به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ دومین نشست علمی بررسی نقش حوزه و دانشگاه در موضوع تحول در علوم انسانی صبح دیروز، ۲۹ آذرماه با حضور حجت الاسلام والمسلمین رضا غلامی رئیس مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا، حجت الاسلام خسروپناه رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران و دکتر خسرو باقری، استاد دانشگاه تهران و جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه و دانشجویان در تالار امینی دانشگاه تهران برگزار شد.

تحول بنیادین در علوم انسانی، زمینه ساز وحدت حوزه و دانشگاه

در ابتدای این نشست علمی، حجت الاسلام رضا غلامی رئیس مرکز پژوهشهای علوم انسانی اسلامی صدرا، درباره تحول بنیادین در علوم انسانی اسلامی، گفت: وحدت حوزه و دانشگاه از مهمترین و کلیدی ترین اهداف انقلاب به شمار می رود. قابل انکار نیست که موضوع وحدت حوزه و دانشگاه و قراردادن این هدف در بطن انقلاب، نشان دهنده نهایت هوشمندی امام(رضوان الله علیه) است که در سال های اولیه پیروزی انقلاب اسلامی از سوی ایشان مطرح شد.

وی با اشاره به این موضوع که مسئله وحدت حوزه و دانشگاه دچار بدفهمی و بی عملی شده است، تصریح کرد: بدفهمی از این جهت که عدم درک گوهر و جان قضیه، نداشتن تفکر روشن و منسجم و تن دادن به تشریفات و شعارهای کسل کننده و بی خاصیت است، مسئله ای که در خیلی مواقع با آن مواجه هستیم. در مورد بی عملی هم یعنی هنوز گام موثری چه از طرف نظام و چه حوزه و چه دانشگاه برداشته نشده است. از این حیث نظام را می گوییم که نظام هم در این بحث مسئولیت مهمی دارد.

رییس مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا در ادامه سخنانش افزود: به نظر می رسد جان وحدت حوزه و دانشگاه را باید در تحول بنیادین در علومِ روز دانشگاهی جست و جو کرد؛ منظور از علوم اعم از علوم انسانی و سایر علوم است. به بیان دیگر کار اصلی ما برای تحقق وحدت حوزه و دانشگاه زمینه سازی تحول بنیادین خصوصاً تحول در علوم انسانی است و کاری که در تحقق انتظار می رود، انطباق جهان بینی الهی و اندیشه اسلامی است. اگر انطباق جهان بینی الهی و اندیشه اسلامی را نادیده بگیریم این وحدت امکان وجود ندارد.

حجت الاسلام غلامی با اشاره به این موضوع که تحول بنیادین در علوم بحث قدیمی است و تاریخی مدونی در این امر وجود دارد، گفت: با تمام این تفاسیر پیشرفت در این زمینه اندک بوده است و با نقطه مطلوب فاصله داریم.

علوم انسانی مغزافزار کشور است

وی ادامه داد: با توجه به اینکه علوم انسانی مغزافزار کشور است، اما امروز شاهد هستیم که علوم انسانی فعلی قادر نیست به نقش و وظیفه حیاتی خود در کشور عمل کند. امروزه مشاهده می کنیم که متولیان امور علمی از بیان صریح و غرض هراس دارند و این موضوع وجود دارد که مسئولی از صحبت کردن در این زمینه می ترسد تنها به این موضوعات بسنده می کند که باید علوم انسانی را متحول کنیم یا به بومی کردن آن بپردازیم.

حجت الاسلام غلامی ابراز کرد: گاهی اوقات به مسائلی می پردازیم که ارزش چندانی ندارد و ما را از واقعیت ها و مسئله اصلی دور می کند همانند تغییرات در مسائل روبنایی یا حذف مباحث آموزشی یا اضافه کردن مسائلی به آن. در مسئله دیگر به جای به کار بردن عنوان اسلامی از تعابیر مبهم، خنثی و چند پهلو استفاده می کنند همانند بومی سازی که واقعا این کلمه برای این امر برای من مبهم است که منظورشان از عنوان کردن بومی ساختن چیست. باید کاری کنیم که علوم انسانی از غربی شدن و سکولار بودن خلاص شود، امکان هم دارد خیلی از کشورهایی که اسلامی هم نیستند از بومی سازی علوم خود سخن به میان آورند.

وی در ادامه بیان کرد: تحول مورد نظر انقلاب اسلامی، تحول بنیادین بوده است و باید حتما از این پسوند استفاده کرد و بدون رودربایستی در تحول به دنبال شکل گیری و تکامل علوم انسانی اسلامی هستیم.

حجت الاسلام غلامی با اشاره به اینکه عده ای ادعا دارند مگر اسلام در حوزه علم حرفی برای گفتن دارد، اظهار کرد: بله دارد. اگر برخی از روشنفکران بگذارند دیگر اساتید در حوزه علوم انسانی اسلامی به کار خود ادامه دهند و فضای خوبی را در اختیار آنان قرار دهد، بسیار خوب است. البته خیلی از افراد از اینکه در این خصوص صحبت کنند گاها می ترسند که مورد هجمه افراد سکولار دانشگاهی قرار گیرند که برچسب عالم نبودن به آنان زده شود.

وی افزود: ما در زمینه علوم انسانی اسلامی و شکل گیری آن در حد صفر هستیم اما در بحث تکامل علوم انسانی شکل گیری آن صورت گرفته است، که فلسفه خوبی هم دارد. ما در این امر به ظهورات عینی خوبی هم رسیدیم و در حال عینیت بخشی به علوم انسانی اسلامی هستیم و باید آن را از مرحله نظریه به عمل برسانیم. کاری که انقلاب اسلامی چشم به راه آن است.

