به گزارش فرهنگ امروز به نقل از  دبیرخانه دائمی کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی،رئیس شورای تحول علوم انسانی بیان کرد: از موجودی دانشگاه و حوزه برای اسلامی شدن علوم انسانی در گام اول استفاده کنیم.

به گزارش روابط عمومی مجمع عالی علوم انسانی اسلامی، غلامعلی حداد عادل رئیس شورای تحول علوم انسانی در مراسم افتتاحیه پنجمین کنگره علوم انسانی اسلامی درباره چگونگی و چرایی تحول در این حوزه گفت: از آغاز انقلاب فرهنگی در دوران امام راحل (ره) و سپس رهبری معظم انقلاب تاکید اساسی بر اهمیت علوم انسانی شده و حساسیت نسبت به این علوم در دانشگاه بوده است.

رئیس شورای تحول علوم انسانی گفت: این حساسیت به مسئله شناخت برمی گردد و در واقعیات غرب به تعریف از انسان مربوط می شود. در واقعیات غرب تعریف از انسان و ماهیت و وجود و خواسته های او با آنچه می اندیشیم، تفاوت های فراوان و اساسی دارد.

وی گفت: انسان شناسی اسلامی منطبق بر انسان شناسی در غرب نیست. انسان شناسی تابع و نتیجه جهان بینی است و از دل هستی و معرفت شناسی یک تمدن بیرون می آید. مسلم است که هستی و معرفت شناسی اسلامی با آنچه در چند قرن اخیر از رنسانس تا به امروز در غرب رخ داده به کلی متفاوت است.

این پژوهشگر حوزه فلسفه گفت: معرفت شناسی غربی عمدتا انسان را قادر به شناخت آثار و محسوسات و خواص ماده می کند. البته باید گفت که شناخت حقایق موجود در حقیقت شناسی فردی جایگاه معتبری ندارد. مفاهیم مقبول از نظر هستی شناسی حداکثر در ذهن اعتبار دارد. در عالم واقع از این هستی شناسی دلالت صحیحی بر ساحت های هستی و ساحت های غیرمادی هستی به وجود نمی آمد. در واقع از آن معرفت شناسی حس گرا، هستی شناسی مادی حاصل می شود و در تفکر فلسفی رایج غرب، نادیده گرفتن ساحت های غیرمادی در هستی شناسی از نتایج این تفکر است.

حداد عادل افزود: در تفکر فلسفی رایج غرب، نادیده گرفتن ساحت های غیرمادی در هستی شناسی از نتایج این تفکر است. نتیجه چنین تفکری این می شود که انسان را صرفا موجودی مادی معرفی می کند.

وی گفت: شما اگر می خواهید این تفکر را در تمدن امروزی غرب حس کنید، به رسانه های عمومی غرب توجه کنید نه رسانه هایی که ذیل کلیسا هستند. برای مثال یک هفته برنامه تلویزیونی غرب را فهرست کنید، ببینید کلامی درباره اینکه انسان از کجا آمده و به کجا خواهد رفت در این برنامه ها مطرح نمی شود.

حداد عادل در ادامه گفت: کاملا معلوم است مدار و محور توجه به انسان همین فاصله تولد تا مرگ است. حالا این نگاه به انسان را مقایسه کنید با آنچه در قرآن و تفکر اسلامی درباره انسان آمده است. اعتقاد به روح، نفس، جان، آزادی اراده و دمیدن روح خدا در وجود انسان و موارد دیگر وجود دارد.

رئیس شورای تحول علوم انسانی گفت: سوال اینجاست که آیا با این تفاوت آشکار می توان گفت آنچه در غرب به عنوان علوم انسانی مدون و تدریس و به کار گرفته می شود، با تمدن و معارف اسلامی انطباق دارد و آیا می توانیم به عنوان یک مسلمان چه در مقیاس فردی و چه در مقیاس اجتماعی می خواهد جامعه اسلامی داشته باشد، چشم بسته آنچه در تمدن غربی به عنوان علوم انسانی به وجود آمده را بگیریم و بدون هیچ گونه نگاه انتقادی در دانشگاه های داخلی کشور تدریس کنیم.

وی در ادامه گفت: در جمهوری اسلامی افرادی هستند که صاحب قدرت شده اند و اینگونه وانمود می کنند که ما قصد آن داریم که سراغ تحول در علم فیزیک و شیمی و … می رویم. اینگونه نیست؛ تصور نکنید که در اینجا بزرگ نمایی می کنیم. و البته گرفتاری اینجاست که این افراد حتی در تحول علوم انسانی اسلامی نیز تردید دارند.

