به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ سال‌هاست که بحث افزوده شدن واحدهای درسی نمایش ایرانی در بدنه آکادمیک تئاتر مطرح است اما هیچگاه از سوی دانشگاه‌ها و در کل وزارت علوم چنین اقدامی صورت نگرفته است. بسیاری از فعالان عرصه نمایش‌های آیینی و سنتی و همچنین هنرمندان تئاتر معتقدند که بی‌توجهی دانشگاه‌ها به این حوزه از تئاتر باعث کمرنگ‌ و فراموش شدن گونه‌های نمایش ایرانی شده است.

اینکه چگونه و از چه مسیری می‌توان لزوم تعریف واحدهای درسی نمایش ایرانی در دانشگاه‌ها را به عنوان یک ضرورت مطرح کرد، نکته‌ای است که باید استادان و تصمیم‌گیرندگان بخش آکادمیک به ویژه آکادمیک تئاتر درباره آن اظهار نظر کنند.

نمایش ایرانی بضاعت دانشگاهی دارد؟

رحمت امینی مدیرگروه هنرهای نمایشی پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران درباره این موضوع در گفتگویی با خبرنگار مهر، اظهار کرد: معتقدم اینکه چرا واحدهای درسی نمایش ایرانی در دانشگاه‌ها در نظر گرفته نمی‌شود به آموزش عالی مربوط نمی‌شود بلکه به بضاعت‌های موجود این گونه از تئاتر در حوزه نظری و رویکرد افرادی که در این بخش کار می‌کنند، مربوط می‌شود. من از علاقه‌مندان به نمایش ایرانی هستم و در کارهای عملی و هنری خود و مقالاتی که نوشته‌ام، این امر مشهود است.

وی با بیان اینکه باید در حوزه نمایش ایرانی کارهای پژوهشی انجام شود، یادآور شد: ما نیازمند کتاب‌ها و آثار پژوهشی که مبین به‌روزشدن و روزامد شدن باشند و اهمیت نمایش‌های ایرانی را در وضعیت موجود نشان دهند، هستیم. آقای بیضایی در سال ۴۲ کتاب «نمایش در ایران» را نوشته و علیرغم اینکه تا کنون چیزی به آن اضافه نکرده، همچنان منبع مهمی برای دانشجویان تئاتر است. این موضوع علاوه بر اینکه به کیفیت بالای این کتاب مربوط است ولی بیانگر این مهم است که طی سال‌های متمادی کارهای پژوهشی قابل تأملی در زمینه نمایش ایرانی انجام نشده تا بتواند به عنوان یک منبع و مرجع به داشته‌های محدود قبلی اضافه شود.

شعار می‌دهیم اما روزامد نیستیم

مدیرگروه هنرهای نمایشی پردیس هنرهای زیبا تصریح کرد: ما جامعه پژوهشگر و دانشگاهی تئاتر، علیرغم شعارهایی که می‌دهیم، کارهای کارامد و به روزی را در عرصه نمایش ایرانی ارائه نداده‌ایم تا توقع داشته باشیم وزارت علوم نمایش ایرانی را به عنوان واحد درسی اضافه کند. ما باید بستر مناسب برای این کار را فراهم کنیم، برای اضافه کردن واحد درسی باید منابع لازم و کافی ارائه دهیم.

نگاه و تفکری که صرفا نگاه میراث فرهنگی به نمایش ایرانی دارد، باعث شده‌است افراد دانشگاهی به سمت نمایش‌های ایرانی نیایند. دانشجویان تئاتری تمایل دارند که تحول در شگردها و شیوه‌های نمایش‌های ایرانی را هم ببینند

امینی با اشاره به نمایش «اوستاد نوروز پینه دوز» که این روزها در مجموعه تئاتر شهر به صحنه برده است، افزود: پیش از این قرار بود که نمایش بنده به عنوان مهمان در اولین روز از جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی حضور داشته باشد ولی دبیر محترم جشنواره، نمایش «اوستاد نوروز پینه دوز» را در راستای نمایش‌های آیینی و سنتی ندانست؛ این در حالی است که من این نمایش را با نگاه به نمایش‌های ایرانی تولید و اجرا کرده‌ام. البته اشاره دبیر محترم جشنواره به شکل میراث فرهنگی نمایش‌های ایرانی است در حالی که یک شکل از اجرای نمایش‌های ایرانی به شیوه برداشت و نگاه‌های بنیانی از این گونه نمایشی است.

وی که پیش‌تر به عنوان مدیرگروه هنرهای نمایشی دانشکده هنر و معماری نیز فعال بوده، متذکر شد: نگاه و تفکری که صرفا نگاه میراث فرهنگی به نمایش ایرانی دارد، باعث شده‌است افراد دانشگاهی به سمت نمایش‌های ایرانی نیایند. دانشجویان تئاتری تمایل دارند که تحول در شگردها و شیوه‌های نمایش‌های ایرانی را هم ببینند. ما باید تکلیف خود را مشخص کنیم؛ حفظ نمایش ایرانی به‌عنوان میراث فرهنگی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های این گونه نمایشی برای تولید کارهایی روزامد باید در کنار هم مورد توجه قرار گیرد.

نگاه سنتی و محافظه‌کار تحول را برنمی‌تابد

این مدرس تئاتر با بیان اینکه نگاه سنتی و محافظه‌کار، تحول و روزامد شدن نمایش‌های ایرانی را برنمی‌تابد، تأکید کرد: دانشجوی حال حاضر هم این نگاه محافظه‌کار و سنتی را بر نمی‌تابد. جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی فرصتی است که باید این ۲ نگاه را مدنظر قرار دهد نه تنها یک نگاه.

امینی معتقد است با کمبود موجود در زمینه پژوهش و منابع نمایش ایرانی، هیچ فایده‌ای ندارد که واحدهای درسی نمایش ایرانی در دانشگاه‌ها اضافه شود زیرا باعث می‌شود تا دانشجو مدام با منابع محدود و حرف‌های تکراری مواجه شود.

مدیرگروه هنرهای نمایشی پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران در پایان سخنان خود با تأکید بر راه‌اندازی مرکز پژوهش‌های نمایش‌های آیینی و سنتی، بیان کرد: ما باید هم نمایش‌های آیینی و سنتی را به صورت میراث فرهنگی ارائه دهیم و هم در کنار آن به نوجویان و کسانی که مایلند در زمینه نمایش ایرانی تجربه‌های جدیدی داشته باشند، فرصت تجربه کردن بدهیم. این روند باعث رشد و اعتلای نمایش‌های ایرانی می‌شود.