کل اخبار:188
-
۱۴۰۰-۱۱-۲۹ ۱۱:۱۳
سخنرانی پروفسور پل ریکور در اسفند ١٣٧٣ در پژوھشکده حکمت و ادیان ؛
تاریخ، خاطره، فراموشی
در اینجا منظور از تاریخ هم تاریخ‌سازی است و هم تاریخنویسی، تاریخنویسی تا چه اندازه به ادامه تاریخ کمک می‌کند. به این دلیل که کسی که تاریخ را می‌نویسد، خود متعلق به موضوع علمی است که با آن سروکار دارد. به نظر من یک فیزیکدان به عنوان یک موضوع فیزیکی با علم فیزیک روبرو نیست، ولی تاریخ‌نویس خود در درون تاریخ قرار گرفته است. به همین دلیل داشتن یک عملکرد انتقادی برای او کار مشکلی است.
-
۱۳۹۹-۱۲-۱۷ ۱۰:۳۰
گفت‌وگو با شایستگان تقدیر سی‌وهشتمین جایزه کتاب سال ایران: کتابی که خط بطلان بر 200 سال تاریخنگاری روسی-مارکسیستی مردمان قفقاز است
علی علی‌بابایی درمنی می‌گوید: تحریف تاریخ در دوره روسیه تزاری و شوروی نتوانست پیوندهای ایرانیان و قفقاز را از میان ببرد، و ایرانیان باید با بهره‌گیری از پیوندهای تاریخی مستحکم خود با مردمان قفقاز، جایگاه فرهنگی خود را در این منطقه باز یابند.
-
۱۳۹۹-۱۰-۲۹ ۱۴:۰۰
نشست «به یاد دکتر احسان اشراقی» برگزار شد؛ کیان‌فر: اشراقی پخته‌خوار نبود/ تاریخنگاری که بین رشته‌ای عمل کرد
جمشید کیان‌فر در نشست «به یاد دکتر احسان اشراقی» گفت: در بسیاری از مقالات کپی‌پیست است و این بلا به جان دانشجویان افتاده است؛ از خصایص اشراقی این بود که پخته‌خوار نبود و نوشته‌هایش حاصل تراوشات خودش بود.
-
۱۳۹۹-۱۰-۱۴ ۱۱:۳۱
گفت‌وگو با محمد غفوری مترجم کتاب «هایدن وایت»؛
چرا وایت فیلسوف تاریخ رهایی بخش است؟
وایت متفکری سنت‌شکن است و کاستی‌های نگاه پیشاانتقادی به تاریخنگاری و نقش ایدئولوژی را در آن به خوبی آشکار ساخته است. مهمترین نقشی که وی می‌تواند در حوزه تاریخنگاری در ایران ایفا کند این است که مورخان را وادارد تا پیشفرض‌ها و بینش‌های رشته‌ای خود را بازبینی کنند و برخی از جزمیات را کنار گذارند.
-
۱۳۹۹-۰۸-۲۷ ۱۲:۳۰
نشست «نقش مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در تاریخنگاری جنگ»؛ اکبرپور: رسالت مرکز، تولید آثار مرجع و متقن است/ ایزدی: جنگ آینده در حوزه تاریخنگاری، جنگ روایت‌هاست
کارشناسان حاضر در نشست «نقش مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در تاریخنگاری جنگ»، بر تولید آثار مرجع و متقن در ارتباط با دفاع مقدس در این مرکز و اهمیت تکنیک و هنر روایت جنگ تأکید کردند.
-
۱۳۹۹-۰۷-۰۷ ۱۵:۳۰
بررسی ضرورت‌های تاریخنگاری جنگ تحمیلی
-
۱۳۹۹-۰۵-۱۹ ۱۵:۰۰
تصویر شیخ مشروعه‌خواه در عرصه تاریخنگاری مشروطیت: جدالی نمادین در تاریخ بیداری ایرانیان: شیخ فضل الله نوری و پیروان یحیی صبح ازل
جریان تاریخنگاری رسمی در ایران از شیخ فضل‌الله نوری به عنوان یک مشروطه‌خواه واقعی و در واقع شهید راه مشروطیت یاد می‌کند، اما مورخان پیرو صبح ازل چهره او را به شدت مخدوش کرده‌اند.