در هسته مرکزی طرح علوم انسانی وحدت نظر داریم

رییس مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا در ادامه گفت: درست است که در زمینه علوم انسانی اسلامی با ده‌ها پرسش و گره نظری مواجه هستیم که البته باید به حل آنها بپردازیم. مطمئنا این حل پرسش ها در این امر کار ساده ای نیست، که در این حوزه کنگره علوم انسانی اسلامی وجود دارد که برای تحقق این امر است. ما در هسته مرکزی فکر و طرح علوم انسانی اسلامی وحدت نظر داریم اما اختلاف نظر هم وجود دارد که ما در جریان کنگره علوم انسانی به این اختلاف نظرها احترام می گذاریم، بالاخره در این امر تفکرات متفاوت وجود دارد اما در فضای علمی بحث و تبادل نظر انجام می دهیم تا گره ها باز شود و مسائل را حل کنیم.

وی تصریح کرد: نزدیک به ۵ یا ۶ سال است که شاهد حرکت های خودجوش در محیط علمی و دانشگاه ها هستیم که خارج از ساختار رسمی نظام کشور که هنوز به این حوزه ورود نکرده است و حتی نقد هم دارند که به سمت کارهای شعاری و سطحی رفته است. خارج از نظام رسمی کشور حرکت های خوبی صورت گرفته است که البته اساتید باید سانسور و مخفی کارها را کنار بگذارند و آن چه رخ می دهد را باید در رسانه ها بازتاب دادو باید به اساتید اجازه داد تا بحث های خود را در این زمینه ارائه دهند.

حجت الاسلام غلامی ابراز کرد: در کنگره علوم انسانی دولت جدید صراحتا مخالفت خود را مطرح کردند و رئیس جمهوری در این زمینه گفته است که این حرف را قبول ندارد، اما دانشگاه ها در این حرکت کردند مشارکت های قابل توجه ای در زمینه ارائه مقاله در بحث علوم انسانی داشتند. که حتی توان پاسخگویی به انتظارات آنان را نداریم. لذا این حرکت های مثبت به لطف الهی شکل گرفته که کار ارزشمندی است. اما حمایت ها در حد صفر است و کسی که می خواهد در این زمینه کار کند کمتر مورد اعتنا قرار می گیرد.

تحول در علوم انسانی اسلامی، به نوعی انقلاب دوم در کشور است

وی با اشاره به این امر که بعضی از مقاومت ها در جریان تحول بنیادین علوم انسانی وجود دارد طبیعی است و بعضی مقاومت ها غیر طبیعی، تصریح کرد: اساتید حوزه و دانشگاه دست روی موضوع فوق العاده مهم و حیاتی گذاشتند موضوعی که می تواند از جهت دستیابی به استقلال مویت ملی و دینی کمک کند و به نوعی می توان گفت انقلاب دوم برای کشور محسوب می شود اگر فکر شود به عمق و باطن این امر کمتر کاری که در شکل گیریی و پیروزی انقلاب انجام گرفت، نیست.

حجت الاسلام غلامی گفت: ما نظام سلطه را اخراج کردیم، مستشاران را بیرون کردیم و تصمیم گرفتیم که خودمان باشیم حضور مستقیم آنان را از بین بردیم ولی حضور غیر مستقیم شان وجود دارد، جریان سلطه همواره در بحث علوم انسانی خود را پیش می برد و حتی خیلی ها در این زمینه برخورد سیاسی و جناحی داشتند و این امر را به حرکت غیر علمی و حکومتی بودن نسبت داده اند. کسانی که این کار را به حکومتی بودن نسبت می دهند خودشان در لباس اپوزیسیون کارهای دولتی کردند و بودجه های کلان دولتی تحت عنوان پروژه های مختلف دریافت کردند. در حالی که کسانی که دستشان خالی است در زمینه تحول علوم انسانی اسلامی کار مثبت می کنند به آنان حکومتی بودن می گویند که شما منویات نظام را انجام می دهید.

وی در ادامه افزود: حتی عده ای در این زمینه مخالفتهای شدیدالحنی دارند و فحاشی می کنند اما این کار آنان باعث نمی شود که روند تحول علوم انسانی اسلامی کند شود و امیدواریم طی سالیان ۱۰ یا ۱۵ سال آینده شرایط تازه ای در علوم انسانی دست پیدا می کنیم که تحولاتی را در کشور به دنبال دارد.

رییس مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا گفت: نکته ای که امروز در کشور مشاهده می کنیم و حتی خواب را از چشم ها می گیرد، تحت عنوان بی عدالتی ها، فساد اقتصادی، رکود اقتصادی، کم کاری و بی انظباطی و آسیب اجتماعی موضوعی مطرح می شود و اتفاقاتی رخ می دهد، آیا نیروی انقلابی خواسته این امور رخ دهند؟ ما در مجموعه طراحی و مدیریت صحنه اثری از نیروی اندیشمند مسلمان و فکر منسجم اسلامی نمی بینیم. اینها بر می گردد به علوم انسانی سکولار هم حتی در جامعه غرب هم کارنامه موفقی ندارند. حتی اعتراضات وال استریت که بعضی ها نمی ببینند و حرکت وسیعی که در نظام سرمایه داری انگلستان رخ داد.

حجت الاسلام غلامی در پایان سخنانش گفت: ما برای دستیابی به پیشرفت باید تحول بنیادین علوم انسانی را دنبال کنیم، و در زمینه الگوی اسلامی پیشرفت با متکی و متصل به علوم انسانی اسلامی آن را به تحقق برسانیم.