به گزارش «فرهنگ امروز» به نقل از تسنیم، طی هفته‌های گذشته برخی رسانه‌ها از قول نجفعلی میرزایی مدیرعامل خانه کتاب خبری مبنی بر پولی شدن شابک از نیمه مرداد ماه را منتشر کردند، اخباری که واکنش ناشران مختلف و در صدر آن‌ها اتحادیه ناشران و کتابفروشان را در مخالفت با آن برانگیخت.
پس از این انتقادات و واکنش‌ها میرزایی در گفت‌وگو با تسنیم، مهمترین دلیل برای پولی شدن شابک را بحران بودجه در خانه کتاب عنوان کرد و گفت: در سال گذشته وزارتخانه تنها ۳۰ درصد از بودجه را ارائه کرد، یعنی با ۷۰ درصد کمبود بودجه روبرو بوده‌ایم، در حالیکه برنامه‌ها نیز کاملا‌ً اجرا شد، این ۷۰ درصد کمبود در زمان مدیریت آقای شجاعی صائین از صندوق ذخیره اعتبارات خانه کتاب حاصل شد، یعنی اگر ۱۵ میلیارد هزینه شده باشد، ۵ میلیارد را ارشاد داد و ۱۰ میلیارد را از صندوق پرداخت کردیم.
میرزایی ادامه داد: ما امسال به مانند سال گذشته نمی‌توانیم، بودجه را از صندوق برداریم، چرا که زمانی من مدیریت را تحویل گرفتم که صندوق خالی بود. تاکنون که ۵ ماه از سال جدید گذشته است، حتی یک ریال از طرف وزارتخانه پول برای بودجه امسال ما ارائه نشده است، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اکنون بر سر دوراهی است، یا باید پروژه‌ها را از خانه کتاب بگیرد، یا باید بودجه موسسه خانه کتاب که تنها منبع درآمدش پروژه‌های دولتی است، را تأمین کند، برای نمونه اگر بنا هست جشنواره جلال به برگزیده‌ها ۱۱۰ سکه بهار آزادی ارائه کند، وزارت ارشاد باید این هزینه را تأمین کند، نه اینکه به ما بگوید از جای دیگر تامین کنید.
پس از این گفت‌وگو‌ها و مشخص شدن نیمه مرداد به عنوان زمان دقیق اجرای شدن پولی شدن شابک، مخالفت‌ها به معاونت فرهنگی وزارت ارشاد کشیده شد و در نهایت در جلسه هیئت امنای خانه کتاب که یک روز پیش از نیمه مرداد برگزار شد، پولی شدن شابک منوط به رضایت ناشران شد.
اشعری با اعلام این مطلب گفته بود که بحثی که از مدت‌ها پیش در خانه کتاب مطرح بود هنگامی که از سوی مدیرعامل خانه کتاب اطلاع‌رسانی شد ناشران در ادامه آن پیشنهادات تکمیلی دادند، براین اساس قرار شد خانه کتاب این پیشنهادات را دریافت و جمع‌بندی کند و در نهایت در هیئت امنا مطرح شود.
به این منظور قرار شده است تا کارگروهی در معاونت فرهنگی ارشاد با حضور نمایندگانی از تشکل‌های نشر و مسئولان خانه کتاب و معاونت فرهنگی تشکیل تا در زمینه شابک تصمیم‌گیری شود.
اما محمود آموزگار دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان معتقد است که آنچه که اکنون اهمیت بیشتری دارد، این است که باید به سمت استانداردسازی شابک گام برداریم.
بنا به گفته آموزگار شابک در جهان با ۱۳ شاخص و معیار شناخته میشود، که در ایران برخی از این شاخص‌ها در شابکی که صادر میشود، وجود ندارد، برای نمونه در شابک کتاب‌های ایرانی معمولا به نام نوینسده ناشر، کتاب و مشخصاتی از این قبیل اشاره میشود، بدون اینکه مشخصاتی نظیر نوع جلد و... اشاره شود.
وی ادامه می‌دهد: بنابراین من تصور می‌کنم، ابعاد متعددی درباره شابک وجود دارد که باید به آن پرداخت، در زمینه پولی شدن شابک نیز اگر وزارت فرهنگ و ارشاد بودجه‌ای برای آن در نظر گرفته است، نباید دیگر هزینه‌ای برای آن از مصرف‌کننده دریافت کرد. چرا که با پولی شدن شابک، ناشر عملاً قیمت کتاب خود را افزایش می‌دهد و در نتیجه قیمت کتاب افزایش بیشتری پیدا می‌کند.
آموزگار تصریح می‌کند: به هر حال در خانه کتاب تشکیلاتی برای صدور شابک در نظر گرفته شده است، اگر به واقع بودجه‌ای در کار نیست و آن چنان که اعلام شده پولی کردن شابک تنها به دلیل بحران بودجه است، بهتر است وزارت ارشاد در ادامه برون‌سپاری صدور شابک را نیز به نهادی واگذار کند.