-
۱۳۹۹/۰۴/۱۱
گفت‌وگو با رسول جعفریان درباره ۴ دهه تاریخنگاری و کتابداری:
اندیشه دیروز پاسخگوی ایران فردا نیست
از سال ۶۰ در راه حق رفتم. آنجا پاتوق نگارش آثاری از آقای مصباح علیه مارکسیسم بود. بحث‌هایی که در تلویزیون میان آقای مصباح و سروش از یک طرف و احسان طبری وگویا فرخ نگهدار از طرف دیگر بود. این جزوات را وقتی به اصفهان می‌رفتم با خودم می‌بردم و یادم است که حداقل یک‌بار سال ۵۹ یک‌بار این جزوات را جلوی دانشگاه اصفهان می‌فروختم، از هر کدام از جزوات ۱۰ تا ۲۰ نسخه برده بودم و از جمله آن نقدهای ۷ جلدی درباره حرکت، علت و معلول و غیره که تقریبا بهترین نوشتههای آن موقع بود. برخی را آقای مصباح و بخشی را شاید مثل جزوه حرکت، آقای دکتر احمدی نوشته بود.
-
۱۳۹۹-۰۴-۰۳ ۱۱:۳۰
حداد عادل: در زمینه تاریخ نگاری انقلاب دستمان تهی است
رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی گفت: امروز در انقلاب اسلامی نیاز شدید به تاریخ نگاری انقلاب داریم اما متاسفانه در این زمینه دستمان تهی است.
-
۱۳۹۹-۰۲-۲۴ ۱۶:۳۰
سجادی «تاریخنگاری در اسلام» را برای چاپ جدید ویرایش می‌کند
ویرایش تازه‌ای از «تاریخنگاری در اسلام» تالیف سید صادق سجادی در دست چاپ است.
-
۱۳۹۸-۱۱-۱۴ ۱۰:۳۲
مردمی نامه‌نویسی، چیستی و چرایی در گفتاری از داریوش رحمانیان؛
سیاست پوپولیستی روی دیگر تاریخ مبتذل
از منظر آسیب‌شناختی، تاریخنویسی معاصر ایران چند آفت مهم دارد. نخست اینکه قدرت‌زده است یعنی اینکه تاریخ ابزاری در دست ارباب قدرت است، دوم ایدئولوژی‌زدگی است مثلا بسیاری از اصحاب تاریخ معاصر ما به شکل ایدئولوژیک با تاریخ برخورد کردند.... در ربط دو ویژگی فوق باید آفت سوم را سیاست‌زدگی خواند. آفت چهارم عوام‌زدگی است. در این میان آنچه غافل مانده، تاریخ روش‌مندی است که باید ذهن مردم را برای کنش صحیح و سالم در عرصه سیاست تقویت و آماده کند.
-
۱۳۹۸/۱۱/۰۲
گفت‌وگو با غلامحسین زرگری‌نژاد؛
بر خرابه فرمانروایی کردن، هنر نیست
دوره قاجار از زمان آقامحمدخان تا احمدشاه تاریخنگاری بسیار غنی دارد و در مقابل دوره پهلوی در حوزه تاریخنگاری حرف چندانی برای گفتن ندارد./به فرموده عباس‌میرزا حرکت به سمت تغییر را آغاز کردیم نه بدنه جامعه. طبیعی بود تا زمانی که جامعه زمامداران آگاهی دارد، همراهی می‌کند، اما وقتی زمامداران مستبد و منحطی بر سر کار آمدند، حرکت به سمت تغییر و فرار از عقب‌ماندگی متوقف شد.
-
۱۳۹۸-۰۸-۱۸ ۰۹:۴۰
نگاهی به تاریخِ خلافِ واقع در تاریخ؛
در جستجویِ ممکن‌ها
تاریخ بالقوه، در این معنا، «تاریخی» است که از همپوشانی فضای ذهنی و عینی شکل گرفته باشد به طوری که فاکت های گذشته در کنار عناصر یا بدیل‌های خیالی قرار می‌گیرند و حتی فاکت‌ها جای خود را در ذهن به بدیل‌های ذهنی و خیالی می‌دهند که همان طور که گفته شد این تصورات، خیال صرف نیستند بلکه ریشه در تجربه و فاکت و حتی عقلانیت دارند. جستجو یا واکاوی در امکان های دیگر به فهم بهتر رویدادها کمک می‌کند.
