پردازد و هم خروجی تحلیل خود را به شکلی عرضه می‌کند که برای مخاطبان غیر دانشگاهی هم قابل فهم باشد.

وی افزود: باید توجه داشت که بسیاری از شبهات و سؤالات مطرح شده در مستند انقلاب ۵۷ به شکل مستقیم یا با واسطه به مخاطبان منتقل شده‌اند. بسیاری از این سؤالات و شبهات پیش از ساخت این مستند نیز توسط برخی از رسانه‌ها و فعالان سیاسی ضدانقلاب در شبکه‌های ماهواره‌ای و شبکه‌های اجتماعی مطرح شده بودند و مستند انقلاب ۵۷ صرفاً آن‌ها را تکرار کرده است. در بخش‌های گوناگون کتاب تلاش شده تا در کنار بررسی مولفه‌های گفتمانی مستند، شبهات مطرح شده در مستند انقلاب ۵۷ پاسخ داده شوند. رویکرد محقق در این زمینه ترکیبی از مطالعات تاریخی و مطالعات فرهنگی است. میزان موفقیت این کتاب در پاسخگویی به سؤالات و شبهات جوانان باید در عمل سنجیده شود اما محقق، برای پاسخگویی مستدل و محکم به شبهات مستند انقلاب ۵۷ به طور کامل تلاش خود را انجام داده است.

حسن بشیر گفت: باید توجه داشت که پاسخگویی به تمامی شبهات و سؤالات مطرح شده در مستند انقلاب ۵۷ در یک کتاب کوچک تقریباً غیر ممکن است. چرا که در این مستند بالغ بر ۳۰۰ مورد شبهه و فضاسازی تخریبی انجام گرفته است که پاسخگویی کامل، مستند و مستدل به هریک از آن‌ها حداقل به ۴ تا ۵ صفحه توضیح نیاز دارد.

وی در پایان اظهار داشت: این کتاب صرفاً تلاشی مختصر برای مقابله با جریان سهمگین محتوایی جریان سلطنت‌طلب علیه انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی است و اگر بتواند زمینه‌ساز مطالعات تاریخی و سیاسی بیشتر جوانان در این‌باره شود، به هدف خود رسیده است.

کتاب پهلوی سوم! (آنچه ماهواره‌ها از پهلوی ترسیم کرده‌اند) تالیف؛ حسن بشیر و کاظم مؤذن باموضوع: پهلوی، تلویزیون، پخش مستقیم ماهواره ، جنبه‌های سیاسی  در ۱۹۶ صفحه به قیمت ۱۵۰۰۰ تومان از سوی سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده‌است.