به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ دکتر بهمن زندی در گفتگویی از انتشار فاز اول «طرح ملی چالش‌های استادان دانشگاه‌های ایران در تدریس مجازی» خبر داد و گفت: با توجه به مسئولیت پژوهشکده آموزش باز و از دور دانشگاه پیام نور در انجام پژوهش‌های مرتبط با آموزش مجازی و الکترونیکی، ایده انجام طرح ملی چالش‌های استادان دانشگاه‌های ایران در تدریس مجازی، همزمان با شروع پاندمی و رواج روزافزون آموزش‌های مجازی در کلیه دانشگاه‌ها، با هدف بررسی چالش‌های مربوط به راهبردهای تدریس، فعالیت‌های یادگیری و پشتیبانی استادان دانشگاه‌های ایران در هنگام تدریس مجازی آغاز شد.

وی ادامه داد: زیرا با شیوع همه گیری ویروس کرونا همزمان با شروع سال میلادی ۲۰۲۰، نظام‌های آموزشی جهان نیازمند رعایت راهکار فاصله گذاری اجتماعی شدند، بر این اساس دانشگاه‌های جهان از جمله موسسات آموزش عالی ایران بدون داشتن فرصت برای برنامه ریزی دقیق جهت ورود به آموزش‌های مجازی به یکباره و بدون آمادگی کافی ناچار شدند همه دروس نظری و حتی در برخی موارد، دروس عملی خود را به صورت مجازی ارائه دهند.

اجرای کلاس‌های مجازی نیازمند آماده سازی مهارتی و روانشناختی استادان و دانشجویان

رئیس پژوهشکده آموزش باز و از دور دانشگاه پیام نور یادآور شد: بی شک اجرای کلاسهای مجازی نیازمند تجهیز دانشگاه‌ها به زیرساخت فناوری آموزشی، نرم افزارها، سخت افزارها، آیین نامه‌های آموزشی متناسب با آموزش مجازی، آماده سازی مهارتی و روانشناختی استادان، آماده سازی مهارتی و روانشناختی دانشجویان است. بدین لحاظ شاهد بودیم که دانشگاه‌ها با چالش‌های اساسی در تمام زمینه‌های یادشده روبرو شدند.

همکاری ۳۴ استاد دانشگاه دولتی و غیر دولتی در اجرای «طرح ملی چالش‌های استادان دانشگاه‌های ایران در تدریس مجازی»

زندی در ادامه افزود: در این طرح پژوهشی، پژوهشکده آموزش باز و از دور دانشگاه پیام نور با همکاری استادان ۳۴ دانشگاه دولتی و غیردولتی وزارتین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سراسر کشور، اقدام به بررسی چالش‌های تدریس مجازی در سراسر کشور کرد و اینک گزارش فاز اول آنکه بررسی کمی چالش هاست، تقدیم جامعه دانشگاهی ایران می‌شود.

وی ادامه داد: در آینده نزدیک گزارش فاز دوم و تحلیل کیفی نتایج نیز در دسترس علاقمندان و مدیران و استادان قرار خواهد گرفت، ان شاءالله این تلاش بتواند در پاسخگویی و یافتن راه حل برای برخی از مسائل آموزش عالی مجازی کشور در شرایط کنونی مفید و مؤثر باشد.

طبق گفته دکتر زندی، نتایج پژوهش حاکی از آن است که مهم‌ترین چالش‌های تدریس الکترونیکی برای استادان دانشگاه‌های ایران به ترتیب؛ آشنایی اندک آنها با راهبردهای تدریس الکترونیکی، ضعف واحدهای فناوری دانشگاه‌ها در پشتیبانی از فرایند یاددهی-یادگیری الکترونیکی و شکاف دیجیتالی منبعث از نابرابری‌های مناطق برخوردار و محروم است که مانع دسترسی مناسب دانشجویان به کلاسهای مجازی است.

