فرهنگ امروز: وقتی تلاش کردیم کتاب‌های چاپ شده در سال ۹۳ در حوزه‌ی علوم انسانی را مرور کنیم تا از بین آن چند کتاب را برای تعطیلات نوروز به خوانندگان «فرهنگ امروز» پیشنهاد کنیم با بی‌شمار کتاب بی‌اهمیت چه در حوزه‌ي تالیف و چه در حوزه ترجمه مواجه شدیم که البته این حسن را داشت که کنار نهادن بسیاری از آنها کار چندان مشکلی نباشد. اما از معدود کتابی که باقی ماند برخی از آنها از نگاه «فرهنگ امروز» خواندنی‌تر به نظر رسید که در زیر معرفی می‌شود.
مسایل اساسی پدیدارشناسی، مارتین هایدگر
پرویز ضیاشهابی در همان دانشگاهی درس خواند که مارتین هایدگر شاگردانش را اندیشیدن می‌آموخت. او نزد شاگردان بزرگ هایدگر فلسفه خواند و به ایران بازگشت و کتاب مسایل اساسی 
پدیدارشناسی را ترجمه کرد. البته نثر این ترجمه ممکن است برای خواننده غیرمنتظره باشد نثر دکتر ضیاءشهابی با متون فلسفی متعارف تفاوت چشمگیری دارد. قلم ایشان اقتضا می‌کند که متن را با دقت بسیار مطالعه کرد. هرچند اين كتاب در سال گذشته منتشر شد اما در نظرسنجي كه از اساتيد صورت گرفت از سوي آنان بسيار مورد توجه بود. و اما در مورد کتاب، هایدگر باور نداشت که پدیدارشناسی یک آئین یا مکتب فلسفی است، او در این کتاب نوشته است که «چیزی به عنوان یک پدیدارشناسی وجود ندارد.» (تاکید بر وجود پدیدارشناسی‌ها). به همین خاطر او در قلمرو پدیدارشناسی برای خود آزادی کاملی قائل بود و به همین دلیل از همان آغاز تدریس دانشگاهی‌اش مخالفت‌های خود را با پدیدارشناسی استادش ادموند هوسرل (پدر پدیدارشناسی) پنهان نکرد. او به صراحت اعلام کرد که توافق‌اش با هوسرل فقط در مورد برخی از مبانی پدیدارشناسی است. پدیدارشناسی از نظر او یک امکان را پیش روی ما می‌گذارد تا از طریق آن بتوانیم به سوی خود چیزها پیش برویم. پدیدارشناسی بنابر اندیشه هایدگر امکان می‌دهد تا موضوع اندیشه روشن شود. او در جایی چنین نوشته است: «راهی که با پدیدارشناسی پیش پای من گشوده شد، سر انجام به اندیشیدن به هستی منجر شد.»
مسائل اساسی پدیدارشناسی، مارتین هایدگر، ترجمه پرویز ضیاء شهابی، مینوی خرد، ۴۳۳ صفحه،۳۰ هزار تومان
تاریخ اندیشه سیاسی جدید در اروپا؛ جلد نخست: از نوزایش تا انقلاب فرانسه ۱۵۰۰ – ۱۷۸۹؛ دفتر نخست: جدال قدیم و جدید در الهیات و سیاسات؛ سید جواد طباطبایی
این کتاب دفتر نخست از نخستین بخشِ جلدِ پژوهش‌های سید جواد طباطبایی درباره‌ی اندیشه‌ی سیاسی جدید در اروپاست، اثری جدید و با بازنویسی کامل ویراست نخست. طباطبایی در این دفتر، نخست شمه‌ای درباره‌ی جدال متأخرین از اهل دیانت مسیحی با قدما و نظریه‌ی سنت در الهیات مسیحی آورده و از آن پس نیز در فصلی مبانی اندیشه‌ی دینی جنبش اصلاح دینی و پیامدهای آن را بسط داده است. در این دفتر، «به رغم طولانی بودن آن، تنها به مبانی الهی _ سیاسی اندیشه‌ی سیاسی جدید و به‌ویژه به مفاهیم بنیادین آن هم‌چون درآمدی بر تاریخ اندیشه‌ی سیاسی اشاره شده است، اما خواننده نباید انتظار داشته باشد که توضیح کمابیش کاملی از همه مباحث آن را به گونه‌ای که در تاریخ‌های فلسفه و الهیات آمده است، در آن بیاید. در این دفتر نخست به برخی از وجوه تاریخ اندیشه‌ی سیاسی نیز اشاره نشده است، بلکه به جزئیاتی پرداخته شده که به سبب ظرافت‌های آن در تاریخ‌های رایج اندیشه‌ی سیاسی نیامده، اما از نظر تاریخ تجدد در ایران و پیوندهای سنت و تجدد دارای اهمیت است. طباطبایی همچنین یک مقدمه مفصل بر این کتاب نوشت که بحثی را در رعایت ظرافت ها و دقایق زبانی در ترجمه متون اندیشه سیاسی گشود.