حداد عادل گفت: بحث این است که اگرتفاوت واقعی بین علوم انسانی اسلامی و غربی هست، این تفاوت ها چیست و کجاست؟ اعتقاد به اینکه فرق بین علوم انسانی اسلامی و غربی وجود دارد به این معنی نیست که هر دستاوردی در اقتصاد و روان شناسی، حقوق و غیره در غرب بدست آمده است. مطلقا از نظر ما قابل رد است و باید با نگاهی انتقادی به آن نگاه کرد.

وی خاطرنشان کرد: علوم انسانی غربی هم مورد به مورد حکمش متفاوت است. نکته دیگر اینکه در فرایند و تحول علوم انسانی و اسلامی ما درباره علم حقوق نمی توان همان حکمی را داد که درباره علم تاریخ می دهیم. هر یک از علوم انسانی در فرآیند مورد نظر ما متفاوت است.

رئیس شورای تحول علوم انسانی گفت: بعد از اینکه رهبری معظم انقلاب تاکید جدی بر ضرورت تحول انسانی (در پاییز۸۸) کردند، شورای انقلاب فرهنگی آیین نامه ای را به تصویب رساند که شورای تحول و ارتقای علوم انسانی تشکیل شود.

وی در ادامه گفت: این شورا با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی کار خود را از زمستان سال ۸۸ آغاز کرده و تاکنون ۱۸۰ جلسه داشته است. در این شورا استادان دانشگاه و صاحبنظران حوزوی حضور دارند. این شورا به این نتیجه رسید که از میان رشته های مختلف علوم انسانی به ۱۶ رشته اولویت دهد. این رشته ها شامل علوم سیاسی، حقوق، روان شناسی، علوم تربیتی، تاریخ، اقتصاد، فلسفه، فلسفه دین، علوم ارتباطات، علوم اجتماعی، هنر، معماری و مشاوره بودند.

حدادعادل بیان کرد: برای اینکه تحول به چه صورت باشد، تصمیم گرفتیم از استادان متدین و معتقد به تحول در دیگر علوم انسانی دعوت به عمل آوریم. لذا ۱۶ کارگروه برای این کار تشکیل شد و تمامی آنها به این شورا دعوت شدند. ۲۰۰ استاد و صاحبنظر دانشگاهی و حوزوی دعوت شدند تا این کارگروها شکل جامع تری به خود گرفت.

وی اضافه کرد: در هر برنامه درسی به این چهار موضوع توجه داریم. همچنین، یک برنامه درسی از نظر شورا چهار فصل متفاوت دارد. برنامه های علوم انسانی در دانشگاه ها طی ۲۵ سال تغییری نکرده بود و بسیاری از تحولات در برنامه ها ورود نداشت لذا برای مثال در حوزه کارآمدسازی برنامه هایی برای جذب فارغ التحصیلان علوم انسانی در نظر گرفتیم.

حداد عادل گفت: در جریان بحث های شورای تحول تصمیم گرفتیم موضوع را از ۴ حوزه بررسی کنیم. در این مورد موضوعات مورد نظر ما شامل برنامه های آموزش درسی بود که منتهی به تالیف متون درسی می شود. دوم تعیین استاد، سوم جذب دانشجو و در مرحله چهارم پایان نامه ها و مجلات پژوهشی در حوزه علوم انسانی بود.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه بیان کرد: در موضوع بومی سازی هم برنامه ها نوعا متعلق به دانشگاه های غربی بود برای مثال در برنامه دانشگاه ها فقط دو واحد اقتصاد ایران وجود داشت آنهم به صورت اختیاری، اما در برنامه جدید مصوب شورا که تصویب آن چهار سال به طول انجامید، هشت واحد اقتصاد ایران در دوره کارشناسی به صورت الزامی گنجانده شده است.

وی تصریح کرد: ما نمی توانستیم صبر کنیم تا تحولات بنیادین در هر رشته رخ دهد، لذا سعی کردیم از موجودی دانشگاه و حوزه برای اسلامی شدن علوم انسانی در گام اول استفاده کنیم. حرف ما این بود که دانشگاهیان و حوزویان هر چه دارند را در قدم اول بیاورند.

حدادعادل با اشاره به هم افزایی و همکاری شورای تحول و ارتقای علوم انسانی با حوزه علمیه قم گفت: ما ارتباطی سامان یافته با حوزه داشتیم و شورای تحول دفتری در قم برای ارتباط با حوزه دارد. پیدایش انجمن های تخصصی در حوزه ازجمله برنامه های شورا محسوب می شود.

حدادعادل در پایان خاطرنشان کرد: حدود ۹۰ برنامه درسی را در شورا مصوب کرده ایم این سرفصل ها از سوی استادان صاحب صلاحیت در قالب کتاب تصویب شده و هر کتاب زیر نظر یک شورای سه نفره مدیریت می شود. امید است با همکاری وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی همسو با تمدن سازی پیش برویم.