به گزارش فرهنگ امروز به نقل از اعتماد؛ نمی‌توان دانش‌آموخته‌های دانشگاه‌های معتبر دنیا را بررسی کرد و با نام اساتید و بزرگان ایرانی فارغ‌التحصیل از این دانشگاه‌ها روبه‌رو نشد. اساتیدی که توانسته‌اند گام‌های بزرگی در اعتلای دانش و تخصص خود بردارند. دکتر فریدون تفضلی، استاد اقتصاد کلان دانشگاه شهید بهشتی در کانادا بر اثر سکته مغزی به کمای بدون بازگشت رفته است. او که نویسنده کتاب‌های مرجعی چون تاریخ عقاید اقتصادی و اقتصاد کلان است، چند ماهی به کمای بدون بازگشت رفته و پزشکان از درمانش قطع امید کرده‌اند. با این حال خانواده او هنوز امیدوار هستند تا علایم حیات در بدن این اقتصاددان پیشکسوت ظاهر شود. تفضلی استاد بسیاری از اقتصاددانان و مردان سیاسی کشور است. افرادی چون فرهاد دژپسند، احمد توکلی، داوود سوری از شاگردان او به شمار می‌روند.
فریدون تفضلی اقتصاددان پیشکسوت ایرانی از دانش‌آموخته‌هایی است که از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی که یکی از دانشگاه‌های معتبر امریکاست و شهرت جهانی دارد فارغ‌التحصیل شده است. این دانشگاه در سال ١٨٨٠ میلادی تاسیس شده و قدمتی حدود ١٣٤ سال دارد. دانشگاهی که جان اِف. کِندی، رییس‌جمهور سابق امریکا آن را «هاروارد غرب امریکا» نامیده است. تفضلی از آن دست اقتصاددانانی است که ٧ مقاله در تاریخ عقاید اقتصادی و اقتصاد کلان تالیف کرده و ترجمه مقاله در مدیریت و مجری و همکاری تحقیقاتی در چندین پروژه تحقیقاتی و مشاور اقتصادی در یکی از نهادهای وابسته به وزارت بازرگانی در دوره تعطیلی دانشگاه‌ها را در کارنامه خود دارد.
فریدون تفضلی متولد ١٣١٩ است، در تهران متولد شده و تحصیلات ابتدایی را در دبستان ١٥ بهمن گذرانده است. در دبیرستان علمیه و در سال ١٣٣٧ در رشته طبیعی فارغ‌التحصیل می‌شود. بعد از گرفتن مدرک دیپلم با اخذ پذیرش از چندین دانشگاه معتبر امریکا مانند دانشگاه کلمبیا، دانشگاه ایالتی لوئیزیانا، دانشگاه ایالتی کالیفرنیا در لس‌آنجلس، دانشگاه ایالتی اوکلاهما و یک کالج معتبر کالیفرنیا به نام کالج هارتنل در شهر سالیناس در سال ١٣٣٨ (فوریه سال ١٩٥٩) به امریکا می‌رود. ابتدا در شهر واشنگتن‌دی.سی. در امریکا دوره فشرده زبان انگلیسی را از فوریه سال ١٩٥٩ تا ژوئن ١٩٥٩ در موسسه امرسون گذرانده و موفق به اخذ دیپلم شده است. سپس عازم کالیفرنیا شده و در سپتامبر سال ١٩٥٩ وارد کالج هارتنل می‌شود و در سال ١٩٦٢ موفق به اخذ مدرک فوق‌دیپلم اقتصاد از این کالج می‌شود و برای ادامه تحصیل در رشته اقتصاد و با اخذ پذیرش به دانشگاه ایالتی کالیفرنیا در لس‌آنجلس می‌رود و در سال ١٩٦٤ موفق به دریافت مدرک لیسانس اقتصاد از این دانشگاه می‌شود. در دوره لیسانس در این دانشگاه رشته اصلی او اقتصاد با گرایش در زبان انگلیسی و اقتصاد سیاسی بوده و بعد از دریافت مدرک لیسانس به مدت یک سال به عنوان کارشناس اقتصاد برای شرکت آر.جی.رینولدز در لس‌انجلس کار کرده و سپس در سال ١٩٦٥ تحصیلات عالی خود را با اخذ پذیرش از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی در لس‌آنجلس در این دانشگاه ادامه می‌دهد و در سال ١٩٦٨ موفق به دریافت مدرک فوق‌لیسانس اقتصاد از این دانشگاه می‌شود و سپس در همین دانشگاه وارد دوره دکترای اقتصاد شده و در سال ١٩٧٠ موفق به دریافت مدرک دکترای اقتصاد می‌شود.