تاریخ اندیشه سیاسی جدید در اروپا؛ جلد نخست: از نوزایش تا انقلاب فرانسه ۱۵۰۰ – ۱۷۸۹؛ دفتر نخست: جدال قدیم و جدید در الهیات و سیاسات؛ سید جواد طباطبایی، مینوی خرد، ۵۹۸ صفحه،۴۰ هزار تومان
خواب‌نوشته‌ها؛ تئودور آدورنو
آدورنو در سال ۱۹۴۲ برخی از خواب‌هایش را با عنوان «رویاهای آمریکایی من، سه یادداشت» منتشر کرد. این کتاب را احسان لامع ترجمه و سیاوش جمادی بر آن مقدمة مفصلی نگاشته است که در آن دربارة خواب در روانکاوی فرویدی و نظرات سنت آگوستین در این‌باره سخن گفته است. بنا به تاکید جمادی در رؤیاهای آدورنو بن‌مایه‌های مکرری را تشخیص می‌دهیم. مرگ، روسپی‌خانه، رفتار کالایی با زنان و دختران و در یک مورد کودک‌آزاری، اعدام، فاجعه پایان جهان، ترس از مردود شدن در امتحان علمی، قانون‌شکنی، خودویرانگری و روز داوری از آن جمله‌اند. مسلماً این رویاها با تجربه‌هایی که آدورنو در بیداری داشته بی‌ارتباط نیست. این تجربه‌ها را نه آدورنو آزموده است و نه کس دیگر و ما از آنها بی‌خبریم… آدورنو در خواب نیز هم‌چون بیداری از طنزگویی کارل کراوس به خنده می‌افتد. مقاله‌ای درباره کمدی اشتباهات شکسپیر می‌خواند. نازی‌ها را سر می‌برد و با اشخاص رمان در جست‌وجوی زمان از دست‌رفته شام می‌خورد. این‌ها برای کسی که خواب‌نوشته‌ها را می‌خواند، نشانه‌هایی از خود نمودین هستند.
خواب‌نوشته‌ها؛ تئودور آدورنو، مترجم: احسان لامع، کتاب پارسه، ۱۵۲ صفحه، ۱۰ هزار تومان
شبکه های خشم و امید (جنبش‌هاي اجتماعي در عصر اينترنت )؛ مانوئل کاستلز
تلاش کاستلز در این کتاب افکندن پرتوی بر جنبش های اخیر است از قیام های کشورهای عربی گرفته تا جنبش اعتراضی اسپانیا و جنبش تسخیر وال استریت. او می‌کوشد از طریق روایت گوشه‌هایی از آنچه در این جنبش‌ها گذشت و آنچه تسریع آنها را موجب شد، همه را معنا کند و به «انعکاس جنبش و فهم گسترده‌تر مردم از این جنبش‌های اجتماعی یاری رساند». بخشی از این تلاش احتمالا ناشی از نوعی تعهد هنجاری او به گسترش جنبش و پیام آن است. در تمام متن همدلی کاستلز با این جنبش‌ها مشخص است. معلوم است که از آنها به وجد آمده است و شاید این خیزش‌ها را روح یک جهان بی‌روح می‌پندارد. برای کاستلز این جنبش ها تجسم بخش وجوه مختلفی از خواست‌های مشارکتکنندگان است. کاستلز در این کتاب در پی یافتن پاسخ این سوال است که چه چیز بسیج تودهای در مقیاس جهانی را در سال ۲۰۱۱ موجب شد؟ از نظر او جواب ساده است: این جنبش‌ها بر مبنای شبکه‌های اجتماعی اینترنتی به وجود آمدند و در جهانی از ارتباطات بی‌سیم سرایت یافتند. اینترنت فضای خودمختاری برای مبادله اطلاعات و به اشتراک گذاشتن احساسات جمعی خشم و امید خلق کرده است. شبکه‌های اینترنتی پشتیبان مادی انواع جدید مشارکت سیاسی هستند.