-
۱۳۹۸-۰۸-۱۱ ۱۴:۰۰
کنفرانس بین‌المللی تاریخ نگاری و روشنگری برگزار می شود
کنفرانس بین‌المللی تاریخ نگاری و روشنگری ژوئیه ۲۰۲۱ در وین، اتریش برگزار می‌شود.
-
۱۳۹۸/۰۸/۰۶
گفت‌وگو با منصوره اتحادیه در مورد تاریخ نگاری؛
پژوهش تاریخی؛ پرسش مهم‌تر است یا منبع؟
تاریخنگاری قبل از مشروطه هم در حال تحول بود و لزوماً انقلاب باعث این مسئله نشد. البته انقلابات تاریخنگاری را هم ارتقا می‌دهد و متحول می‌سازند. این یک قاعده است. مثلاً تاریخنگاری مدرن اروپا از انقلاب فرانسه شروع شد. هر انقلابی تکانی به تاریخنگاری می‌دهد، ولی قبل از مشروطه نیز تاریخنگاری در حال تحول بود.
-
۱۳۹۸-۰۷-۱۴ ۱۷:۰۰
تاریخنگار مدرن حوزوی در دانشگاه
رسول جعفریان در سالهای اخیر با صراحت لهجه و شجاعتی مثالزدنی به بیان دیدگاههایش درباره سنت علمی ما پرداخته و از ضرورت بازنگری انتقادی و بدون تعارف با تاریخ سخن می‌گوید و بیپروا سخنانی می‌گوید که در حکم آب در خانه مورچگان ریختن و آشفته کردن خواب کسانی است که یا ناآگاهند یا خود را به ناآگاهی میزنند یا عامدانه از بسط جهالت و غفلت توده‌ها سود میبرند.
-
۱۳۹۸-۰۵-۲۳ ۱۳:۰۰
کتاب «تاریخ‌نگری و تاریخنگاری اسماعیلیان» روانه بازار نشر شد
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه کتاب «تاریخ‌نگری و تاریخنگاری اسماعیلیان» را روانه بازار نشر کرد.
-
۱۳۹۸-۰۴-۱۹ ۱۰:۰۰
رشتیانی: میراث تاریخنگاری ارمنی برای شناخت تاریخ ایران و قفقاز مهم است
گودرز رشتیانی گفت: بخش مهم و ناشناخته‌ای از میراث تاریخنگاری ارمنی برای ارمنستان، قفقاز و بخش مهم خاورمیانه اهمیت بسیاری دارد که اگر به فارسی ترجمه نشود کمتر کسی از آن‌ها آگاهی می‌یابد.
-
۱۳۹۸-۰۴-۱۰ ۱۳:۰۰
یادداشتی از حسن انصاری؛ کتاب های انتقادی درباره اسلام/ تاریخنگاری ساحت جزمی‌گرایی نیست
هرگونه نقدی لازمه اش تخصص لازم و در فضای گفتگویی خردمندانه و بی تعصب است. چیزی که متأسفانه غالب کتاب های انتقادی درباره اسلام و تشیع تا آنجا که من دیده ام فاقد آنند.
-
۱۳۹۸/۰۴/۰۴
گفت‌وگو با اسماعیل جمشیدی در باب تاریخنگاری ذبیح‌الله منصوری؛
مدافع او نیستم
منصوری هیچ‌وقت سراغ آثار آکادمیک نرفت! همچنین سراغ ادبیات کلاسیک نرفت. شما در کارنامۀ ایشان ترجمه‌ای از داستایفسکی و هوگو و دیکنت و کافکا نمی‌بینید، او سراغ آثاری می‌رفت که بتواند انبوه مخاطب را حفظ کند. همچنین ما باید روی منصوری به‌عنوان مترجم قلم بکشیم. او در جامعۀ ما یک پدیده بود؛ جامعه‌ای که اهل کتاب نیست و عادت کرده که شفاهی باشد و هرگاه آمده کتبی شود، دولت مشکلاتی ایجاد کرد.
