به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر ؛ از صبح فردا چهارشنبه نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت در سال جاری میلادی و به مدت پنج روز آغاز به کار می‌کند؛ نمایشگاهی که از آن به عنوان مهمترین و بزرگترین و در عین‌حال قابل اعتناترین رویداد اقتصادی و تجاری نشر در جهان یاد می‌کنند و می‌توان حتی آن را به تعبیری سال نو کتاب و نشر در جهان به شمار آورد.

اهمیت این رویداد تا اندازه‌ای است که با وجود هزینه‌بر بودن شرکت در بسیاری از بخش‌های این نمایشگاه، هر ساله ناشران و موسسات و آژانس‌های فعال در حوزه فروش رایت کتاب، صاحبان صنایع چاپ و نشر و حتی هنرمندانی که حس می‌کنند آفریده‌های آنها می‌تواند در خدمت صنعت نشر در جهان قرار بگیرد، سعی می‌کنند خود را به این رویداد رسانده و به عرضه خدمات خود بپردازند. اما چه چیزی این نمایشگاه را تا این اندازه مهم و قابل اعتنا کرده است.

این گزارش سعی می‌کند تا چند منظر به این مساله توجه نشان دهد:

موقعیت مکانی به مثابه اصالت

شهر فرانکفورت به عنوان میزبان این نمایشگاه بزرگ نشر، یکی از مهمترین شهرهای اروپا از منظر اقتصادی است. جدای از آنکه در تاریخ اروپا و آلمان از این شهر به‌عنوان شهر بانک و تجارت یاد شده است در حال حاضر میزبان قرارگاه بانک مرکزی اروپا، چهارمین مرکز بزرگ بورس در جهان و یکی از سه شهر برتر دنیا از منظر استقرار شرکت‌های بین‌المللی است.

با این همه شهر فرانکفورت به‌عنوان دارا بودن یکی از عظیم‌ترین مجتمع‌های نمایشگاهی در دنیا شهرت پیدا کرده و سومین شهر نمایشگاهی دنیا به شمار می‌رود. برخی از بزرگ‌ترین نمایشگاه‌های جهان در حوزه اتومبیل، کشاورزی، کالاهای مصرفی و همین‌طور کتاب هر ساله در این شهر برگزار می‌شود.

در همین راستا جالب است بدانیم که این شهر به دلیل موقعیت خاص تجاری خود یکی از برترین زیرساخت‌های حمل‌نقل و نیز اقامتی در اروپا و جهان را در خود شکل داده است.

با این همه بافت جمعیتی این شهر به شکلی سامان یافته که در رده‌بندی‌های جهانی رتبه هفتم کیفیت زندگی متعلق به این شهر است.

این مقدمه نشان می‌دهد که میزبانی از یک رویداد فراملیتی در حوزه نشر و یا سایر حوزه‌ها که لازمه آن میزبانی و حضور و قبل‌از آن ایجاد تمایل برای حضور در آن است و به دنبال آن آورده اقتصادی حاصل از آن در چه بستری شکل می‌پذیرد. بدون شک برگزاری بزرگترین رویداد جهان در عرصه نشر بدون توجه به این اتفاق‌ها زیر ساختی رخ نمی‌دهد.

موقعیت تاریخی به مثابه پشتوانه

شهر فرانکفورت به عنوان یک شهر فرهنگی در آلمان میزبان نمایشگاه بزرگ کتاب این کشور است. بسیاری از مهمترین دانشکده‌های فلسفه، الهیات، موسیقی، هنرهای نمایشی و نیز تاترها و اپراهای اروپا در این شهر واقع شده است. این سابقه فرهنگی در کنار سابقه این شهر در حوزه نشر دست در دست هم داده‌اند تا این رویداد بزرگ جهانی بتواند در آن ریشه بگیرد.