شبکه‌های خشم و امید (جنبش‌هاي اجتماعي در عصر اينترنت )؛ مانوئل کاستلز، مترجم: مجتبي قلي‌پور، مركز، ۱۹ هزار و ۸۰۰ تومان
بینش‌های علم سیاست، کوئنتین اسکینر
این کتاب به‌منزلۀ نوشته‌هایی برای تبیین و اثبات صحت یک عقیده‌ي خاص درباره‌ي شیوه‌ي خواندن و تفسیرِ متون تاریخی عرضه شده است. بنابر استدلال اسکینر اگر قرار باشد تاریخ اندیشه را به سبکی دقیقاً تاریخی بنویسیم، باید متن‌های مورد بررسی خود را درون چنان بافتِ فکری و چارچوبِ گفتمانی‌ای قرار دهیم که بتوانیم این نکته را دریابیم که مؤلفان متون در هنگام نوشتن آنها چه می‌کرده‌اند. به بیان دیگر تأکید نویسنده بر این است که متن‌ها جنبه‌ي اجرایی یا کرداری دارند و لازم است که به‌صورت بینامتنی به بررسی آنها پرداخت. نویسنده تلاش کرده است از شیوه‌های متداول پژوهش تاریخی استفاده کند تا به مفهوم‌های مورد نظر آن اندیشمندان پی‌ببرد، به تمایزات‌شان توجه کند، اعتقادات‌شان را بازیابد و تا جایی‌که ممکن است، از راهی که امور می‌پیمایند سر درآورد. کوئنتین اسکینر با ادغان به این‌که در طی سفر به هزارتوی اندیشه‌ها نظریه‌های رقیب در برابر هم صف‌آرایی می‌کنند، پرسش از چگونگیِ نحوه‌ي سازگار ساختن این چشم‌اندازهای متباین را هنوز هم مسئله‌ای اساسی در اندیشه‌ي سیاسی عصر حاضر می‌داند. نویسنده امیدوار است با کندوکاو در تاریخچه‌ي نظریه‌های رقیب، بتواند ـ‌غیر از علاقه‌ي تاریخی‌ـ سهمی هم در این منازعه‌های رایج داشته باشد.
بینش های علم سیاست، کوئنتین اسکینر، ترجمه فریبرز مجیدی، فرهنگ جاوید،۳۵۰ صفحه، ۱۸ هزار تومان
زمینه‌های اجتماعی انقلاب ایران؛ حسین بشیریه
سال ۱۹۸۴ بود که انتشارات سن‌مارتین کتابی از حسین بشیریه با نام «دولت و انقلاب در ایران» منتشر کرد که در واقع نتیجه و برآیند پژوهش‌های مربوط به تز دکترای او بود و موضوع آن تحلیل علل سیاسی و اجتماعی‌ای بود که منجر به انقلاب ۱۳۵۷ شد. او با وام‌گیری نظری از متفکرانی چون نیکلاس پولانتزاس، آنتونیو گرامشی و کرین برینتون تحلیلی چندسویه از انقلاب ارائه داده و با کاربست مفاهیمی چون «بلوک قدرت»، «نیروی هژمونیک»، «دولت پاتریمونیال» و «دوره ترمیدور» ابزارهای کارآمدی برای وارسی یک انقلاب پیچیده فراهم ساخته است. سی سال از چاپ اول این کتاب می‌گذرد و امروز ترجمه آن به فارسی با نام «زمینه‌های اجتماعی انقلاب ایران» آن را در لیست پرفروش‌های کتابفروشی‌های ایران قرار داده است. در تمام فصول کتاب، مولف می‌کوشد به چند سوال مهم پاسخ دهد این‌که «انقلاب اسلامی چگونه حادث شد؟»، «ماهيت منافع گروه‌ها و دسته‌جات دخيل در انقلاب چیست؟»، «دولت برآمده از منازعات داخلي از چه ويژگي‌ها و مشخصاتي برخوردار است؟»، «رابطه دولت با طبقات و گروه‌ها چگونه بوده است؟» و اساسا «آيا منازعات سياسي دروني تاثيري بر ساخت دولت داشته است يا خير؟» علی اردستانی، مترجم این کتاب زمینه‌های اجتماعی انقلاب ایران را از معدودترین کتاب‌هایی می‌داند که با التزام به دیسیپلین جامعه‌شناسی سیاسی می‌کوشد با حرکت بر فراز علایق فکری و روشن‌فکری به تبیینی عینی و علمی از امر انقلاب مبادرت ورزد.
