به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛  این روزها نمایشگاهی از تمام دوره‌های کاری زنده‌یاد صادق تبریزی هنرمند پیشگام مکتب سقاخانه در گالری سهراب تهران با عنوان «صورتگر عشاق: از رقمِ صادق تا عمل تبریزی» برپاست، نمایشگاهی با قابلیت پژوهشی بسیار برای آشناییِ هنردوستان و دانشجویان با هنرمندی که زندگی پرماجرا و پرفراز و نشیبی داشت، شبیه به خطوط سرکش، سحرآمیز و کوبنده نقاشی‌هایش.

زنده یاد تبریزی ۴۶ سال قبل گالری ۶۶ را در خیابان سمیه تأسیس کرد. زمستان ۹۶ قطار زندگی‌اش از حرکت ایستاد و حالا در یازدهمین ماه سال ۹۸، تابلوهای او در غیاب خالقش در گالری سهراب به نمایش درآمدند جایی که روشن ماند تا چراغ گالری ۶۶ خاموش نشود.

آثار این نمایشگاه با تلاش مهرداد فلاح هنرمند نقاش و خواهرزاده صادق تبریزی جمع آوری شده‌اند. نمایشگاهی مهم که چه بسا در فقدان آثار پرشمار این نقاش، امکان برگزاری نمونه مشابه آن در آینده برای سالیانی دراز وجود نداشته باشد. پس از نمایشگاه ۷ سال پیش این هنرمند فقید در «گالری ایت» لندن، این مهمترین نمایشگاهی است که در فقدان تبریزی در تهران برگزار می‌شود.

در متن استیتمنت این نمایشگاه آمده است: «تبریزی با عشق و شکیبایی به گنجینه مینیاتور رو می‌آورد؛ آن را آگاهانه می‌آزماید و سپس سعی می‌کند فراموششان کند تا چون نقاشی امروزی که ذهنیتی معاصر دارد، بار دیگر از آن دانش و تجربه در فضایی جدید، اثری بیافریند که بیش‌تر از آنکه چون مینیاتور کهن مقید به مضمون ادبی باشد، تابع کاربرد خط و رنگ در نقاشی مدرن است.

در ادامه همین جستجو، به کلاژ گرایش می‌یابد؛ ورق کتاب‌های قدیمی را بر سطح بوم می‌چسباند و بر آن نقش و نگار خود را می‌نگارد. در نسخ قدیمی معتبر همواره بازی بدیع و متناسبی بین کتابت و نقش در جریان است. نوشته به هر بهانه داخل نقاشی می‌آید؛ نقاشی، بخشی از صفحه مکتوب را می‌پوشاند.

تبریزی در کلاژهایش این بازی عاشقانه دو نوع خط - حرف و نقش - را در ترکیب ماهرانه گاهی جسورانه، پیش چشم می‌آورد.»

بر این اساس، در میان آثار این نمایشگاه، سه اثر درخشان را باید مورد توجه قرار داد که هر سه نشان از زمان شکل‌گیری عناصر اولیه بصری تبریزی از میانه ۵۰ پنجاه خورشیدی دارند؛ از این قطعات، هیچ‌کدام برای فروش در کاتالوگ دیده نمی‌شوند و متعلق به مجموعه گالری است.

برپایی نمایشگاهی همزمان با دومین سالگرد درگذشت صادق تبریزی

مهرداد فلاح درباره ایده برپایی این نمایشگاه به خبرنگار مهر گفت: برپایی این نمایشگاه به مناسبت دومین سالگرد درگذشت زنده یاد تبریزی توسط گالری سهراب صورت گرفته است. این نمایشگاه در واقع تمدید یاد و نام پیشگام مکتب سقاخانه است. با توجه به اینکه گالری سهراب در واقع همان گالری ۶۶ است که توسط مرحوم تبریزی تأسیس شد، اصلی‌ترین مساله این بود که آثار صادق تبریزی در این گالری که سال ۱۳۵۲ تأسیس شد، به نمایش درآیند.

وی تصریح کرد: در واقع اصرار علاقمندان برای آشنایی با دوره‌های مختلف آثار هنرمند انگیزه اصلی برپایی این نمایشگاه بود و در عین حال ما نمایشگاهی از آثار زنده یاد تبریزی گذاشتیم تا مخاطبان با آثار ایشان بیشتر آشنا شوند ضمن اینکه خاطره‌ای از گذشته ایشان دوباره توسط خانواده و دوستانشان زنده شود.

فلاح درباره آثار نمایشگاه و چگونگی جمع آوری آنها بیان کرد: در این نمایشگاه یکسری آثار متعلق به ۱۳۳۸ و ۱۳۴۰ هستند که خیلی‌ها آنها را ندیده‌اند و جزو مجموعه شخصی است که در این نمایشگاه در روز اول دیده و در افتتاحیه استقبال خوبی از آن شد. آثار این نمایشگاه را از دوره‌های مختلف کاری زنده یاد تبریزی حدفاصل سال‌های ۱۳۳۸ تا ۱۳۹۲ شامل نقاشی خط‌ها، کارهای فیگوراتیو و فیگوراتیو مدرن و مینیاتور مدرن انتخاب کرده‌ایم. بیشتر آثار متعلق به مجموعه آقای ترکمان مدیر گالری سهراب هستند و بخشی از آن را هم ما جمع آوری کردیم.