وی خاطرنشان کرد: با این وجود از آنجایی که استادان در حین تدریس الکترونیکی، به طور مداوم راهبردهای تدریس و فعالیت‌های یادگیری خود را رصد می‌کنند، این دو بعد برای آنها قابل کنترل و بهبود مداوم بوده است و به نوعی خودشان توانسته‌اند در بهبود این دو بعد دخل و تصرف داشته باشند، اما استادان، وضعیت پشتیبانی در حین تدریس خود را در حد نامطلوبی ارزیابی کرده‌اند.

رئیس پژوهشکده آموزش باز و از دور دانشگاه پیام نور افزود: یعنی آنها با بعد دریافت پشتیبانی حین تدریس چالش‌هایی داشته‌اند، در این خصوص، به نظر می‌رسد اگرچه کارشناسان پشتیبانی دانشگاه‌ها همواره تلاش کرده‌اند تا مشکلات حین تدریس را پشتیبانی کنند، ولی خودِ آنها نیز با محدودیت‌هایی مواجه بوده‌اند و همچنین می‌توان گفت به احتمال زیاد حجم درخواست‌ها برای پشتیبانی نیز کفاف خدمات پشتیبانی را نمی داده است.

ضعف فناوری ارتباطات در دروس عملی و آزمایشگاهی

وی ادامه داد: همچنین قابل ذکر است از آنجا که تدریس یک فعالیت یکپارچه است، وجود نقص در بعد پشتیبانی، سبب ایجاد چالش‌هایی در کیفیت راهبردهای تدریس و فعالیت‌های یادگیری استادان شده است. این چالشهای منتج از ضعف فناوری ارتباطات در دروس عملی و آزمایشگاهی در رشته‌های علوم پایه، پزشکی و مهندسی چشمگیرتر است و وزارت ارتباطات برای بهبود کیفیت آموزش الکترونیکی در این همه حوزه‌های دانش و بویژه رشته‌های فنی بایستی به یاری دانشگاه‌ها بشتابد.

ضرورت آموزش مداوم اساتید برای غلبه بر چالش‌های تدریس در فضای مجازی

زندی در ادامه پیشنهادات و راهکارهایی را هم ارائه کرد و افزود: اولاً با توجه به اینکه تدریس مجازی، برای بسیاری از استادان پدیده‌ای جدید است که سابق بر این تجربه کافی در این زمینه را نداشته‌اند، به نظر می‌رسد جهت رویارویی با چالش‌های این نوع تدریس نیازمند برنامه ریزی دقیق، آموزش مداوم اساتید با برگزاری کارگاه‌های آموزشی و کلاس‌هایی هستیم که تدریس مناسب و منطبق با اکولوژی کلاس‌های مجازی را برای استادان روشن کند و تجربیات مناسبی را در اختیار آنها قرار دهد تا بتوانند بر چالش‌های تدریس در فضای مجازی فایق آیند.

وی ادامه داد: دوم اینکه یاری رساندن به دانشگاه‌ها جهت حل مشکلات پشتیبانی و تجهیز آنها به فناوری‌های پیشرفته آموزشی، بازآموزی و آموزش ضمن خدمت کارکنان جهت افزایش کیفیت خدمات فنی به اساتید نیز مهمترین نیاز امروز دانشگاه هاست که امیدواریم با همگرایی وزارتین ارتباطات، وزارت علوم و وزارت بهداشت و آموزش پزشکی بتوانیم بر این چالشها را به حداقل ممکن برسانیم.

مهمترین چالش‌های استادان در تدریس مجازی

رئیس پژوهشکده آموزش باز و از دور دانشگاه پیام نور یادآور شد: مهمترین چالشهای تدریس مجازی از دیدگاه اساتید، مسایل ناشی از ضعف سرعت و کیفیت ارتباط اینترنتی، آشنا نبودن برخی اساتید با فنون پداگوژیکی یادگیری و آموزش الکترونیکی و شکاف دیجیتالی منبعث از نابرابری‌های مناطق برخوردار و محروم است که مانع دسترسی مناسب دانشجویان به کلاسهای مجازی است.