فریدون تفضلی در این دانشگاه بین دو رشته مورد علاقه خود، یعنی اقتصاد و زبان انگلیسی، رشته اول را برای ادامه تحصیلات عالی خود انتخاب کرده و دوره فوق‌لیسانس را با موفقیت و با نمرات عالی گذرانده و به همین علت در دوره دکترای اقتصاد، دانشگاه کالیفرنیای‌جنوبی به او بورس تحصیلی (Fellowship) ارایه می‌دهد و علاوه بر معافیت از پرداخت پنجاه درصد شهریه، امتیاز «مرتبه دستیار تدریس» را برای تدریس دروس اقتصاد در دوره کارشناسی در این دانشگاه را به دست می‌آورد. ضمنا، دو سال قبل از دریافت درجه دکترای اقتصاد به عنوان استادیار تمام‌وقت اقتصاد در دانشگاه پلی‌تکنیک ایالتی کالیفرنیا واقع در شهر سن‌لوییس آبیسپو منصوب شده و از سال ١٩٦٨ تا سال ١٩٧٠ در این دانشگاه تدریس کرده است.
از طرفی زمانی که در دوره دکترای اقتصاد مشغول تحصیل بوده، هیاتی که از بانک مرکزی ایران در آن زمان به امریکا رفته بود تا با مصاحبه با فریدون تفضلی اظهار تمایل کرده که از جانب بانک مرکزی به او بورس کامل تحصیلی بدهد تا در دانشگاه کالیفرنیای‌جنوبی یا دانشگاه هاروارد به تحصیل خود ادامه دهد تا بعد از اتمام دوره دکترای اقتصاد خود در این بانک مشغول به خدمت شود، ولی ایشان با اظهار قدردانی از این هیات با دریافت این بورس موافقت نکرده است.
در سال ١٩٧٠ بعد از دفاع از رساله دکترایش درباره «سهم علمی اسکارلانگه در تئوری سوسیالیسم و کاربردهای آن در یوگسلاوی و چکسلواکی»، داوران، رساله‌اش را با درجه ممتاز می‌پذیرند و او تصمیم می‌گیرد که بعد از حدود ١٢ سال زندگی در امریکا و داشتن کرسی استادیاری اقتصاد در دانشگاه پلی‌تکنیک ایالتی کالیفرنیا با وجود اصرار زیاد این دانشگاه مبنی بر ادامه کار خود در این دانشگاه و دریافت پیشنهاد جدید از دانشگاه کالیفرنیا در سانتاباربارا مبنی بر پذیرش استادیاری اقتصاد و تدریس تمام وقت او در این دانشگاه، تصمیم می‌گیرد تا به ایران باز گردد.
پیشنهادات مختلفی از جانب دانشگاه ملی ایران (شهید بهشتی کنونی)، دانشگاه تهران، مدرسه عالی بازرگانی و همچنین سازمان برنامه و بودجه، بانک مرکزی، بانک ایرانیان و وزارت اقتصاد و دارایی، به فریدون تفضلی ارایه می‌شود که او پیشنهاد اول را می‌پذیرد و بنابراین کار خود را به عنوان «مدرس تمام وقت» اقتصاد در دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی در دانشگاه ملی ایران آن زمان (شهید بهشتی کنونی) در مهر ماه سال ١٣٤٩ شروع می‌کند و یکسال تحصیلی بعد در سال ١٣٥١ به مرتبه دانشیاری اقتصاد ارتقا می‌یابد. بعد از طی مراحل استادیاری اقتصاد در دانشگاه پلی‌تکنیک ایالتی کالیفرنیا از سال ١٩٦٨ تا ١٩٧٠ و دانشیاری اقتصاد در دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی و در مجموع تدریس تمام وقت و کارآمد او از سال ١٣٤٩ تا ١٣٥٦ در سال ١٣٥٦ به مرتبه استادی تمام پایه ١ دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی این دانشگاه ارتقا می‌یابد.
در این دوران، راهنمایی، مشاوره و نظارت بر متجاوز از ٥٠ پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشجویان را به عهده داشته است. در ضمن، در دانشگاه تهران داور بیرونی دو رساله دکترا و در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم، تحقیقات داور بیرونی و استاد مشاور چندین رساله دکترا در اقتصاد بوده است.