نمایشگاه کتاب فرانکفورت از نظر تاریخی از سال ۱۹۴۹ برگزار شده است و هر ساله در ماه اکتبر میزبان دست‌اندرکاران نشر و کتاب از سراسر جهان بوده است. این نمایشگاه از منظر تاریخی در تمامی ادوار خود توسط بخش خصوصی و صاحبان صنایع نشر در آلمان برگزار شده است و دولت‌ها نقش بسیار کمرنگی در ساماندهی آن داشته‌اند. این نمایشگاه جدای از اینکه صاحب یک شرکت با نام خود برای اداره امور خود است سالانه در محلی برگزار می‌شود که برای نخستین بار در سال ۱۹۰۹ و بیش از چهل سال قبل از برگزاری نخستین نمایشگاه کتاب در این شهر، برای اجرای امور نمایشگاهی مورد استفاده قرار گرفته است.

شرکت نمایشگاه‌های فرانکفورت به عنوان میزبان این رویداد در حال حاضر دارای سهامی است که ۶۰ درصد آن متعلق به  شهر فرانکفورت و چهل درصد آن نیز در اختیار دولت ایالت هسن در آلمان است.

موقعیت فیزیکی؛ اصلی اساسی میزبانی

نمایشگاه کتاب فرانکفورت هر ساله در فضایی بالغ بر ۵۷۸ هزار متر مربع فضای مفید شامل ۱۰ سالن، یک مرکز کنفرانس و یگ سالن جشن که به جدیدترین فن‌آوری‌های ارتباطی در جهان مرتبط است. این نمایشگاه و شرکت آن در حال حاضر ۲۸ شعبه و ۵۰ نماینده  و بیش از ۲۰۲۶ کارمند در ۱۶۰ کشور جهان دارد و برند این نمایشگاه را مبدل به یکی از معتبرترین برندهای نمایشگاهی در دنیا کرده است که نه تنها در داخل این شهر که در خارج از آلمان نیز تجربه برگزاری موفق نمایشگاه‌های بزرگی را دارد

موقعیت اجرایی؛ چالش اصلی میزبانی

یکی از مهمترین وجوه ممیزه نمایشگاه کتاب فرانکفورت با رویدادهای مشابه برنامه‌ریزی دقیقی است که برای اجرای سالانه آن صورت می‌پذیرد به شکلی که جدای از اینکه تا بیش از سه سال آینده این رویداد هر ساله در زمان برگزاری نمایشگاه پیش بینی و برنامه ریزی شده است، برای برنامه سالانه این نمایشگاه نیز به طور تقریی برنامه‌ریزی دقیقی از یک سال قبل از اجرای نمایشگاه در دست اجرا قرار می‌گیرد و این برنامه ریزی از الزامان میزبانی از نزدیک به یک میلیون و دویست هزار مخاطب هرساله این رویداد است.

به عنوان مثال برنامه ریزی برای معرفی برنامه‌های مهمان ویژه نمایشگاه در سال جاری که کشور فرانسه است، از چها ماه قبل از این وارد فاز اجرایی شده است و حتی تاریخ و زمان برگزاری نشست خبری و یا برنامه افتتاحیه نمایشگاه و محل و میهمانان آن از سه ماه قبل مشخص و اطلاع رسانی شده است. از سوی دیگر برای اجرای نشست خبری میهمان ویژه این نمایشگاه در سال آینده از نزدیک به دو ماه قبل از آغاز نمایشگاه با رسانه‌ها و نمایندگان آنها در سراسر جهان هماهنگی به عمل آمده است.

نمایشگاه پنج روزه کتاب فرانکفورت در هر سال و طی سه روز ابتدایی تنها میزبان متخصصان و کارشناسان نشر از سراسر جهان است که این رویداد را به دلیل موقعیت خاص تجاری آن برگزیده‌اند اما در دو روز پایانی نمایشگاه جنبه عمومی‌پیدا کرده و حضور در آن برای عموم مردم میسر خواهد بود.

وجود پایگاه اطلاع‌ر سانی جامع، خبرنامه دقیق و جذاب، معرفی دقیق و کارآمد مسئولان نمایشگاه به شکلی که حضور در این موقعیت شغل اصلی و ثابت آنهاست و به واسطه آن همواره در دسترس هستند، تغییر ناپذیری زمان بندی و...  از مهمترین موضوعاتی است که این نمایشگاه را به عنوان یک برند کاملا قابل اتکا در نشر جهان و به تعبیری سال نو نشر مبدل کرده است.

