به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ گسترش حوزه های کاربردی فلسفه در دنیای اطلاعات و شبکه های فوری اتفاقی است که ضرورت  گذار از اندیشیدن فلسفی محدود به آکادمی ها و کلاس های فلسفه را در بر می گیرد. اندیشه ورزی فعال در کف خیابانها و کوی و برزن ما را به یاد سقراط می اندازد اما فعالان فلسفه کاربردی مدعی اند باید در دوره امپراطوری گوگل بر تفکر  پای فلسفه را به مهد کودک تا کافه ها و حتی کلینیکها  و مکانهای عمومی دیگر هم باز نمود. به سراغ یحیی قائدی دانشیار فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه خوارزمی و پیشگام ترویج فلسفه برای کودکان رفتیم تا ایده های او را برای ترویج «مشاوره فلسفی» بشنویم.

«مشاوره فلسفی » ذیل مباحث فلسفه کاربردی طرح و اجرا  می شود، مشاوره فلسفه به نوعی ورود فلاسفه به حرفه های یاورانه و مددکاری به افراد جامعه است

وی در مورد مشاوره فلسفی گفت: نخست ضروری است پیش از هرچیز بپرسیم: «فلسفه چیست؟» و همینطور «مشاوره چیست؟»  با گذر از این دو مفهوم به شکل خلاصه می توان گفت «مشاوره فلسفی » ذیل مباحث فلسفه کاربردی طرح و اجرا  می شود، مجموعه ای از ایده ها در ذیل فلسفه کاربردی گسترش یافتند که برخی از آنها مثل فلسفه برای کودکان (P۴C) و مشاوره فلسفی (philosophical counselling)، کافه فلسفه (philocafe) و ... است، مشاوره فلسفه به نوعی ورود فلاسفه به حرفه های یاورانه و مددکاری به افراد جامعه است.

قائدی ادامه داد: این مشاوره  به کارگیری راه ها و روش ها و سبک های فلسفی است برای کمک به افراد در حل مشکلاتشان، گرچه مشاوره فلسفی هنوز در حوزه «روان درمانی» مدعی نیست که درمان می کند اما باور بر این دارد که مهمترین مشکلات بشر در ارتباط مستقیم با نحوه تفکر و اندیشه آنهاست. باورهای ذهنی افراد با تسهیل‌گری فیلسوف ارزیابی و شناسایی می شود، یکی از مهمترین روش های مشاوره فلسفی «گفتگوسقراطی» است، افراد در خلال این گفتگو باورهای خود، نگرش و بینش خویش به جهان و خودشان را واررسی و تحلیل می کنند. روش های دیگری هم در مشاوره فلسفی به کار گرفته می رود مانند «هرمنوتیک»، «پدیدارشناسی»، «تحلیل» و ... . از سویی تکنیک هایی که در نظام های فلسفی شناخته شده هستند همچون رواقی گری، تحلیلی، حس گرایی  و ... هم در این حوزه کاربرد دارد.

شیوه سقراط در گفتگو با مردم کوی و برزن، پرسش از آنها مبتنی بر اتفاقات روزانه و به چالش کشیدن مردم با استناد به پاسخ هایی که می دادند در سوالات بعدی نوعی مشاوره فلسفی است

وی در مورد دلایل رجوع به فلسفه در ساحت مشاوره فلسفی از منظر تاریخ تفکر بشر گفت: با نگاه تاریخی باید به کوچه ها و خیابانهای آتن برویم و همراه سقراط شویم، شیوه سقراط در گفتگو با مردم کوی و برزن، پرسش از آنها مبتنی بر اتفاقات روزانه و به چالش کشیدن مردم با استناد به پاسخ هایی که می دادند در سوالات بعدی نوعی مشاوره فلسفی است. تلاش سقراط از طرح این بن بست ها در واقع تلاش برای اندیشه به بت ها و قالب های ذهنی عادت شده بود.

این استاد دانشگاه افزود: اوهیچ گاه خود را فیلسوف یا مشاور ننامید ،اولین بار هاخن باخ (gerd Achenbach) آلمانی از مشاوره فلسفی سخن گفت، او روش سقراطی رادر مشاوره فلسفی مورد استفاده قرار داد و قدمت این تفکیک هنوز سی سال نمی شود، در فرانسه اسکار برنی فیه و ایزابل ملون ؛ در سوئد انجمن فلسفه کاربردی به شکل گسترده اقدام به ترویج این حوزه نموده و آن پیلگرن و آدام والنبرگ به این امر مشغول هستند، ران لاهاو و تیلور که شیوه تحلیلی را در مشاوره فلسفی پی گیری نمودند و در امریکا انجمن مشاوره  فلسفی راه اندازی شدو اخیرا مشاوران فلسفی در امریکا کد نظام مشاوره گرفته و به کار مشغولند.