-
۱۳۹۸/۰۳/۱۹
پاسخ مکتوب مازیار بهروز به چند پرسش فرهنگ امروز؛
غلبۀ قرائت استالینی از مارکسیسم در تاریخنگاری
برتری مسائل نظری بر قرائت تاریخی به درجات متفاوت بر چپ ایران تأثیر داشته است و نمی‌توان این واقعیت را کتمان کرد. اما برخی جریانات چپ (به خصوص جریان‌های طرف‌دار چین و شوروی) در روند تاریخنگاری خود تأثیر بیشتری گرفته بودند؛ برای نمونه احسان طبری که پژوهشگر قادری بود، در کارهای علمی خود با در نظر گرفتن چهارچوب نظری شوروی‌ها دست به تحلیل می‌زد
-
۱۳۹۸-۰۲-۲۴ ۱۱:۰۹
یادداشتی دربارۀ نظریه و تاریخ اجتماعی؛
نه آنکه عطار بگوید...!
مهمترین کلیدواژه در بستر تفهمی مطالعات تاریخ اجتماعی، «جهانِ زیسته» است و این محور، آن‌چنان مستحکم است که اجازه نمی‌دهد نظریه‌های بیگانه با زمانه و زمینۀ بومیِ یک پژوهش، در چنان مطالعه‌ای، ارج و قدر و اهمیتی داشته باشند. حتی بهترین نظریه‌های برآمده از زمانه‌ها و زمینه‌های دیگر و حتی آن‌هایی که مبتنی بر دانش تفصیلیِ راجع‌به زیست‌جهان‌های دیگرند، باز نمی‌توانند به‌طور عام برای همۀ زیست‌جهان‌ها به کار آیند.
-
۱۳۹۸-۰۲-۲۳ ۱۲:۰۰
کرسی «شرط امکان تاریخ نگاری اندیشه معاصر ایران» برگزار می‌شود
کرسی «شرط امکان تاریخ نگاری اندیشه معاصر ایران» با ارائه مزدک رجبی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار می‌شود.
-
۱۳۹۸/۰۲/۱۱
سید علی آل‌داود از ظرافت‌های فهم امیرکبیر از لابه‌لای منابع تاریخی می‌گوید (۲)؛
خیالات اتابکی امیر
مرحوم دکتر آدمیت می‌گوید امیرکبیر یک رسالۀ خیالات اتابکی نوشته و هدف او این بوده که بعد از آنکه ایران قدرت یافت، مشروطه‌خواهی را در ایران برقرار کند؛ ولی خود دکتر آدمیت هم می‌گوید که این رساله به دست نیامده است. آدمیت در رسالۀ خیالات اتابکی حدس می‌زده که هدف امیرکبیر این بوده که در ایران بهتدریج حکومت مشروطه برقرار کند، اما آن زمان پشتیبان نداشتند و نیروهای اجتماعی حامی نداشتند.
-
۱۳۹۸-۰۲-۰۹ ۱۲:۲۴
نگاهی به کتاب تاریخنگاری و عکاسی؛
تاریخنگاری با دوربین
رولان بارت معتقد است دو عنصر در عکس‌ها وجود دارد: استودیوم و پونکتوم. استودیوم بخشی از شناخت فرهنگی ماست که به ما در تفسیر معنای عکس کمک می‌کند. پونکتوم چیزیست که سخت بتوان تعریفش کرد؛ عنصری در عکس که بی‌درنگ موجد واکنش ما می‌گردد.
-
۱۳۹۸/۰۲/۰۸
سید علی آل‌داود از ظرافت‌های فهم امیرکبیر از لابه‌لای منابع تاریخی می‌گوید (۱)؛
امیر در خامۀ مورخان
انتقادی که می‌توان به دکتر آدمیت وارد کرد این است که او از نقد شخصیت امیرکبیر پرهیز داشته و همان خصلت قهرمان‌پروری ایرانیان در او هم وجود داشت. او آن‌قدر با روش درست و علمی کار کرده که این حس قهرمان‌پروری در طول کتاب پنهان و مخفی است؛ اما واقعیت این است که اگر کسی با دید محققانه به این کتاب بنگرد، انگیزۀ جانب‌داری از امیرکبیر در آن دیده می‌شود؛ او کوشش می‌کند تا نقطه‌ضعف‌های امیرکبیر را بپوشاند.