وی در مورد نبود آثار سایز بزرگ صادق تبریزی در این نمایشگاه توضیح داد: اثر در اندازه بزرگ از صادق تبریزی خیلی کم است و ما تنها توانستیم یک اثر پیدا کنیم. آثار بزرگ تبریزی در بازار محدود است و به همین خاطر این دسته آثار خواهان بیشتری دارد چرا که بیشتر آثار این هنرمند در ابعاد کوچک موجود هستند.

آثار صادق تبریزی فقط رویکرد اقتصادی ندارند

جاوید رمضانی منتقد هنری نیز درباره جنبه‌های زیباشناختی آثار این نمایشگاه به خبرنگار مهر گفت: مخاطبان این نمایشگاه می‌توانند از دو سویه تنوع فنی، شکلی و درک تحول تاریخی هنرمند از نظام نگارگری تا هنر مدرن را پیگیری و استنباط کنند. این نمایشگاه به دلیل محدودیت فضا، نمی‌تواند حجم تولیدات تبریزی به‌عنوان هنرمندی پرکار را نشان دهد اما به‌خوبی آثار برجسته‌ای از دوران کاری متفاوتی از او را در معرض دید عموم قرار داده است. در میان آثار ارائه‌شده‌، شاهد تابلوهایی هستیم که نقطه تبدیل کمّی به کیفی روند ذهنی هنرمند را نشان می‌دهند و از این منظر باید اعتراف کرد که این کارنامه تنها رویکرد اقتصادی نداشته و قابلیت پژوهشی بسیاری دارد که متأسفانه در افتتاح هیچ مکتوبی ارائه نشده است.

ارائه اثری از صادق تبریزی در حراج کریستیز در آینده‌ای نزدیک

از دیوار ۳۲ متری ِ گالری سهراب تا دل‌های حاضران «حراج تهران» و «کریستیز»، این روزها به انحاء مختلف شاهد تلاش برای تمدید یاد و نام پیشگام مکتب سقاخانه هستیم هنرمندی که پیش از مرگش قدر ندید و این روزها در دومین سال رفتنش بر صدر می‌نشیند و آثارش به ویژه در حراج‌ها خواهان پیدا کرده است. سال ۲۰۱۶ اثری از او به کریستیز دوبی راه یافت و سه دوره هم در حراج تهران خوش درخشید و در آینده‌ای نزدیک قرار است در حراج کریستیز نیز اثری از این هنرمند ارائه شود.

صادق تبریزی نخستین بار در سال ۱۳۳۸ نقاشی خط را روی یک پنل سرامیکی کار کرد و به گواه برخی کارشناسان و منتقدان کار این هنرمند روی این پنل سرامیکی، نخستین اثر نقاشی خط است که کلماتش به قصد خوانده شدن نوشته نشده است. تبریزی اوایل دهه ۱۳۴۰ نزد استاد علی اکبر کاوه خوشنویسی را فراگرفت و پس از آن همزمان با رواج مکتب سقاخانه در میان شماری از هنرمندان، به سبک نقاشی خط روی آورد. او در کنار پرویز تناولی، حسین زنده‌رودی، فرامرز پیلارام، مسعود عربشاهی و منصور قندریز از پیشگامان مکتب سقاخانه است، مکتبی که ریشه در مکتب‌های قدیمی و میراث فرهنگی ایران داشت و قرار بود پلی میان سنت و دنیای نو بنا کند.

آخرین نمایشگاه خارجی این هنرمند ایرانی در سال ۱۳۹۱ همزمان با «هفته هنری جهان اسلام» در گالری «ایت» لندن برپا شد که بازتاب‌های متفاوتی داشت. تبریزی طی ۵۰ سال لااقل ۳۰ نمایشگاه مهم انفرادی و گروهی برپا کرد. او اول بار سال ۱۳۵۱ آثارش را زیر نگاه غربی‌ها برد. از همان زمان، هنر او تحسین هنرشناسانی چون امانوئل لوتن، میشل تایپه و دیگران را برانگیخت. روزنامه لوموند در شماره ۱۹ آوریل ۱۹۷۲، او را پیشگام نوعی نقاشی غنایی دانست که آثارش نیروی فریبنده قدرتمندی دارد. نمایشگاه خط نگاره‌هایش در بورگز (۱۳۴۹) و گالری سیروس در پاریس (۵۰) که به اهتمام "میشل تاپیه" هنرشناس بزرگ برپا شد، سر آغاز شکوفایی هنر او بود. نصرالله افجه‌ای در گفت‌وگویی اعلام کرده است صادق تبریزی نخستین کسی است که هنر نقاشیخط را به شکل امروزی و معاصرش ابداع کرد و برای جامعه به نمایش گذاشت و در بروز و ظهور آن نقشی مهم ایفا کرد.

به گزارش مهر، نمایشگاه ِ «صورتگر عشاق؛ از رقم صادق تا عمل تبریزی» تا ۲۹ بهمن ماه در گالری سهراب به نشانی خیابان سمیه، بین مفتح و رامسر شماره ۱۴۲ میزبان هنردوستان است.