وی در پاسخ به این سوال که در کشور ما از چه زمانی و چگونه حوزه مشاوره فلسفی طرح شد، گفت: مشاوره فلسفی در ایران عمر زیادی ندارد؛ در سفری که سال ۲۰۱۱ برای دیدن دوره های کارگاهی فلسفه برای کودکان اسکار برنی فیه به فرانسه داشتم ، برای اولین بار با بحث مشاوره فلسفی به شیوه سقراطی به شکل کاملا عینی مواجه شدم، در هر روز از کارگاه ما باید حداقل یک مشاوره فلسفی را تجربه می کردیم. در سال ۲۰۱۳ که مجددا به کارگاه های اسکار برنی فیه رفتم این جلسات مشاوره فلسفی را داشتیم، دو سال بعد که به فرصت مطالعاتی در کشور سوئد رفتم این بحث را پیگیری مستقل نمودم. اولین مقالات آکادمیک در این حوزه هم به همایش فلسفه تعلیم و تربیت در عمل پاییز ۹۱ دانشگاه خوارزمی باز می گردد. در انجا دو مقاله ارایه شده بود که به طور مختصر به مشاوره فلسفی(پور آقا ۱۳۹۳) و یا بنیاد فلسفی مشاوره(قائدی و دیبا واجاری۱۳۹۳) پرداخته بودند کارگاه هایی که با حضور میهمان های فرانسوی و سوئدی برگزار شدند نیز با رویه مشاوره فلسفی بودند.

وی ادامه داد: یک سال بعد یکی از دانشجویان دکتری من خانم مریم پورآقا(۱۳۹۴) این مبحث را برای رساله دکتری انتخاب نمود که به زودی با راهنمایی بنده دفاع خواهد شد، در این رساله مبانی مشاوره فلسفی مبتنی بر رویکرد تحلیلی بررسی شده است.  سه پرسش اساسی در این اثر طرح و پاسخ داده شده است. مبانی، موضوعات و اهداف مشاوره فلسفی با رویکرد تحلیلی را بررسی نموده و از چندوچون آموزش این شیوه به افراد  هم سخن گفته شده است. از طرفی خود من در کارگاه های پرورش تسهیلگر فلسفه برای کودکان ،مشاوره فلسفی با رویکرد سقراطی و تحلیلی را اجرا نموده و آموزش می دهم.

مشاور فلسفی تعهد درمانی نمی دهد اما کمک کاری است برای تقویت فکر، خودکاوی به منظور به زیستی و ارزیابی خود در جهان

قائدی در پاسخ به این سوال که چه تفاوتی بین مشاوره فلسفی و مشاوره روان شناسی یافته اید، گفت: مهمترین تفاوتی که دیده ام تمرکز مشاوره فلسفی بر شیوه های فلسفی است. در مشاوره روان شناسانه الزامی به این روش ها نیست، در برخی روش ها مثل مشاوره الیس و برخی شناختی ها رویکرد سقراطی دیده می شود، اما اساس کارآنها کاملا درمانی است و هدف هم درمان مراجع است در حالی که مشاور فلسفی تعهد درمانی نمی دهد اما کمک کاری است برای تقویت فکر، خودکاوی به منظور به زیستی و ارزیابی خود در جهان .

وی در مورد نسبت بین فلسفه برای کودکان و مشاوره فلسفی گفت: هم فبک و هم مشاوره فلسفی در ذیل فلسفه کاربردی قرار گرفته اند؛ مهارت هایی که به تسهیل‌گران فبک آموزش داده می شود و تکنیک هایی که آنها با کودکان و نوجوانها در کارگاه های فبک کار می کنند نیازمند داشتن بضاعت های مناسبی از شناخت و اجرای مشاوره فلسفی است. ازخصلت های اساسی که یک مشاور فیلسوف باید داشته باشد: مهارت‌های استدلالی ،گوش دادن دقیق، تشخیص مساله، تحلیل و استنباط، مفهوم یابی ، مغالطه شناسی و ... است. داشتن این مهارت‌ها به شکل عمومی برای تسهیل‌گران فبک الزامی است هرچقدر در کسب و توسعه این مهارتها رشد یابند توانمندی های مشاوره ای فلسفی آنها نیز گسترش خواهد یافت.