ویژگی‌های نمایشگاه شصت و نهم

شصت و نهمین نمایشگاه کتاب فرانکفورت با حضور صدراعظم آلمان و رئیس جمهور فرانسه در عرصر روز سه‌شنبه ۱۸ مهرماه افتتاح می‌شود. آلمان به عنوان میزبان و فرانسهم به عنوان میهمان ویژه در عالی‌ترین سطح سیاسی در این رویداد صاحب نماینده خواهند بود.

امسال در نمایشگاه بخش‌های ویژه +ART برای دومین سال متوالی برگزار می‌شود. این بخش نمایشگر تازه‌ترین دستاوردهای هنری در عرصه نشر است که شاید یکی از جالب‌توجه‌ترین آنها ارائه تازه‌ترین پرینترهای سه‌بعدی برای چاپ کتاب به شمار می‌رود.

در کنار این موضوع برنامه‌های کلوپ کسب و کار در این نمایشگاه را نیز نباید نادیده گرفت. مرکزی اختصاصی که  سعی دارد میان کسب و کار نشر و شبکه‌های کاری جدید در این حوزه ارتابطی تازه برقرار کند و ساعات حضور در نمایشگاه را برای بازدیدکنندگان از خود دلپذیرتر و جذاب‌تر کندو برگزاری سمینارهای پیش‌ّینی آینده نشر در جهان که امسال به عنوان «بازارها- تغییر با نگاه ۳۶۰ درجه» ئ ذر روز نخست نمایشگاه برگزار می‌شود، ایجاد شبکه‌های کاری تازه در عرصه نشر و موضوعاتی است که این مرکز را در میان سایر بخش‌های نمایشگاه متمایز کرده است. بر اساس آمارهای منتشر شده در سال ۲۰۱۶،   این مرکز در سال گذشته پذیرای ۱۲۰۰ قرار ملاقات و ۴۵ رویداد مهم بود و ۳۴۰۰ نفر از ۷۵ کشور دنیا از آن بازدید کرده‌اند.

کشور فرانسه به عنوان میهمان ویژه این دوره از نمایشگاه نیز تدارک بسیار ویژه‌ای برای این حضور دیده است. از اعلام نتایج داوری بخشی از جایزه ادبی معتبر گنکور در این نمایشگاه تا تدارک غرفه‌ای سه بعدی با مساحت بیش از ۲۵۰۰ متر و اعزام بیش از ۱۳۰ نویسنده به منظور معرفی ادبیات فرانسه در این نمایشگاه تنها بخشی از تدارک این کشور برای این رویداد است.

همچنین فرانسه در کنار رئیس جمهور خود، به عنوان سخنران مراسم افتتاحیه امسال نمایشگاه «Wajdi Mouawad» نویسنده، بازیگر و نمایشنامه‌نویس لبنانی را معرفی کرده است که در حال حاضر کارگردان تئاتر ملی دلا کالین در پاریس است.

نگاهی به خود از زاویه دیگران

آنچه در این گزارش مورد توجه قرار گرفت سعی کرد به اختصار نشان دهد برای برگزاری یک رویداد موفق فرهنگی تجاری در عرصه نشر در دنیا چه مسیری طی شده است و در کنار آن می‌شود شمه‌ای از نسبت کاری خود با این مرکز و فاصله خود را با آن بسنجیم و در انتها به این سوال مهم بیشتر فکر کنیم که اگر نشر را در ایران صنعت می‌پنداریم و حس می‌کنیم زمان برای خروج دستاوردهای آن از مرزهای ایران گذشته و وقت آن فرا رسیده تا پذیرای مهمانان و صاحبان صنایع نشر جهان باشیم و از این مراوده آورده اقتصادی نیز داشته باشیم، چه مسیری برای طی شدن پیش روی ماست و فاصله ما تا انتهای این مسیر چه اندازه است.

این مساله وقتی قابل تأمل‌تر می‌شود که هر ساله شاهدیم برای برگزاری رویداد نمایشگاه کتاب تهران که بزرگترین و مهمترین رویداد فرهنگی بین‌المللی ایران به شمار می‌رود هر ساله با بدیهی‌ترین چالش‌های اجرایی مواجهیم.