چالش «الانسان الکامل» در عرفان آندلسی- اسلامی (۱)؛

آنتروپولوژی دینی از وحی تا اوراق محی‌الدین ابن‌عربی

اصولاً «معنای انسان کامل در متون اسلامی به دو وجه قابل بررسی است، یکی بحث خلیفة‌الله و دیگر در امر عبدالله (گاهاً آن را مافوق خلیفه می‌دانند)؛ هر دو به ظاهر یک ریشۀ مشترک دارند، اما نوع پردازش و استفادۀ قرآن حکیم از دو مفهوم فوق کاملاً به دلیل و برهان نقلی و عقلی است. خلیفه‌ای که از آن در معرفی سکنات داوود نبی (ع) مورد استفاده قرار گرفته است در لابه‌لای واژگان آیه مشخص است؛ داوری به‌حق در میان مردم، پیروی نکردن از هوی و هوس (طاغوتی نشدن-تبه غریزه). اما آنچه که در مورد مقام عبودیت ارائه شده، حقیقتی بالاتر و ورای تیپولوژی‌های حکومتی، اجتماعی و سیاسی است، چیزی با بن‌مایه‌های عرفانی و عبادی.