نقش کلیدی تئوری اقتصاد در علم اقتصاد
گرایش‌های تخصصی او در دوره دکترای اقتصاد در زمینه‌هایی مانند تئوری اقتصاد و به ویژه اقتصاد کلان، تاریخ عقاید اقتصادی و متدولوژی علم اقتصاد، اقتصاد توسعه، نظام‌های اقتصادی و برنامه‌ریزی، اقتصاد نیروی کار و مسائل اقتصادی و حقوقی آن و زبان تخصصی بوده و در بعضی از این زمینه‌ها آثار و تالیفات چشمگیری دارد. در این راستا، ترجمه او از کتاب اندیشه‌های اقتصادی میلتون فریدمن، نوشته ایمون باتلر توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کتاب برگزیده سال ١٣٧٧ شناخته شده و از آن بطور شایسته‌ای تقدیر به عمل آمده است. از طرف دیگر، تالیف او از کتاب اقتصاد کلان که در سال ١٣٦٦ برای اولین‌بار توسط انتشارات نی به چاپ رسید تاکنون نوزده بار تجدید چاپ شده و چاپ نوزدهم از ویراست سوم این کتاب مشتمل بر حدود ٨٧٥ صفحه در سال ١٣٩١ توسط انتشارات نی به چاپ رسیده است. همچنین، تالیف او از کتاب تاریخ عقاید اقتصادی که در سال‌های ١٣٥٥ و ١٣٥٦ برای اولین‌بار در دو جلد توسط انتشارات دانشگاه ملی ایران به چاپ رسید و تاکنون با توجه به ویراست اول و دوم آن سه بار به ترتیب در سال‌های ١٣٧٢، ١٣٧٥ و ١٣٨٤ توسط انتشارات نی تجدید چاپ شده و چاپ یازدهم از ویراست سوم آن مشتمل بر ٦٥٦ صفحه توسط انتشارات نی در سال ١٣٩٢ به چاپ رسیده است. نتیجتا، طی این سال‌ها اکثر دانشجویان دوره کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای اقتصاد در سرتاسر کشور این دو کتاب (اقتصاد کلان و تاریخ عقاید اقتصادی) را در دوره‌های مختلف خوانده و مطالعه کرده‌اند و بنابراین نویسنده خوشحال است که توانسته پیام خود را در این دو کتاب به دانشجویان ارجمند انتقال بدهد. در اینجا از استادان بزرگواری که این دو کتاب را طی سال‌های طولانی در کلاس‌های خود در دانشگاه‌های مختلف کشور مورد استفاده قرار داده‌اند، سپاسگزاری می‌کنم.
او می‌گوید: «تئوری اقتصاد در درک دانش نظری اقتصاد یک نقش حیاتی را بازی می‌کند و ضمنا یک درک جامع از نظریه‌های اقتصادی، چه در اقتصاد خرد و چه در اقتصاد کلان، بدون مطالعه چگونگی پیدایش زمینه‌های تاریخی آنها در علم اقتصاد، امکان‌پذیر نیست. از این‌رو، تاریخ عقاید اقتصادی بازوی تئوری اقتصاد است به این دلیل که به فهم بهتر رابطه بین نظریه‌ها و واقعیت‌های اجتماعی و مسائل مبتلا به آنها کمک می‌کند چرا که بررسی نظریه‌های مختلف اقتصاددانان طی ادوار گذشته و کنونی در تاریخ علم اقتصاد آشنایی با مبانی نظری دانش اقتصاد را به صورت علمی و منطقی امکان‌پذیر می‌سازد.»
از میان اقتصاددانان بزرگ جهان به اندیشه‌های کینز و مکتب کینزی و پیروان او که در تاریخ عقاید اقتصادی در رابطه با اقتصاد کلان و مسائل آن مطرح شده بیشتر توجه دارد چرا که به قول میلتون فریدمن که یک اقتصاددان نئوکلاسیک معاصر است، «امروز همه ما اقتصاددانان به نوعی کینزی هستیم و بنابراین تفکر کینزی داریم.» ضمنا او در دوران تحصیل خود در امریکا دانشجوی استادانی بوده که یا دانشجوی شومپیتر یا کینز، یا دانشجوی آلوین هانسن «ملقب به کینز امریکا» یا دانشجوی فریدمن بوده‌اند. همچنین، او در سمینارهای شخصی بزرگان علم اقتصاد مانند جان آر. هیکس، پل ساموئلسن، آلوین هانسن، جیمز توبین، فرانکو مودیگلیانی، کِنت بولدینگ، والتر هِلر، آکسل لیان هاف وود، سیمورهاریس، هاری جی. جانسون و غیره که همگی اقتصاددانان کینزی هستند و از طرف دیگر در سمینارهای شخصی میلتون فریدمن و پیروان او مانند ریچاردای. بایلاس و فیلیپ کاگان و اقتصاددان بی‌شمار دیگری که همگی از اندیشه‌های مکتب پولی فریدمن تبعیت می‌کنند، شرکت کرده است.
نظر شما