-
۱۳۹۸-۰۲-۰۳ ۱۰:۳۹
نگاهی به روش‌شناسی ماکس وبر در باب مسئلۀ خلاف واقع؛
امر خلاف واقع و روش‌شناسی علوم انسانی
امر خلاف واقع به نظر وبر برساختی ذهنی از جریان رویدادها است که به‌واسطة تعدیل یک یا چند شرط دگرگون می‌شود. وبر معتقد است «برای رسوخ در روابط علّی واقعی، روابط علّی ناواقعی برمی‌سازیم.» آنچه در اینجا اهمیت فراوانی دارد پرسش از علت یا علل رویدادهای تاریخی منفرد است. وبر برای پاسخ دادن به این پرسش در قالب اصطلاح «چه می‌شد اگر» از امور خلاف واقع استفاده می‌کند.
-
۱۳۹۸-۰۱-۲۴ ۱۱:۱۸
بررسی انتقادی کارنامه یرواند آبراهامیان در گفتارهایی از هاشم آقاجری، محمد مالجو و مصطفی عبدی؛
راوی ایران بین دو انقلاب
آبراهامیان در بخش اعظم آثارش آگاهی و شعور انسانی را بدون میانجیگیری تجربه‌های زیسته و شیوه زندگی به هستی اجتماعی ربط می‌دهد. مهمترین و آشکارترین مثال از این نوع تئوریزه کردن را در فصل اول و مقدماتی ایران بین دو انقلاب می‌بینیم. آنجا تحلیلی درخشان از قومیت و طبقه در دوران قاجار ارایه می‌کند و بعد بلافاصله بدون توجه به شیوه زندگی و تجربه‌های زیسته سوژه‌های مورد بحث به آگاهی طبقاتی و در واقع به ناآگاهی طبقاتی و تکوین نیافتن آگاهی طبقاتی در اثر اثربخشی عامل دیگری(قومیت، قبیله و...) می‌پردازد.
-
۱۳۹۸-۰۱-۲۱ ۱۳:۳۰
نگاهی به تاریخ نگاری دکتر فریدون آدمیت
آدمیت نگرش انتقادی به آثار پیشینیان را از جمله ارکان مهم تاریخنویسی مدرن میداند و معتقد است از آنجا که «تاریخ همواره آغشته به افسانه و مغالطه بوده، و این اختصاص به تاریخ قدیم و جدید ندارد» لذا «تاریخنویسی جدید با ممیزی و انتقاد آثار پیشینیان آغاز گردید، امتداد و گسترش یافت». آدمیت بر آن است که «تاریخ همواره آغشته به افسانه و مغالطه بوده، و این اختصاص به تاریخ قدیم و جدید ندارد.» در مقابل این «حقیقت جویی» است که انگیزه ی مورخ برای نقد آثار پیشینیان است .
-
۱۳۹۸/۰۱/۲۱
پاسخ کاوه بیات به پرسش‌های «فرهنگ امروز» دربارۀ چرایی ناتوانی دانشگاه در نوشتن تاریخ؛
مسئولیت مورخان آکادمیک بر دوش مورخان عامه‌پسند
وقتی که در تحقیقات ایرانی در ادوار معاصر با نوعی نظریه‌پردازی مواجه می‌شویم، غالباً از نوعی وارونه‌کاری سخن در میان است؛ مختصر دستبردی به آرا و فرضیه‌های فلان صاحب‌نظر فرنگی در بهمان موضوع مربوط به تاریخ اجتماعی فرانسه یا بریتانیا و سوار کردن مجموعه‌ای از داده‌ها و دانسته‌های معمولاً بی‌ربط داخلی بر دوش این آرا و عقاید. خوشبختانه ماحصل این‌گونه پژوهش‌های «نظریه‌محور» از صورت پایان‌نامه‌هایی محفوظ و مضبوط در چند کتابخانۀ دانشگاهی فراتر نمی‌رود.