زمینه‌های اجتماعی انقلاب ایران؛ حسین بشیریه، نگاه معاصر، ۲۸۴ صفحه، ۱۶ هزار تومان
آفاق حکمت در سپهر سنت؛ گفتگوی حامد زارع با سید حسین نصر
آفاق حکمت در سپهر سنت مجموعه گفتگوهایی است که حامد زارع طی پنج سال با سید حسین نصر داشته است. بنا به گفته خود زارع به نظر می‌رسد نوزده گفت‌وگویی که در این کتاب آمده مدخل فهم مناسبی برای آشنایی با اندیشمندی باشد که نقشی انکار نشدنی در تعلیم، تبیین و ترویج تفکر اسلامی و فرهنگ ایرانی در دنیای معاصر دارد. مخاطب این کتاب می‌تواند نه تنها با نظر نصر در مورد فلسفه کلاسیک، اندیشه اسلامی، فلسفه غربی تفکر عرفانی و ... آشنا شود بلکه می‌تواند به صورت بسیار خلاصه و در عین حال منسجم با حوزه‌های فکری و مسائل نظری پیش گفته آشنایی مقدماتی پیدا کند. رامین جهانبگلو نیز در ابتدای این کتاب مقدمه‌ای را درباره سید حسین نصر نگاشته و در آن از گفتگوی روشنگرانه حامد زارع با سید حسین نصر به عنوان عامل ارائه نمایی نزدیک از یکی از بحث برانگیز ترین متفکران ایران معاصر نام برده است.
آفاق حکمت در سپهر سنت؛ گفتگوی حامد زارع با سید حسین نصر، ققنوس ۳۶۰ صفحه، ۱۷ هزار تومان
هوسرل، اخلاق، دریدا، حسن فتح زاده
ضرورت طرح مسئله‌ی اخلاق در حوزه‌ی نظریِ فارسی معاصر تردیدناپذیر است. از جمله‌ی پژوهشگرانی که در سال‌های اخیر در این حوزه مقالاتی را به رشته‌ی تحریر درآورده آقای دکتر فتح‌زاده است که اخیراً کتابی خواندنی با عنوان «هوسرل، اخلاق، دریدا» به طبع رسانده است. این کتاب داستان سه فیلسوف بزرگ است؛ هوسرلی که متافیزیک را به مرزهایش رساند، لویناسی که پنجه بر این بن‌بست کشید و دریدایی که روزنه‌ای به ماورای نام‌ناپذیر آن گشود. در این کتاب با متنی آکادمیک، علمی، شفاف و صدالبته دشوارخوان مواجه می‌شویم که نشان از تسلط مؤلف بر مباحث بنیادی مطروحه دارد. مؤلف با گام‌هایی سنجیده نقد اخلاقی و سهمگینِ لویناس بر پدیده‌شناسی هوسرل، به عنوان میراث ناب اندیشه‌ی فلسفی غرب، را معرفی و در ادامه تلاش می‌کند تا با ارائه‌ی قرائتی از پدیده‌شناسی تاحدی به دفاع از آن بپردازد؛ اما هم لویناس و هم هوسرل به نظر مؤلف در بن‌بست اخلاق به دام می‌افتند و در نهایت این دریدا است که «راه برون‌رفت از این بن‌بست را به ما نشان می‌دهد.» در معرفی کتاب آمده است: لویناس آنقدر محو در اخلاق شده بود که با آسودگی می‌توان به جای «هوسرل، لویناس، دریدا» عنوان «هوسرل، اخلاق، دریدا» را برای این کتاب انتخاب کرد.
