به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایسنا؛ 24 فروردین امسال در یکی از بخش‌های سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، مرکزی افتتاح شد تا آن‌چه از پروژه‌های نافرجام دولت گذشته باقی مانده بود را ساماندهی و یکپارچه کند، پروژه‌ای که این سازمان عریض و طویل موش آزمایشگاهی‌اش شد و به جبرانش، نیروهای کارآمد و پیشکسوت و بخشی از دسترنج سال‌ها تلاش باستان‌شناسان و همین پیشکسوت‌ها را از دست داد...

«مرکز اسناد و کتابخانه‌ سازمان میراث فرهنگی و گردشگری» اوایل امسال برپا شد تا به گفته‌ مسعود سلطانی‌فر، رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری عزم این سازمان جزم شود و با وجود مسائل، کمبودها، مشکلات و امکاناتی موجود، سطح سازمان میراث فرهنگی و گردشگری دست‌کم به سال‌های 1382 و 1384 برسد.

و مرکز اسناد این سازمان اکنون یکی ازهمان نقاطی است که به قول سیدرضا صالحی امیری، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه‌ی ملی بدتر از قوم مغول با آن رفتار شد و حالا نیروهای باقی مانده‌اش دست به دست هم داده‌اند تا شاید آینده‌ی دست‌کم این بخش از سازمان را قدری روشن‌تر کنند.

بازیابی آثار 108 ساله‌ مرکز اسناد

ملیحه مهدی‌آبادی، مدیر مرکز اسناد و کتابخانه‌ سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، یکی از مهمترین اقدامات کنونی این مرکز را بازیابی پرونده‌های راکد باستان‌شناسی دانست و تاکید کرد: پس از سال‌ها که از تهیه‌ این پرونده‌ها می‌گذرد، ‌در حال حاضر کار بازیابی این پرونده‌ها را در مرکز اسناد و کتابخانه‌ی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری داریم.

او با اشاره به این‌که نخستین سند متعلق به اداره‌ی عتقیقات در تاریخ 13 رجب سال 1328 قمری است، این اسناد را در برگیرنده‌ی مکاتباتی دانست که از ابتدای تشکیل سازمان حفاظت آثار و انجمن باستان‌شناسی تهیه شده است.

وی افزود: در میان این اسناد دست‌خط باستان‌شناسان معروفی مانند گدار‏‏، گیرشمن و ‌زت الله نگهبان نیز وجود دارد، همچنین مضمون نامه‌های موجود در میان این اسناد شامل رفت‌وآمد هیات‌های خارجی کاووش و بررسی‌های باستان‌شناسی به ایران و صورت‌جلسه‌ کشف اشیا یا خروج برخی از اشیا با عنوان اشیای مطالعاتی مانند صورت‌جلساتِ فرستادن لوح‌های هخامنشی تخت‌جمشید به دانشگاه شیکاگو است.

او اضافه کرد: در اسناد موجود که تا کنون مرتب شده‌اند، پرونده‌هایی نیز مربوط به جابجایی اشیا در داخل کشور مانند بررسی یک شیء که در همدان کشف شده و در موزه ملی ایران بررسی و دوباره به همدان بازگشته است یا اسناد موجود منحصر به فردی که با بررسی آنها می‌توان به ارتباطات ملی و بین‌المللی، باستان‌شناسان، محل کشف اشیای موجود در موزه‌ها یا حتی نمایشگاه‌هایی برگزار شده در سطح ملی و سطح جهانی پی برد، به چشم می‌خورد.

مهدی آبادی با تاکید بر اینکه این اسناد در برخی موارد نقاط تاریک اطلاعات برخی اشیا و تپه‌های تاریخی را روشن می‌کنند، اظهارکرد: تاکنون 20 تا 30 هزار برگ از این اسناد اسکن شده‌اند، بنابراین در حال حاضر اطلاعات‌مان درباره‌ی کل این اسناد کامل نیست.