وی با اشاره به اینکه شابک در واقع کد شناسایی کتاب است، گفت: در دنیا شابک معادل «آی، اس، پی،ان» است، شماره‌ای ۱۳ رقمی که اطلاعات کامل درباره یک کتاب را نمایش می‌دهد. تجربه نیز نشان داده است که اتحادیه‌های صنفی بهتر از دولت در اینگونه امور جواب می گیرند، صدور شابک نیز از موضوعات حاکمیتی نیست، طبیعی است واسپاری آن موفقیت‌آمیز خواهد بود.
آموزگار: رایگان بودن شابک بهترین شیوه حمایتی ارشاد از نشر است
آموزگار با اشاره به سیاست حمایتی وزارت ارشاد از صنعت نشر گفت: ما معتقدیم وقتی دولت این حجم از یارانه را برای حمایت از بخش نشر در نظر می‌گیرد، قاعدتا هزینه‌های صدور شابک را نیز شامل میشود، نشر ما از نظر اقتصادی در شرایطی است که نیازمند حمایت است، بهتر است دولت به جای اینکه این کمک‌‌ها را به مصرف‌کننده یا تولید‌کننده ارائه کند، این یارانه‌ها را برای هموارسازی زیرساخت‌ها صرف کند.
وی ادامه داد: برای نمونه خرید کتاب به عنوان یک سیاست حمایتی ارشاد مطرح میشود، اما کاهی از یک ناشر کتاب خریداری نمی‌شود و از ناشری دیگر چندین عنوان خریداری میشود، که این تضعیف حقوق ناشری دیگر است، اما اگر صدور شابک رایگان باشد و به آن به عنوان یک وجه حمایتی نگریسته شود، دیگر چنین تضعیفاتی وجود نخواهد داشت، چرا که اگر ناشری ۲ کتاب منتشر کند، به اندازه همان دو کتاب برایش شابک صادر میشود و از آن حمایت میشود و اگر ناشری ۱۰ عنوان کتاب منتشر کند، به اندازه همان ۱۰ عنوان و تلاشی که انجام داده از او حمایت میشود.
حاجی‌آبادی: اگر قرار است شابک پولی شود همه چیز باید استاندارد شود
رضا حاجی‌آبادی مدیر انتشارات هزاره ققنوس نیز پولی شدن شابک را منوط به یک شرط اصلی می‌داند و آن هم این است که در این صورت همه چیز باید استاندارد باشد. زیرساخت‌های لازم برای نشر پدید آید، شبکه توزیع استاندارد شود و ...
وی ادامه داد: مشکل ما ناشران تنها پولی بودن یا نبودن شابک نیست، مشکل این است که وزارت ارشاد بسیاری از وظایف خود را به درستی انجام نمی‌دهد، اکنون قیمت‌گذاری مناسبی روی کتاب‌ها انجام نمی‌شود، نظارتی هم وجود ندارد، هر ناشری هر گونه که دوست دارد، قیمت پشت جلد کتاب خود را تعیین می‌کند، صدرو فیپا و فهرست‌نویسی کتاب‌ها نیز به شیوه استانداردی انجام نمی‌شود.
محمدرضا توکل مدیر انتشارات صابرین نیز از مخالفان پولی شدن شابک است، او می‌گوید: بحث من فراتر از این موضوع است، اگر صدور شابک قرار است بر اساس مصالح نظام و حاکمیت انجام شود، طبیعتا نباید هزینه‌ای نیز برای آن در نظر گرفته شود، در غیر این صورت این امر می‌تواند در اختیار یک موسسه غیر دولتی و یا تشکل صنفی قرار گیرد.
وی ادامه می‌دهد: اگر ارشاد قصد دارد با صدور شابک خدمتی به ما کند، ما خود نیز می‌توانیم این خدمت را ارائه کنیم، در کشورهای مختلف دنیا بخش خصوصی عمده نمایندگی‌های موسسه بین‌المللی شابک را عهده‌دار هستند. علاوه بر این رقمی که برای صدور شابک پیش از این اعلام شده بودف رقم قابل توجهی بود، که اصلا با کاری که انجام میشود، تناسبی ندارد.
توکل: رقم اعلام شده برای صدور شابک تناسبی با کاری که انجام میشود ندارد
توکل معتقد است، صدور شابک در درون اداره کتاب ارشاد نیز به سهولت قابلیت اجرا دارد، زمانی که در اداره ارشاد کار اعلام وصول انجام میشود، به راحتی می‌توان شابک را نیز صادر کرد.
با توجه به اتفاقات و حاشیه‌های پیرامونی شابک ای کاش حال که قرار است کارگروهی در معاونت فرهنگی ارشاد برای بررسی این موضوع تشکیل شود، فارغ از اینکه نتیجه نهایی این کارگروه به رایگان ماندن شابک ختم شود یا پولی شدن آن، یک گام به سمت استانداردسازی این بخش از صنعت نشرمان گام برداریم و حداقل صدور شابک را طبق معیارهای جهانی انجام دهیم.
نظر شما