به گزارش فرهنگ امروز به نقل از انسان شناسی و فرهنگ؛ هر­ گاه در فرم تن­ پوش ­های دوره سلوکی و تزییناتی که برای آن قایل شده اند دقیق شویم به شلوغی و انسجام نداشتن موتیف ­ها (طرح تزیینات روی پارچه­ لباس) و به طور کلی برش و دوخت تن پوش­ ها که تفاوت فاحشی با دوره­ی هخامنشیان دارد، پی می­ بریم. در این دوران می توان پیکره ­های برنزی آتنا[1]الهه­ یونانی را با لباسی که همانند لباس یونانیان شکل خاصی ندارد مشاهده کرد. یک نمونه از این پیکره ­ها، تندیسی مکشوف از نهاوند مربوط به قرون سوم و دوم قبل از میلاد است. باید توجه داشته باشیم که برای این پیکره­ ها که سبکی یونانی دارند، لباس تنها یک پوشش محسوب نمی ­شود بلکه بیش از آنکه بخواهد بدن را از نظر پنهان دارد، به خطوط آن شکوه و وقار می­ بخشد. با این وجود پارسیان در این دوران سعی کردند پوشش خود را حفظ کنند. کما اینکه پس از بر افتادن سلوکیان، احیای سنت­ های پوشش در ایران را شاهد هستیم.

در دوره­ اشکانی طرح لباس­ ها انسجام خود را تا حد زیادی باز یافت. در زمان پارت ­ها (حدود 250 ق.م. تا 224 میلادی)، زمانی که اشکانیان حکومت کرده یا دعوی حاکمیت داشتند، ایران در دورانی به سر می ­برد که شلوار و بالاپوش های آستین­ دار، تن ­پوش مرسوم در سراسر خاور نزدیک محسوب می ­شد. این تن­ پوش ­ها که اسلاف بلافصل لباس­ های امروزی می باشد، مرزهای نژادی و سیاسی را کنار زده و از شمال هند تا سوریه پوشیده می ­شدند و از طرفی اسلوب شناخته شده­ هخامنشیان همچنان در پیش گرفته می ­شد. البته زنان به ندرت در حجاری­ های پارتی به تصویر کشیده شده ­اند. ظاهراً لباس اصلی آن­ها مرکب از تن ­پوشی است پرچین و  بلند با کمربندی در ناحیه­ کمر که بر روی قوزک پاها همراه با چین ­های ظریف و فراوان می افتاد. این جامه از تونیک گشاد مردانه، فقط از روی بلندی­ اش قابل تشخیص است. جزء دیگر جامه­ زنانه پوششی بود که عقب سر را می ­پوشانید. چنین پوشش­ هایی در سرتاسر خاور  نزدیک و کرانه­ اژه از دوره­ هخامنشی تا دوره­ پارت­ ها رواج داشته است. به احتمال قوی، پاافزار آنان مشابه مردان بوده است، اما آثار شناخته شده، چنان اندک و مختصرند که امکان استنتاجات منطقی ­تر را فراهم نمی ­سازند. در دوره اشکانی نیز همانند گذشته، پوشاک زنان ایرانی بسیار مفصل بوده است. در این­ باره چنین می­ خوانیم: «لباس زنان اشکانی پیراهنی بلند تا روی زمین، گشاد، پرچین و آستین دار بوده است. پیراهن دیگری داشته ­اند که روی اولی می­ پوشیدند و قد این یکی نسبت به اولی کوتاه و ضمناً یقه باز بوده است. روی این دو پیراهن چادری سرمی­ کردند». در جای دیگر آمده است: «چادر زنان اشکانی به رنگ­ های شاد و  ارغوانی و یا سفید بوده است. گوشه چادر در زیر یک تخته فلزی بیضی منقوش یا دکمه که به وسیله­ زنجیری به گردن افکنده شده، بند است. این چادر به نحوی روی سر می ­افتاده که عمامه (نوعی کلاه زنانه) را در قسمت عقب و پهلوها می­ پوشانیده است». در کتاب «اشکانیان» نیز آمده است: «زنان عهد اشکانی قبایی تا زانو بر تن می ­کردند، با شنلی که بر سر افکنده می ­شد و نیز نقابی داشتند که معمولاً به پس سر می ­آویختند. زنان را به شیوه­ معمول در آسیای غربی پوشیده می ­داشتند. قبایی تا زانو  بر تن می­ کردند با شنلی که بر سر هم افکنده می­ شد و نیز نقابی داشتند که معمولاً به پس سر می ­آویختند. از پوشش ­های بسیار گرامی داشته­ سر، شیوه ­ای نسبتاً پیچیده و بغرنج بود که عبارت بود از نیم تاجی فلزی و دستاری بلند بر فراز آن که شنل یا نقاب بر روی آن افکنده یا بسته می ­شد. گیسوان را به شیوه­ یونانیان آرایش می­ کردند، و از میان سر، فرق می­ گشودند(رجب نیا،1380: 81). یکی از نکات مهمی که در آثار باقی مانده از این دوره وجود دارد، تأثیر نمادهای هنر معماری است که در تن ­پوش پارت ­ها مشاهده می­ شود(غیبی،1385: 172).

یکی از نمونه ­های قابل توجه پوشاک پارتی، تندیس گچی مکشوف در هترا[2] ، متعلق به «اوبال»، دختر «جابال» در قرن دوم میلادی است که در موزه­ بغداد نگه­داری می ­شود. نمونه دیگر مربوط به همین دوران، تندیس مرمرین «واشفاری»، دختر «ساناتروک» است. در این دو تندیس، تأثیرات پوشاک یونانی و سنت پوشیدگی ایرانی توأمان دیده می شود.

منابع:

غیبی، مهرآسا. 1385. هشت هزار سال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. تهران: انتشارات هیرمند

کالج، مالکوم. 1380. اشکانیان (پارتیان). ترجمه مسعود رجب­نیا. تهران: انتشارات هیرمند

[1]Athena

[2]Hatra