وی همچنین با بیان این‌که همزمان با بازیابی اسناد مرکز، در حال تهیه‌ یک نسخه‌ دیجیتالی از آثار دیگر نیز هستیم، ادامه داد: روی برخی از اسناد تاکنون هیچ کاری انجام نشده بود. در حال حاضر برخی اسناد با وجود اهمیت زیادی که دارند مشکل‌‎دار یا آشفته‌اند، اما خوشبختانه کار درباره‌ آن‌ها روی روال افتاده و بیشتر اسناد از حالت آشفتگی درآمده و ساماندهی شده‎اند.

70 درصد پرونده‌ها و نقشه‌ها اسکن شده‌اند

رئیس مرکز اسناد و کتابخانه‌ی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با بیان این‌که متاسفانه طرح دورکاری در دولت گذشته که باعث انتقال این مرکز به شیراز شد آشفتگی‌هایی را در کل اسناد به وجود آورده بود، گفت: قبل از انتقال اسناد به شیراز حدود 70 درصد نقشه‌های موجود در مرکز و همچنین پرونده‌های ثبت آثار تاریخی اسکن شده بودند، اما اصل اسناد در بازگشت به تهران وضعیت نامناسبی داشتند که تا کنون بسیاری از آن‌ها تطبیق داده‌ و ساماندهی شده‌اند.

وی با تاکید بر ادامه‌دار بودن پروژه‌ی احیای اسناد و حتی مرکز اسناد سازمان اضافه کرد: همه‌ اسنادی که به شیراز رفتند، بررسی و آسیب‌شناسی شده‌اند، هرچند متاسفانه تعدادی از آن‌ها در این رفت‌وآمدها در جای نامناسب نگهداری شدند و قدری آسیب دیدند، اما از پژوهشکده حفاظت و مرمت درخواست بررسی اسناد توسط کارشناسان را کرده‌ایم تا مشکل آنها نیز برطرف شود.

مهدی‌آبادی ادامه داد: در حال حاضر این فرایند به صورت مشترک بین مرکز اسناد و پژوهشکده‌ی حفاظت و مرمت در حال انجام است و کارشناسان نیز در حال انجام یک پایش در این محدوده هستند تا میزان قارچ‌ها و آسیب‌های موجود در اسناد و همچنین وضعیت کنونی مرکز بررسی شود.

اولویت مرکز اسناد؛ ساماندهی کتابخانه‌های شخصی اهدایی

مهدی‌آبادی با تاکید بر این‌که در حال حاضر زندگی در مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی باردیگر جریان دارد، اضافه کرد: براساس اولویت‌های سال‌جاری این مرکز، ساماندهی اسنادی که از کتابخانه‌های شخصی افراد به مرکز اسناد و کتابخانه‌ی سازمان اهدا شده مانند مجموعه اسناد مرحوم حاکمی باستان‌شناس معروف ایرانی در دستور کار است، تعدادی دست‌نوشته‌ها، عکس‌ها و اسلایدها از حفاری‌های مختلفی که توسط وی انجام شده بود، حدود 20 سال گذشته از طرف خانواده‌ی مرحوم حاکمی به سازمان اهدا شد، که از زمان ابتدای بازگشایی مرکز تا کنون، 100 درصد ساماندهی شده‌اند و قرار است با همکاری خانواده حاکمی نیز بخشی از پژوهش‌های او که تاکنون چاپ نشده بررسی و چاپ شوند. او همچنین با بیان این‌که مجموعه‌ای از فیلم، عکس و کتاب از افرادی مانند رستمی و سبحانی در سال‌های گذشته به این مرکز اهدا شده است، گفت: هنوز در سال‌جاری دریافت سند از کتابخانه‌های شخصی نداشته‌ایم.

کمبود فضا، هنوز مشکل اصلی مرکز اسناد

رئیس مرکزاسناد و کتابخانه‌ی سازمان میراث فرهنگی در پایان کمبود فضا در مرکز اسناد را مهمترین مشکل این مرکز دانست و تاکیدکرد: این مشکل به حدی است که درقفسه‌های مرکز اسناد نیز جائی برای قرار دادن اسناد در دست سامان‌دهی شده نداریم که همین قضیه پیشرفت کار را کند می‌کند.