هوسرل، اخلاق، دریدا، حسن فتح زاده، ققنوس، ۱۵۲ صفحه، ۸ هزار تومان
سرمایه در قرن بیست و یکم، توماس پیکتی
کتاب سرمایه در قرن بیستم به ویژگی‌های نظام سرمایه‌داری در ۳۰۰ سال اخیر پرداخته و تمرکز آن بیشتر بر مساله‌ي نابرابری بوده است. تاثیرگذاری کتاب چنان عمیق بوده است که پیکتی را با 
القابی چون مارکس جدید و سوپراستار راک اقتصاددانان خطاب کرده اند. برخی حتی او را همتراز تئوری سرمایه مارکس و برخی آن را مهمترین کار بعد از تئوری عمومی کینز می‌دانند.این کتاب در صدر فهرست پرفروش‌ترین کتاب‌های آمازون قرار گرفت. در دست داشتن این کتاب در منهتن به ابزاری برای برقراری ارتباط اجتماعی میان جوانان پیشرو تبدیل شد. همزمان، راست‌گرایان از او به عنوان یک نئومارکسیست نام می‌برند. اما آیا پیکتی، کارل مارکس امروز است؟ هر کسی که کتاب را خوانده باشد متوجه می‌شود که این‌طور نیست. انتقاد مارکس از کاپیتالیسم بر پایه تولید بود نه توزیع. برای مارکس این افزایش نابرابری‌ها نبود که سیستم را به سمت پایان پیش می‌راند بلکه از کارافتادگی مکانیزم سود به سیستم خاتمه می‌بخشید. جایی که مارکس روابط اجتماعی را می‌دید - میان کارگر و کارفرمایان، صاحبان کارخانجات و اشراف‌زادگان - پیکتی فقط متوجه دسته‌بندی‌های اجتماعی است: ثروت و درآمد. اقتصاددانان مارکسیست در جهانی زندگی می‌کنند که در آن تمایلات درونی کاپیتالیستی توسط تجارب سطحی پنهان شده‌اند. دنیای پیکتی فقط بر اساس داده‌های تاریخی بنیان نهاده شده است و در نتیجه نمی‌توان از او با عنوان یک مارکسیست ملایم یاد کرد. بنابر تحلیل پیکتی نظام سرمایه داری در مسیر یک طرفه نابرابری فزاینده در حال حرکت است که نتیجه آن نظام سرمایه داری موروثی است که در آن ارزش ثروت به ارث رسیده بسیار بیشتر از ارزش تلاش و استعداد افراد است. جان کلام کتاب سرمایه در قرن بیست و یکم رابطه نابراری است که عبارت است از «اگر نرخ بازگشت سرمایه از نرخ رشد اقتصادی بیشتر باشد نابرابری رشد می کند» و بر اساس همین رابطه نشان می دهد که چگونه نظام سرمایه داری در قرن بیست و یکم به سمت سرمایه داری در قرن ۱۸ و ۱۹ در حال حرکت است که همان سرمایه داری موروثی است.
سرمایه در قرن بیست و یکم، توماس پیکتی، ترجمه اصلان قودجانی، نقد فرهنگ، ۷۲۰ صفحه، ۵۰ هزار تومان
سرمایه، کارل مارکس
کارل مارکس پرمناقشه‌ترین فیلسوف قرن نوزدهم در سه جلد کتاب «سرمایه؛ نقدی بر اقتصاد سیاسی» نقدهای بنیادینی به جامعه‌ي مدرن که نماد آن سرمایه‌داری است وارد می‌کند این سه جلد در ایران برای نخستین بار از سوی ایرج اسکندری از اعضای حزب توده ایران به فارسی ترجمه و توسط انتشارات حزب توده ایران منتشر شد. در سال‌های اخیر، حسن مرتضوی ترجمه دیگری 
از جلد نخست کتاب ارائه داد و در سال ۹۳ جلد دوم آن را نیز ترجمه کرد. سه جلد کتاب سرمایه یک تریلوژی را تشکیل می‌دهد که هرکدام عرصه معینی را کندوکاو می‌کند. در جلد اول از منظر تولید به کل سازوکار جامعه نگریسته می‌شود. فرض‌های اصلی همان فرض‌های اقتصاد سیاسی‌دانان کلاسیک یعنی اسمیت و ریکاردو است. اما در جلد دوم مساله‌ي گردش سرمایه با تعدیلاتی در این فرض‌ها وارد می‌شود و جنبه‌های دیگری از انباشت سرمایه را در بر می‌گیرد. در جلد اول زاویه دید محدود اما در جلد دوم این زاویه بسیار گسترده تر می‌شود. جلد دوم ضمن معرفی ساحت دیگری از جامعه سرمایه‌داری یعنی سپهر گردش ما را به دیدگاهی گسترده یعنی فرایند تولید و توزیع سرمایه‌داری در کلیت خود می‌رساند. مارکس تز کلی جلد دوم را آماده کرده بود اما آن را برای نشر نپرداخته بود تلاش انگلس این بود که از یازده دفتر به جا مانده متنی منسجم از کار دربیاورد این تلاش تا حد زیادی موفق از آب درآمد و ماحصل آن چیزی است که به نام جلد دوم چاپ شد. در جلد سوم که مرتضوی آن را هم در دست ترجمه دارد و امیدواریم هرچه زودتر به پایان برسد تمامی فرض‌های تعدیل کننده مارکس کنار گذاشته می‌شود.
سرمایه، کارل مارکس، ترجمه حسن مرتضوی، لاهیتا، ۵۰ هزار تومان
نظر شما